Marshrutizatsiyalash va uning variantlari, paketlarni filtrlash

O’lcha
m
mm
m
 
varaq 
 
Hujjat:
 
 
Imzo 
 
Sana
varaq 
 
 
NDK va TU 60711400.
39sA-21TJA Kurs ishi 
 
 
 
 
yordamida himoyalashi mumkin. Autentifikatsiyaning lokal usulini ishlatish uchun 
global konfiguratsiya rejimida username imya_polzovatelya secret password 
buyrug‟i beriladi. Foydalanuvchi uchun admin parol uchun ccna olindi. Tinch 
holatda SSH ikkala versiya (1 va 2)ni qo‟llab quvvatlaydi. Agar ikkala versiya 
ishlasa, u holda show ip ssh buyrug‟ining natijasi 1.99 versiya deb xabar beradi. 1 
versiyada ko‟p zaifliklar mavjud. Shu sababli faqat 2 versiyani ishlatish tavsiya 
qilinadi. Uni ishlatish uchun global konfiguratsiya rejimida ip ssh version 2 
buyrug‟i beriladi. 
Marshrutlash so'zining umumiy tushunchasi bu birlashgan tarmoq orqali 
manbadan belgilangan nuqtagacha axborotning borishi tushuniladi. Bunda yo'l 
davomida hech bo'lmasa bitta tugun uchraydi. Marshrutlash o'z ichiga ikkita 
asosiy komponentni oladi: marshrutlashning optimal traktlarini aniqlash va 
birlashgan tarmoq orqali axborot guruxlarini (oddiy aytganda paketlarni) olib 
borishi. Marshrutlash algoritmini ishlab chiqarishda bitta yoki
bir nechta 
maqsadlar ko'zda tutiladi:
1. Optimallik.
2. Oddiylik va past foydasiz xarajatlar.
3. Yashovchanlik va stabillik.
Optimallik ishlab chiqarishning eng umumiy maqsadi bo'lib hisoblanadi. U
marshrutlash algoritmining eng yaxshi yo'nalishini tanlash qobiliyatini 
tavsiflaydi. Eng yaxshi yo'nalish hisoblash davrida ishlatiladigan ko'rsatkichlar va 
bu ko'rsatkichlarning ―vazni ga bog„liq, masalan, marshrutlash algoritmi 
ma'lum to'xtalish bilan bir necha uzatishlarni mumkin edi, lekin xisoblash vaqtida 
to'xtalish ―vazni - juda katta deb baholanishi mumkin.
Oddiylik va past foydasiz xabarlar. Marshrutlash algoritmlarini ishlatish 
boriga oddiy qilib ishlab chiqarishga xarakat qilinadi, ya'ni u o'z funksional 
imkoniyatlarini dasturli ta'minotni va ishlatish koeffitsientini minimal xarajatlar 
bilan samarali ta'minlashi kerak. Samaradorlik ayniqsa marshrutlash algoritmini 
amalga oshiruvchi dastur kompyuterda yoki fizik resurslari cheklangan tugunlarda 

---

O’lcha
m
mm
m
 
varaq 
 
Hujjat:
 
 
Imzo 
 
Sana
varaq 
 
 
NDK va TU 60711400.
39sA-21TJA Kurs ishi 
 
 
 
 
ishlashi kerak bo'lgan holda juda muxim bo'ladi.
Marshrutlash algoritmlari yashovchanlikka ega bo'lishi kerak. Boshqacha 
qilib aytganda ular kutilmagan sharoitlarda ya'ni apparatlar buzilganda, yuqori 
yuklanish xolatlarida va noto'g„ri foydalanishlarda aniq vazifalarni bajarishlari 
kerak.
Marshrutlash algoritmlarida ko'p har xil ko'rsatkichlar ishlatiladi. Murakkab 
marshrutlash algoritmlari yo'nalish tanlaganlarda ko'pgina ko'rsatkichlarga 
asoslanishi mumkin va ularni kombinatsiyalab, natijada bitta alohida (gibrid) 
ko'rsatkichini olishi mumkin. Pastda marshrutlash algoritmi ishlatiladigan 
ko'rsatkichlar keltirilgan:
1. Yo'nalish uzunligi. 
2. Ishonchlilik.
3. To'xtalish.
4. O'tkazish yo'lining kengligi. 
5. Yuklanish.
6. Aloqa tan-narxi.
Ushbu ko'rsatkichlarni to'laroq ko'rib chiqamiz. Yo'nalish uzunligi
marshrutlashning umumiy ko'rsatkichi xisoblanadi. Marshrutlashning ayrim 
protokollari tarmoq adminstratorlariga tarmoqning har bir kanaliga o'z xolli narx 
tayinlashga imkon beradi. Bu xolda, traktning uzunligi bo'lib, xisobga olingan xar 
bir kanal bilan bog„liq, xarajat mablag„i hisoblanadi. Marshrutlashning boshqa 
protokollari ―uzatishlar soni‖ ni aniqlaydilar, ya'ni birlashgan tarmoqlar 
uskunalari (marshrutizatorga o'xshagan) orqali manbadan to tayinlanish nuqtasi 
orasidagi yo'lda paket bajarishi kerak bo'lgan, o'tishlar sonini tavsiflovchi 
ko'rsatkich hisoblanadi. 
Marshrutlash algoritmida ishonchlilik deganda tarmoqning xar bir kanalidagi 
ishonchlilik kiradi. Tarmoqning ayrim kanallari boshqalariga nisbatan ko'proq rad 
etishi.

---

O’lcha
m
mm
m
 
varaq 
 
Hujjat:
 
 
Imzo 
 
Sana
varaq 
 
 
NDK va TU 60711400.
39sA-21TJA Kurs ishi 
 
 
 
 
Ishonchlilik baxosi belgilanganda, ishonchlilikning xar qanday omili hisobga 
olinishi mumkin. Tarmoq kanallarining ishonchlilikni baxolash odatda tarmoq 
adminstratori belgilaydi.
Marshrutlashning to'xtatilishi deyilganda, odatda paketning birlashgan 
tarmoqlar orqali manbadan to tayinlangan nuqtasigacha yurish uchun kerak 
bo'lgan vaqtning bir qismi tushuniladi. To'xtalish ko'pgina omillarga: tarmoqning 
oraliqkanallarining o'tkazish yo'li, paket borish yo'lida, xar bir marshrutizatorning 
portiga navbat. Tarmoqning oraliq xamma kanallarida tarmoqning ortiqcha 
yuklanishi va paket ko'chirilishi kerak bo'lgan fizik masofaga bog„liq.
O'tkazish yo'li, bironta kanal trafikining bor quvvatiga kiradi. Boshqa teng 
ko'rsatkichlarda, Ethernet 10Mb/s kanali, 64Kbayt/s li o'tkazish yo'lli xar qanday 
ijaraga olingan liniyaga nisbatan afzalliroq. Yo'nalish tanlashda marshrutizator va 
oxirgi tugun ishi bo'lib, marshrutlash jadvalini qurish usuli xisoblanadi. 
Marshrutizatorlar xizmat axborotlari bilan almashib avtomatik marshrutlash 
jadvalini tuzishadi. Bu maqsadda, marshrutizatorlar orasida xizmat axborotlari 
bilan almashishning har xil protokollari ishlatiladi.
Yuqorida ko'rsatilgan marshrutlash o'lchovlari va algoritmlari asosida IP 
tarmoqlarida marshrutlash negizlari va algoritmlarini ko'rib chiqamiz.