Mavzu : mantiqiy elementlar va sxemalar

Summatorlar
Bir razryadli ikkilik summatori
Yuqorida ko‘rib chiqilgan ko‘p razryadli ikkilik sonlarni qo‘shish tamoyiliga asosan, har bir razryadda bir turdagi amallar bajariladi: qo‘shiluvchilar raqamlarini, 2 modul bo‘yicha qo‘shish usuli bilan yig‘indining raqamlari va shu razryadga uzatilayotgan ko‘chirish aniqlaydi, va keyingi razryadga uzatilayotgan ko‘chirish hosil qilinadi. Bu amallar bir razryadli ikkilik summator orqali amalga oshiriladi. 3.26а-rasmda shunday summatorning ramziy tasviri keltirilgan. U а_i,b_i qo‘shiluvchilar va р_i ko‘chirish razryadlari raqamlarini uzatish uchun mo‘ljallangan 3 ta kirish qismiga ega. Chiqish qismida esa keyingi razryadga uzatishga mo‘ljallangan s_i yig‘indi va p_i+1 ko‘chirish hosil bo‘ladi. Bir razryadli summatorda а_i,b_i,p_i kiritish o‘zgaruvchilarining to‘g‘ri va invers qiymatlarini uzatish uchun kiritish qismlari mo‘ljallangan. 3.26b- rasmda shunday bir razryadli summatorning tasviri keltirilgan.

3.26-rasm
3.13-jadvalda bir razryadli summatorning ishlash tamoyili keltirilgan.
Shu rostlik jadvalidan foydalanib, VA-YOKI-YO‘Q bazisida s_i, va p_i chiqarish miqdorlari uchun mantiqiy ifodalarni yozamiz:

3.27-rasmda mantiqiy ifodalardan foydalanib qurilgan summatorning sxemasi keltirilgan. 3.13-jadval

Kirisglar			Chiqishlar
Qoshiluvchilar		Ko‘chirish	Yig‘indi	Ko‘chirish
0	0	0	0	0
0	1	0	1	0
1	0	0	1	0
1	1	0	0	1
0	0	1	1	0
0	1	1	0	1
1	0	1	0	1
1	1	1	1	1

3.27-rasm
Ko‘p razryadli ikkilik summatorlar Qo‘shiluvchilar Kodlarini kiritish usuliga qarab summatorlar: ketma-ket va parallel bajariladigan 2 turga bo‘linadi. Birinchi turdagi summatorlarga sonlar kodi ketma-ket shaklda, ya’ni razryad ketidan razryad (oldin kichik razryad), ikkinchi turdagi summatorga har bir qo‘shiluvchi parallel shaklda, ya’ni barcha razryadlari bilan bir vaqtda kiritiladi.