qiya, o‘ta qiya va tik guruhlarga ajratiladi (4.1 jadval).
4.1-jadval
Foydali qazilma yotqiziqlarini oo’ish burchagi bo’yicha tasnifi
Og‘ish burchagi buyicha qatlam
ko‘rinishi (tipi).
Og‘ish burchagi, gradus
Ko‘mir qatlamlari
Ruda konlari
Yer osti usulida qazish
Ochiq usuldaQazish
Gorizontal
Qiyaroq(yotiq)
Qiya
O‘ta qiya
Tik
0-3
0
3-18
10gacha
19-35
10-30
36-55
-
56-90
31-90
0
25 gacha
25-45
-
46-90
Tasnifdagi tafovutlar qatlam va foydali qazilma yotqiziqlarini qazib olish usuli va
texnologiyasiga bog‘liqdir.
Foydali qazilma qatlami (yotqizig‘ining)
qalinligi deganda, qatlamni chegaralovchi
tekisliklar orasiga tik o‘tkazilgan chiziq uzunligi tushuniladi. Bunday qalinlik (m) haqiqiy qalinlik
deyiladi. Qatlam shifti bilan asosi o‘rtasidagi gorizontal chiziq bo‘yicha
masofa qatlamning
gorizontal qalinligi (m
g
), vertikal chiziq bo‘yicha masofasi esa, vertikal qalinlik (m
v
) deyiladi.
Qatlam qalinligi ko‘pincha o‘zgaruvchan bo‘ladi, ya‘ni bir joyda qalin bo‘lsa, ikkinchi
joyda yupqaroq,
uchinchi joyda esa, yanada yupqaroq bo‘lishi mumkin. Shu sababli konchilik
amaliyotida o‘rtacha qalinlik (m
o‘r
) atamasidan foydalaniladi.
Ko‘mir qatlamlari va ruda yotqiziqlarining qalinlik bo‘yicha tasnifi 4.2
jadvalda
keltirilgan.
4.2- jadval.
Foydali qazilma yotqiziqlarining qalinlik bo’yicha tasnifi
Qalinlik, m
Qalinlik bo‘yicha qatlam
(yotqiziq)rusumlari
Yer osti usulida
qazishda
Ko‘mir qatlamlari
Ochiq usulda qazib olishda
Gorizontal va yotiq
Qiya va o‘ta qiya
Ruda
konlari
Juda yupqa
Juda kichik qalinlik
Yupqa
Kichik qalinlik
O‘rtacha qalinlik
Qalin
Juda qalin
Katta qalinlik
0,7gacha
-
0,71-1,2
-
1,21-3,5
>3,5
-
-
-
3-5gacha
-
6-20
20-40
-
-
>40
-
15-20 gacha
-
25-75
75-100
-
-
>100
0,6 gacha
-
0,6-2
-
2-5
5-20
>20
-
Foydali qazilma yotqiziqlarining yotish elementlari o‘ta o‘zgaruvchan
bo‘lib, ko‘mir konlarida ular ruda konlariga nisbatan sezilarli darajada kamroq
o‘zgaradi,
ruda konlarida esa, yotish elementlari keng miqyosda o‘zgaradi.