Matematika o‘qituvchilar uchun metodik qo‘llanma Yangi nashr

23 + 45 = 68
81 – 17 = 64
64 – 25 = 39
90 – 44 = 46 
75 + 14 = 89 
5. 
O‘quvchilarga yo‘llanma bera-
miz. Doirachalarni ajratilgan guruh
-
lar bo‘yicha yozamiz va bo‘sh katak-
larni to‘ldiramiz. 
2 ta 3 talik
2 ta 5 talik 
2 × 3 = 6
2 × 5 = 10
2 ta 6 talik
6 ta 2 talik 
2 × 6 = 12
6 × 2 = 12
72
3.
Rasmga mos ifodani topamiz va yozamiz.
7 × 3
3 × 7
3 × 8
8 × 2
6 × 4
3 × 4
3 × 6
6 × 3
4.
Mevalar sonini ko‘paytirish amali yordamida ifoda-
laymiz.
×
=
×
=
2.
Ifodalar tuzamiz.
× 6 = ?
×
=
Ko‘paytirish amali 
va uning ma’nosi
4-dars
1. 
Yodda tutamiz!
4 ta 2 talik guruh
4 × 2 =
2 ta 4 talik guruh
2 × 4 =
Ko‘paytuvchi-
lar ning o‘rnini 
almashtirgan 
bilan ko‘paytma 
o‘zgarmaydi.
0 8 16 24 32 40 48 56 64 72 80
0 6 12 18 24 30 36 42 48 54 60
73
2.
Guruhlar asosida bo‘sh kataklarni to‘ldiramiz.
5.
Guruhlarga ajratamiz va bo‘sh kataklarni to‘ldiramiz.
ta talik
×
=
ta talik
×
=
3 ×
=
× 3 =
ta talik
×
=
ta talik
×
=
ta talik
×
=
2 ta 3 talik
2 × 3 = 6
3. 
Koptoklar soni nechta?
4.
Hisoblaymiz.
81
− 17
23
+ 45
75
+ 14
64
− 25
90
− 44
@edurtm_uz

---

A
b
D
65
5-DARS: 
2 SONINI BIR XONALI SONGA KO‘PAYTIRISH
Maqsad:
2 sonini bir xonali songa ko‘paytirishni biladi.
1. 
Mavzu bo‘yicha tushuncha beramiz. Rasmdagi kubchalarni dastlab ik-
kitalab sanaymiz va ko‘paytirish amali orqali ko‘paytmani topamiz. 
2 × 2 = 4
 
2 × 3 = 6 
2 × 4 = 8
 
2 × 5 = 10 
2 × 6 = 12
 
2 × 7 = 14 
2 × 8 = 16
 
2 × 9 = 18
2. 
Hisoblaymiz. Ko‘paytirish amalini eslaymiz. To‘g‘ri ko‘paytmani 
ko‘paytirish amalini bajarish orqali topamiz.
2 × 3 = 6
 
2 × 6 = 12
2 × 8 = 16
 
2 × 9 = 18
3. 
Berilgan namuna asosida bo‘sh kataklarni to‘ldiramiz. Asalarilar 
nechta 5 talik guruhda berilgan? Shilliqqurtlar 3 ta guruhda nechtadan 
berilgan? Qurtlar 2 ta guruhda nechtadan berilgan? Amallarni bajaramiz 
va yozamiz.
4 × 2 = 8
 
5 × 2 = 10
3 × 3 = 9
 
2 × 3 = 6
4. 
Hisoblaymiz. Ko‘paytirish ama -
lini o‘rin almashtirish orqali hisoblay-
miz va ko‘paytmani topamiz. 
2 × 1 = 2
2 × 3 = 6 
2 × 5 = 10
2 × 9 = 18 
1 × 2 = 2
3 × 2 = 6 
5 × 2 = 10
9 × 2 = 18 
5. 
O‘quvchilarga yo‘llanma bera-
miz. Jadvalni to‘ldiramiz. 
x
2
6
9
3
7
5
8
4
2
4 12 18 6 14 10 16 8
O‘qituvchi o‘quvchilar topshiriq-
ni bajarayotganda quyidagilarga 
e’tibor qaratadi: amallarning tarki
-
biy qismlari to‘g‘ri aytilishi va yozi-
lishiga. 
74
5.
Jadvalni to‘ldiramiz.
2 ×
2
6
9
3
7
5
8
4
2 sonini bir xonali 
songa ko‘paytirish
5-dars
1. 
Ikkitalab sanaymiz va ko‘ paytiramiz.
2. 
Qaysi javob to‘g‘ri? 
2 × 2 = 4
2 × 3 = 6
2 × 4 = 8
2 × 5 = 10
2 × 6 = 12
2 × 7 = 14
2 × 8 = 16
2 × 9 = 18
2 × 6
12
14
2 × 8
15
16
2 × 9
19
18
2 × 3
6
8
3.
Bo‘sh kataklarni to‘ldiramiz.
4.
Ko‘paytuvchilarning o‘rnini almashtirib, hisoblaymiz.
4 ×
= 8
2 × 1 = 2
1 × 2 = 2
2 × 3
×
2 × 5
×
2 × 9
×
5 ×
= 1 0
3 ×
= 9
2 ×
= 6
2
@edurtm_uz

---

A
b
D
66
6-DARS: 
2 SONINI BIR XONALI SONGA KO‘PAYTIRISH 
Maqsad:
2 sonini bir xonali songa ko‘paytirishni biladi.
1. 
Hisoblaymiz. Berilgan sonlar o‘qidagi 2 sonini ko‘rsatamiz. Uni 2 taga 
oshiramiz. 2 soniga 2 ni qo‘shsak va ko‘paytirsak, 4 hosil bo‘ladi. 4 sonini son
-
lar o‘qida ko‘rsatamiz. Qolgan misollarni ham shu tarzda davom ettiramiz.
2 + 2 = 4
 
2 × 2 = 4
 
3 + 3 = 6
 
3 × 2 = 6
2. 
Sonni 2 martaga oshirib, tushirib qoldirilgan sonlarni topamiz. Qaysi 
sonlar tushib qolgan? Kim chaqqon? 
Ketma-ketlikdagi sonlarni topish uchun 1- va 2-sonlarga hamda 6- va 7- 
o‘rindagi sonlarga e’tibor beramiz. Nechtaga ortmoqda? 22 soni 20 sonidan 
2 taga ortiq, 32 soni 30 sonidan 2 taga ortiq. Demak, 22 sonidan keyingi sonni 
topish uchun 22 soniga 2 sonini qo‘shamiz. Bu son 24. Qolgan sonlar ham 
shu tartibda topiladi.
20,
22, 24, 26, 28, 30, 32.