Mavzu- o’simliklarning ko’payishi, nasllar gallanishi, urug’ yordamida ko’payish. Sporofit va gemetofit. O’SIMLIKLARNING urug’ yordamida ko’payishi re j a
MAVZU- O’SIMLIKLARNING KO’PAYISHI, NASLLAR GALLANISHI, URUG’ YORDAMIDA KO’PAYISH. SPOROFIT VA GEMETOFIT. O’SIMLIKLARNING URUG’ YORDAMIDA KO’PAYISHI RE J A: 1. O’SIMLIKLARDA VEGETATIV KO’PAYISH TURLARI. 2. O’SIMLIKLARDA URUG` YORDAMIDA KO’PAYISHI 3. O’SIMLIKLARDA JINSIY, JINSIZ KO’PAYISH TURLARI 4. KO’PAYISHNING AHAMIYATI
O‘simliklar jinsli, jinssiz va vegetativ yo‘llar bilan ko‘payadi. Vegetativ ko‘payish ikkiga bo‘linadi:
1.Tabiiy vegetativ ko‘payish (ildiz poya, tuganak poya, piyozcha)
2.Sun’iy vegetativ ko‘payish (qalamcha, parxesh, payvandlash).
O‘simliklarni ko‘payishini CH.Davrin tekshirgan, keyinchalik N.I.Vavilov tomonidan o‘rganilgan. O‘simliklarni ko‘payishi uzoq, evolyutsion yo‘lni bosib o‘tgan va natijada maxsus ko‘paytiruvchi organlar paydo bo‘lgan. Ildizpoya yordamida ko‘payshi. -Banan, bambuk, shakarqamish, iris, reven, landish, yalpiz, sparja va boshqalar. Bo‘yimodaron, dala qirqbo‘g‘imini ildizpoyasi 10-15sm, saxamil grechixasiniki 150-300sm. Tuganak poya orqali ko‘paiyishi. Kelib chiqishiga ko‘ra tugunak 1)tuganak poya (kartoshka, begoniya, siklamen ernok) va 2)ildiz tuganagi (georgina ildiz tuganagi) bo‘ladi. Tuganak poyada ko‘zchalari bo‘ladi. Ildiz tuganagida zapas oziqa moddalar bo‘ladi. Vegetativ ko‘payishda ildiz tuganagini ildiz bo‘yinchasida kurtaklar hosil qilib ko‘payadi. Piyozboshi bilan ko‘payish. Piyozboshi - poya metamorfozidir. –lola –liliya -sarimsoq piyoz –narsiss Sudralib o‘suvchi poya orqali ko‘payish. -qulupnay -barvinok(vinka) -malina -ejevika.
Parxesh qilib ko‘paytirish. -siren -buldonesh –atirgul
Otalik gametafitini o’rganish XIX asrda G.Amichi olib borgan ishlari bilan boshlanadi.Changdonlar mikrosporalar va changning rivojlanishi va tuzilishi haqidagi asosiy tushinchalar XX asr boshlariga kelib shakllanadi.
XX asr o’rtalarida erkaklik gametafitining sturukturaviy va funksional xossalarini chuqur o’rganishlari hamda qo’lga kiritgan natijalari sistematika, genetika va seleksiya yo’nalishlarida yangi davrni boshlab berdi.
Urug’chi gametofitini tuzilishi haqidagi tasavvurlar XIX asrda Gofmisterning birinchi bo’lib yopiq urug’li o’simliklardagi murtak haltasining tuzilishini tasvirlab izoh beruvchi tadqiqotlarni o’tkazilishi natijasida shakllanadi.
Urug’chi gametofititning morfologiyasi, evolytsiyasi va kelib chiqishi bo’yicha keyinchalik bir qator monografiyalar va maqolalarda ( Modilevskiy 1910,1953,1963; Palm 1915; Schnarf 1929,1936; Romanov 1944,1971; Maheshvari 1948,1950; Gerasimova Navashina 1954,1971; Stelfen 1936; Poddubnaya-Arnoldi 1964,1973 va boshqalar) tadqiqotlarda urg’ochi gametofitning rivojlanish tiplari haqida ko’plab har xil fikr mulohazalar ilgari surilgan. XX asrning ikkinchi yarmida urug’chi gametofitni o’rganish maqsadida elektron mikroskopik usullarni qo’llay boshladilar.
