4-rasm. Tuksizlangan (a) va tukli (b) paxta chigiti.
kapillyar g’ovakli gelь, qobig’i-yog’ochsimon tuzilishli va tashqi yuzasi - quyuq paxta tolalari bilan qoplangandir.
Shuni alohida ta’kidlash kerakki, har bir qatlam o’zaro fizik - mexanik va diffuzion – issiqlik xossalari bilan bir - biridan keskin farq qiladi. Umuman olganda esa, paxta chigitini donador sochiluvchan materiallar guruhiga qo’shib bo’lmaydi, chunki zarrachalar orasidagi tortishish kuchi donador materiallarnikidan ancha katta va bu guruhga keltiribni qarilgan asosiy qonuniyatlarga bo’ysunmaydi.
Shuning uchun, ko’pincha ilmiy tadqiqotlar va nazariy tahlil asosida, paxta chigiti alohida donador - tolali materiallar guruhiga ajratib olindi.
Undan tashqari, paxta chigitining yana bir necha o’ziga xos xususiyatlari borligi ham unga alohida yondoshish kerakligini taqozo etadi. 4-rasmdan ko’rinib turibdiki, chigitning tukliligi ortishi bilan uning ekvivalent diametri ortadi va keltirilgan zichligi kamayadi.
Bunday murakkab tuzilish va shakli paxta chigitining shakl koeffitsienti ushbu empirik tenglamadan aniqlanadi:
f 1.063 5,5 102 OП (10)
bu yerda Op - paxta chigiti tukliligi, %.
Chigitning fizik - mexanik xossalarini o’rganish shuni ko’rsatadiki, uning tukliligi ortishi bilan qatlamdagi zarrachalar orasida tortishish kuchi ko’payadi. Buning yaqqol isboti mavhum qaynaщ boshlanishning material tukliligiga bog’liqlik grafigida ko’rish mumkin (5-rasm).
Agar chigit tukliligi Op= O dan Op = 13% gacha ortsa, unda mavhum qaynash boshlanish tezligi 1,2 m/s dan 2,16 m/s gacha ko’payadi. Bu albatta chigitning tukliligi va ular orasidagi tortishish kuchlari, hamda materialning noksimon, noto’g’ri shakli bilan bog’liqdir.
D onador-tolali materiallar uchun mavhum qaynash tezligi bo’yicha ma’lumotlar umumlashtirish natijasida ushbu ko’rinishdagi kriterial formula keltirib chiqarildi.
3,63
Reмк 0,456 Ar6 (11)
10
