Ma’rupov Akmaljon Akbarovich
C H A L A D O M I N A N T L I K
Hayvon va o‘simliklar ustida olib borilgan tajribalarda birinchi bo‘g‘in
duragaylarida chala dominantlik hodisasi aniqlandi. Bunday hodisa Mendel tajribalarida
ham kuzatildi. Ya’ni birinchi bo‘g‘in duragaylarida ota yoki onaning belgilari to‘liq
ko‘rinmaydi. Faqatgina ota yoki onaga ozgina o‘xshaydi. Misol: oq va sariq gulli
nomozshomgul chatishtirilib pushti gulli duragay olinadi. Bunda ikkinchi bo‘g‘in
duragayning fenotip bo‘yicha ajralishi (3:1) genotip bo‘yicha (1:2:1) ajralishga mos
kelmaydi. Chunki geterozigota (Aa) gomozigotadan (AA) tashqi ko‘rinishi bilan farq
qilmaydi. Chala dominantlikda 2-bo‘g‘inida duragaylarning belgilar bo‘yicha
fenotip va
genotip ajralishi bir xil bo‘ladi. Ya’ni dominant gomozigota (AA) geterozigota (Aa) dan
farq qiladi. Nisbat quyidagicha bo‘ladi: 1 (AA) sariq: 2 (Aa) pushti: 1 (aa) oq gulli, shartli
ravishda sariq - dominant, oq esa - retsissiv deb olinadi. Chala dominantlikni to‘la
dominantlikdan ajratish uchun harflar ustiga chiziq qo‘yiladi. Masalan: (Āa).
C H A L A D O M I N A N T L I K K A D O I R M A S A L A L A R
G`o`zada malla rangli tola oq tola ustidan qisman
dominantlik
qilgani
uchun
F
1
bo`g`inda
novvotrang tolali forma hosil bo`ladi. Agar F
1
duragaylari o`zaro chatishtirilsa, F
2
da qanday
natija olinadi?
Nomoshomgulning qizil va pushti gultojibargli
formalari
oq
gultojibargli
formasi
bilan
chatishtirilganda, birinchi chatishtirishda F
1
pushti gultojibargli , ikkinchi chatishtirishda 50
% pushti, 50% oq gultojibargli
formalar xosil
bo`ladi. Xar ikkala tajribadagi ota-ona va F
1
duragaylarining genotipini aniqlang?
Talasemiya (normal gemoglabin sintezining
buzilishi) qisman dominant belgi sifatida
nasldan-naslga o`tadi. Bu kasallik bo`yicha
gomozigotali formalar 90-95 % xollarda nobud
bo`ladi. Geterozigota formalarda kasallik yengil
o`tadi; a) ota-onalardan biri talasemiya bilan
kasal, ikkinchisi sog`lom bo`lsa, farzandlarning
mazkur kasallik bilan og`rish e`xtimoli qanday?
b) ota-onalarning ikkisi
ham talasemiya
kasalligining yengil formasi bilan og`rigan
bo`lsachi?
G`o`zaning poyasi, shoxlari barglari antosian
rangli- Rp va yashil rangli- rp bo`ladi. F
1
och
antosian rangli bo`ladi. Quyidagi genotipli
o`simliklar chatishtirilganda, qanday fenotipli
o`simliklar hosil bo`ladi?
a) RpRp x Rprp; b) Rpro x rprp;
v) RpRp x rprp
G`o`zning och antosian rangli o`simliklari o`zaro
chatishtirishlishidan 680 ta o`simlik olindi.
Shundan 340 tasi och antosian rangli.
Qolgan
o`simliklarning qanchasi yashil rangli bo`ladi?
Dengiz cho`chqalrining qaymoq rang junli erkak
va urg`ochilari chatishtirilgan, naslda 52 ta sariq
rangli, 99 ta qaymoq rangli, 41 ta oq individlar
paydo bo`ldi.Tajriba yakunlari kutilgan natijaga
qanchalik mos kelishini statistik usulda toping?
Ma’rupov Akmaljon Akbarovich
B`azan qarama-qarshi belgiga ega bo`lgan
organizmlar o`zaro chtishtirilsa F1 bo`g`inda
ota yoki onaning dominant belgisi
Dostları ilə paylaş: