Matematika va infarmatika

Dastlabki poetik asarlari 
“Adabiyot yoxud milliy sheʼrlar” (I, II, III, GUjuzlar), 
“Maktab gulistoni” (1916), “Mardikorlar ashulasi” (1917) 
kitob
larida va “Sabzavor” tazkirasi (1914) hamda vaqtli 
matbuot sahifalarida chop etilgan asarlaridir. Ularda ilm-
maʼrifat targʻib qilingan, jaholat va nodonlik, eski 
tuzumning ijtimoiy-axloqiy asoslari qoralangan, ozod va 
baxtiyor zamon haqida fikr yuritilgan. Shu jihatdan 
Avloniyning bu davrdagi sheʼrlari Hamza, Anbar otin 
poeziyasiga ohangdoshdir. Avloniy barmoq vaznini 
adabiyotda keng qoʻllagan. Milliy kuylarga moslab 
sheʼrlar yozgan va poeziyaning imkoniyatlarini boyitgan. 
Avloniyning adabiyot oldidagi muhim xizmatlaridan biri 
shu boʻldiki, u mardikorlik sheʼriyati deb atalgan yangi 
adabiy hodisaning yaratuvchilaridan boʻldi. 1916 yilgi 
mardikorlik voqealarini ifodalovchi “Bir mardikorning otasi 
oʻgʻliga aytgan soʻzlari”, “Onasining oʻgʻliga aytgan 
soʻzlari”, “Afsus” kabi sheʼrlar yozdi. Ona yurtdan uzoq 
shimolning qorli-muzli yerlariga, front orqasidagi qora 
xizmatga olib ketilgan mardikorlarning xayrlashuv 
manzaralarini, haqsizlikni yoritdi. Bu sheʼrlarning ohang 

---

va uslubi xalq qoʻshiqlariga gʻoyat yaqin boʻlib, ular 
xalqimizning milliy uygʻonishida muhim oʻrin tutdi. 
Avloniy 1917 yil fevral inqilobini xursandchilik bilan kutib 
oldi (“Qutuldik”, “Yotma” sheʼrlari). Oktyabrga bagʻishlab 
“Hurriyat marshi” (1919), “Ishchilar qulogʻiga” kabi 
sheʼrlar yozdi, yangi sotsialistik tuzumni ulugʻladi. Lekin 
koʻp oʻtmay, rus sovet tuzumi eski chor tuzumining 
oldingidan battarroq shakli ekanligini, sovet siyosati 
riyokorlik 
asosiga 
qurilganligini 
anglay 
boshladi. 
Jumladan, tantanavor vaʼda qilingan erkinlikning 
berilmagan
ligi shoir ijodida gʻamgin tushkun ohanglarning 
paydo boʻlishiga olib keldi (“Haftalik soatda” 1919). 
Shularga qaramasdan Avloniy turli mavzularda sheʼrlar 
yozdi. 1919
–20 yilgi Afgʻoniston safariga doir “Afgʻon 
sayohati” kundaliklari esa mamlakatimizning yon 
qoʻshnimiz bilan oʻzaro doʻstlik, totuvlik aloqalarining 
oʻrnatilishi tarixini oʻrganishda muhim ahamiyatga ega.