To’lqinlarning fazaviy va guruhli tezligini tushuntirib bering.
Gyugens prinsipini tushuntirib bering.
Ma’ruza № 11
MOLEKULYAR – KINETIK NAZARIYA ASOSLARI. IDEAL GAZ HOLATINING ASOSIY
TENGLAMASI
Reja:
1.
Tizimning mikroskopik xususiyatlarini o’rganishda statistik va termodinamik usullar.
2.
Molekulyar-kinetik nazariya asoslari. Molekulaning xarakteristikalari. Molekulaning
kattaligi. Modda miqdori.
Avagadro, Dalton qonuni va Loshmit soni.
3.
Ideal gaz va uning makroskopik parametrlari. Harorat.
4.
Ideal gaz qonunlari. Holat tenglamasi.
5.
Ideal gaz molekulyar-kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi.
Tizimning mikroskopik xususiyatlarini o’rganishda statistik va termodinamik usullar.
Molekulyar fizika va termodinamika – katta miqdordagi atom va molekulalarga bog’liq bo’lgan
mikroskopik jarayonlarni o’rganadi. Bu jarayonlarni o’rganishda bir-biridan farqli va bir-birini
to’ldiruvchi ikki usuldan foydalaniladi: molekulyar kinetik nazariyaga asoslangan
statistik usul va
termodinamik usul.
Molekulyar fizika
– barcha jismlar doimo tartibsiz harakatda bo’lgan atom yoki molekulalardan
iboratdir, degan molekulyar kinetik tushunchalarga asoslangan,
moddalarning tuzilishi va
xususiyatlarini o’rganuvchi fizikaning bo’limidir.
Moddalar atomlardan tuzilgan, degan g’oya qadimiy grek filosofi Demokrit (eramizdan 460-370
y.ol.) tomonidan ilgari surilgan. Bu g’oya XVII asrda M.Lomonosov tomonidan yanada rivojlantirildi.
XIX asr o’rtalarida nemis fizigi - R. Klauzius, ingliz fizigi Dj. Maksvell va avstriya fizigi - L.
Boltsman tomonlaridan molekulyar - kinetik nazariya yaratildi.
Molekulyar fizika o’rganadigan jarayonlar – juda ko’p miqdordagi molekulalarning o’zaro ta’siri
natijasi bilan bog’liq jarayonlardir.
Juda ko’p miqdordagi molekulalarning o’zaro ta’siri, holatiga bog’liq qonunlar – statistik usullar
orqali o’rganiladi.
Makroskopik
tizim xususiyatlari, pirovard natijada, tizim
zarrachalari xususiyatlari, bu
zarrachalarning dinamik xarakteristikalarining o’rtacha qiymatlari va harakatlarining ayrim belgilari
bilan aniqlanadi. Masalan, jismning temperaturasi uning molekulalari betartib harakatlarining o’rtacha
tezligi bilan aniqlanadi.
Istalgan vaqtda har xil molekulalar har xil tezliklarga ega va bir-birlari bilan o’zaro ta’sirda
bo’ladilar. Molekula tezligi – faqat barcha molekulalar harakat tezliklari qiymatlarining o’rtachasi
bilan belgilanadi. shuning uchun alohida molekulaning temperaturasi to’g’risida so’z yuritish mumkin
emas. Natijada jismning makroskopik xususiyatlari faqat katta mikdordagi
molekulalarni hisobga
olgan holda fizik ma’noga ega bo’ladi.
Dostları ilə paylaş: