Mamatkarimova gulzodaxonning turizm sohasidagi trendlar mavzusida yozgan

QO’QON UNIVERSITETI
BOSHLANG’ICH TA’LIM YO’NALISHI
1-BOSQICH TALABASI

MAMATKARIMOVA GULZODAXONNING

TURIZM SOHASIDAGI TRENDLAR MAVZUSIDA YOZGAN

Turizm (fransuzcha: our - sayr, sayohat), sayyohlik - sayohat (safar) qilish, faol dam olish turlaridan biri. Turizm deganda jismoniy shaxsning doimiy istiqomat joyidan sog’lomlashtirish, ma’rifiy, kasbiy, amaliy yoki boshqa maqsadlarda borilgan joyda (mamlakatda) haq to’lanadigan faoliyat bilan shug’ullanmagan holda uzog’i bir yil muddatga jo’nab ketishi (sayohat qilishi) tushuniladi.
Turizmning tarixi 19-asr boshlariga borib taqaladi. Dastlab Angiliyadan Fransiyaga uyushgan sayyohlik tashkil etilgan (1815). Turizmning asoschisi hisoblanmish ingliz ruhoniysi Tomas Kuk 1845-yilda 1-temir yo’l sayyohligini tashkil qildi. Shundan so’ng u o’zining shaxsiy turistik korxonasini tuzdi va 1866-yilda dastlabki sayyohlik guruhlari AQSHga jo’natildi. Sharqda arab sayyohi Ibn Battuta 21 yoshida sayohatini boshlab, deyarli barcha Sharq va Shimoliy Afrika mamlakatlarini piyoda kezib chiqdi.
Movarounnahrda ilk sayyohlarning safarlari Amir Temur va Temuriylar davrida faollashgan. Amir Temur fransuz qiroli Karl VI va ingliz qiroli Genrix IV bilan doimiy aloqada bo’lgan. Uning elchisi 1403-yili Parijga kelgan. Ispaniyalik Klavixoning “Buyuk Temurning hayoti va faoliyati “ kitobida Movarounnahrdagi ijtimoiy hayot sayyohlarning Temur davlatiga intilishi aks etgan.
Hozirgi davrda Turizm dunyoning juda ko’p mamlakatlarida ommaviy tus olgan. Odatda, Turizm turizm tashkilotlari orqali turizm mashrutlari bo’yicha uyushtiriladi. Turizmning juda ko’p turlari va shakllari mavjud (ichki, xalqaro, havaskorlik turizmi, uyushgan turizm, yaqin joyga sayohat, uzoqqa sayohat bilim saviyasini kengaytirish maqsadidagi turizm, toqqa chiqish, suv turizmi, avtoturizm, piyoda yuradigan turizm, sport turizmi va boshqalar).
O’zbekistonda turizm sohasiga rahbarlikni “o’zbekturizm” milliy kompaniyasi (27-iyul 1992-yilda tuzilgan) olib boradi. Kompaniyaning asosiy vazifasi turizm infrastrukturasini rivojlantirish, chet el sarmoyasini jalb qilish zamonaviy turistik komplekslarni barpo etish, yangi turistik yo’nalishlarni ishlab chiqish, xizmatlar doirasini kengaytirish va boshqalardan iborat.
“ O’zbekturizm” milliy kompaniyasi sayohat qilish turiga qarab quyidagi turistik yo’nalishlarni ishlab chiqqan: klassik yo’nalish (Toshkent, Samarqand, Buxoro, Xiva, Toshkent; Toshkent, Samarqand, Buxoro, Shaxrisabz, Toshkent). Bu yo’nalish eng qadimgi yodgorliklar va boshqa tarixiy-madaniy obidalariga tashrif bilan bog’liq; ekologik turizm yo’nalishi

(Chimyon, Chorvoq, dam olish va davolanish oromgohi, Zomin qo’riqxonasi, Buxoro viloyatidagi qo’riqxonalar). Bu yo’nalish alohida muhofaza qilinadigan tabiiy hududlar va sayyohlar uchun ekalogik jihatdan qulay hamda foydali hisoblanadigan joylarga tashrif buyurishi bilan bog’liq; arxeologik turizm yo’nalishi (Qoraqalpog’iston, Surxandaryo, Samarqand hududlari bo’ylab). Bu yo’nalish O’zbekistonning eng qadimgi topilmalariva arxeologik qazishmalar olib borilayotgan joylari bilantanishishni maqsad qilib qo’yadi; ekstremal turizm yo’nalishi (Toshkent, Samarqand, Buxoro, Toshkent)-mamlakatimizdagi tarixiy diniy obidalarni ziyorat qilish bilan bog’liq.
Turizm sohasidagi munosabatlarni huquqiy jihatdan tartibga solish, turistik xizmatlar bozorini rivojlantirish, shuningdek, turistlar va turistik faoliyat sub’yektlarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish maqsadida O’zbekiston Respublikasining “Turizm to’g’risida”gi qonuni qabul qilingan. Shu bilan birga O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “2005 yilgacha bo’lgan davrda O’zbekiston turizmini rivojlantirish davlat to’g’risida”gi farmoni (15-aprel 1999) sohani rivojlantirishda muhim omil bo’ldi.
Turizm tashkilotlarini takomillashtirish hamda kichik va o’rta turistik korxonalarning xizmat ko’rsatish bozorini faollashtirish, shuningdek, xorijiy sarmoyani turizm sohasiga jalb qilish maqsadida 1998-yilda O’zbekiston Respublikasi hukumati qarori bilan Toshkent “Xususiy sayyohlik tashkilotlari uyushmasi” tashkil etildi. U 300 dan ziyod turistik korxonalar bilan yaqindan aloqada bo’lib faoliyat olib boradi. O’zbekistonda “Kumushkon” turistik bazasi va “Sanzar” kemping majmuasi mavjud bo’lib, ular “O’zbekturizm” milliy kompaniyasi tizimi tashkilotlari hisoblanadi. Shu bilan birga Chorvoq, Chimyon, Beldersoy dam olish oromgohlari va yuzga yaqin xususiy mehmonxonalar ishlab turibdi. O’zbekistonda ko’plab turistlarni qabul qilish va ularga xizmat ko’rsatish imkonoyatiga ega bo’lgan mehmonxonalar soni tobora o’sib bormoqda.
O’zbekiston 1993-yilda o’z safiga 120 dan ortiq mamlakatni birlashtirgan Jahon turistik tashkiloti (WTO; 1975-yilda tuzilgan)ga a’zo bo’ldi. Shuningdek, O’zbekiston WTO Yevropa komissiyasi siyosatining ham a’zosidir. 2004-yil “Buyuk ipak yo’li” loyihasi doirasida Samarqand viloyatida Jahon turistik tashkilotining vakolatxonasini ochish ko’zda tutilgan. O’zbekistonda turizm sohasiga oid “Buyuk ipak yo’li” xalqaro turistik reklama axborot gaz.(1994-yildan), “Biznes Gayd” Jur (Rus va ingliz tillarida) va boshqa ommaviy nashrlar chop etiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. O’zbekiston milliy ensklapediyasi(2000-2005)
2. Google.com
3.Aim.uz