Ma’ruza-1 : Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning hozirgi zamon mazmuni tarkibiy tuzilishi va vazifalari
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Geostrategik mintaqa jahon siyosiy makonining bir qismi bulib , u o`ziga
xos hududga , savdo va madaniy – mafkuraviy aloqalarning o`ziga xos xususiyatlari bilan ajralib turadi. Geostrategik mintaqa esa geostrategik mintaqaning bir qismi bo’lib , maydoni uncha katta bo`lmasa ham , siyosiy, tashqi va savdo aloqalarining yuqori darajadagi sur’ati bilan ajralib turadi (Evropa, Amerika, Xitoy, Janubi Sharqiy Osiyo va boshqalar). Geosiyosiy mintaqa o`z navbatida davlatlar chegaralari bilan mos tushuvchi siyosiy rayonlarga bulinadi. Siyosiy rayonning eng muhim xususiyati siyosiy birlik va yaxlitlikdir. Har bir rayon o`ziga xos shakl va o`lchamlariga ega.
Davlat chegaralarining barpo qilinishi va rasmiylashtirilishi milliy davlatning shakllanishi va rivojlantirish davrida amalga oshiriladi. Chegaralar ular o`rab turgan « Millat - davlat» makonining geosiyosiy rasmiylashtirilishidir. Bundan tashqari , tabiiy va sun’iy chegaralar mavjud. Tabiiy chegaralarga tog`lar, daryolar dengiz v ko`l akvatoriyalari kiradi. Sun’iy chegaralar quruklikda ham , suvda ham aniq tabiiy ob’ekt bo`lmagan joylarda o`tkaziladi. Bunda geografik kenglik va uzunlik elementlari bo`lgan parallellar va meridianlar hisobga olinadi. Masalan, AQSH va Kanada o`rtasidagi davlat chegarasi 49 parallellar buyicha 1450 km ga cho`zilgan. Sun’iy chegaralar davlatlarning o`zaro kelishuvlari asosida o`tkaziladi va tasdiqlanadi. Geosiyosatda tabiiy chegaralarga ko`proq e’tibor beriladi. Dengiz chegaralari eng qulay chegara xisoblanadi. Mashxur olim F. Fatsel «Qirg`oq bizlarga qo`shni sifatida tabiatni in’om etdi va bu qo`shni har qanday do`stona davlatdan afzaldir», - degan edi. Dengiz chegaralari boshqa davlatlar bilan aloqa o`rnatishga katta imkoniyat yaratadi. Shuning uchun uning qiymati uzunligi ortgan sari ortib boradi. Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|