Mavzu: 3-sinfda otilganlarni takrorlash
Yüklə 0,72 Mb.
|
|
O'quvchilar 335- masalani o'qiganlaridan so'ng unii qisqa yozuvini tuzadilar: Oq qog'oz - 900: 90 (var.) Rangli qog'oz - 1200 : 100 (var.) Ifoda tuzib yechilishi: 900 : 90 + 1200 : 100 - 22 (varaq) Endi masalaning savolini o'zgartiraman: «Rangli qog'ozdan nechta ko'p sotib olingan?» Bu masalaning yechilishini bolalar mustaqil yozishadi. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 337-338- misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana
Mavzu: Ustun shaklida ko`paytirish usuli . Ta'limiy: Birinchi ko`paytirishning yozuvida sonning orasida nollar bo`lganhol bilan tanishtirish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni.339- misol og`zaki bajariladi. 340-misolni o`quvchilar doskada va daftarda bajaradilar. Ko’paytirishni tushuntirish bilan bajaring: 3048 x 9 = 27432 50003 x 8 = 400024 45004 x 7 = 315028 341-misol.Bu misollarda ko`paytirish qanday bajarilganligini tushuntirib beraman. 8km056mx4=32km224m x8 056 8km056m=8056m 4 32224m=32km224m 32 224 2)2t074kgx5= 14sr15kgx7= IV. Yangi mavzuni mustahkamlash. “Neksiya” yengil mashinasida 2 soatda 16 l benzin sarflandi.80l benzin necha soat yurishda yetadi? 16l benzin-2soat 80l benzin-? Yechish:16:2=8 80:8=10
Javob: 80l benzin 10 soat yurishda yetadi 343-masalada o`quvchilar kimni qayerga borishini aniqlab ,boradigan yo`llarini nur chizib ko`rsatadilar.Buning uchun binolarning kattalashtirilgan nushasini doskaga yopishtirib qo`yaman. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.344-345 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana
Mavzu:Kattaliklarni songa ko`paytirish. Ta'limiy: tezlik, vaqt, masofa kattaliklari orasldagi o'zaro bog'liqlik asosidagi masalalarni yechish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: bolalarning ko'paytirishning o'rin almashtirish xossasidan maqsadga muvofiq hollarda foydalanishni rivojlantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. Darsni 346- mashqni bajarishdan boshlaymiz. Bu misol bolalar oldiga ikkita sonning ko'paytmasini (4x 8012 turidagi) topish zaruratini qo`yadi uni ko'paytmaning o'rin almashtirish xossasidan foydalanib hisoblash qulaydir. 3x368=1104 4x8012=32048 6x12005=72030 7x8009=56063 347- misolni bajarishda bolalar 0 va 1 sonlari bilan ko`paytirish qoidasini yodlariga tushiradilar. 1x7=7 16x1=16 0x48=0 24x0=0 1x0=0 0x0=0 Proporsional bo'lishga doir 348-masalani yaxshisi jamoa bo'lib tahlil qilish va amallar bo`yicha yechish kcrak (sharhlash ham maqbul bo'ladi). 349-masala mening rahbarligimda yechiladi. I usul II usul 1)Motosiklchining tezligi qancha? 1)Mototsiklchi 4 soat ichida necha 2)Motosiklchining yangi tezligi qancha? kilometr ortiq yuradi? 3)U 4 soatda qancha masofani o`tadi> 2)U 4 soatda necha kilometr yuradi? Bolalar 350-mashqni bajarishda CD, OE nur va AK, BK kesmalarni aytadilar: kesmalarning boshi ham, oxiri ham bor,nurlarning boshi bor, lekin oxiri yo'qligini ta'kidlaydilar. IV. Yangi mavzuni mustahkamlash. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 351-352- misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu: Kattaliklarni songa ko`paytirish. Ta'limiy: Bolalarni birinchi ko 'paytuvchining yozuvida sonning oxirida nollar bo'lgan hollarda ko'paytirish bilan tanishtirish;. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: ko'p xonali sonlarni ko'paytirish malakalarini shakllantirish va yuz tushunchasini o'rganishga tayyorlash bo'yicha ishni davom ettirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. 38 600x8 misolini yechilishini doskada batafsil tushuntiraman. 353- misol jamoa bo'lib tahlil etiladi, 354- misollar doskada va daftarlarda tushuntirish bilan yechiladi. 2500x4=10000 60900x5=154500 80020x7=560140 Quyidagi qoidani yod olishlari kerakligi aytiladi. Ko`paytirishni ustun qilib yozganda ko`paytuvchilar bir-birining ostida shunday yoziladiki,nollar chetda (o`ng tomonda) qoladi. O'tilgan material ustida ishlash. 355- masalani og'zaki batafsil tahlil qilish lozim. Yechishni sharhlab bajarish mumkin. 1)_ 118 m60sm 2)+ 118 m60sm 62 m 70 sm 55 m 90sm 55 m 90 sm 174 m 50sm ikkinchi kuni ikki kunda birgalikda 3)-174m50sm 4)+118m60sm 84m40sm 55m90sm 90m10sm 90m10sm 264m60sm IV. Yangi mavzuni mustahkamlash.356-masala quyidagicha yechiladi 1.60-2=58 2.58:2=29 3.29+2=31 Javob:29 va 31 o`quvchi bor. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.358-359 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:Tenglamalar. Ta'limiy: Noma'lum ko'paytuvchini topish qoidasini aniqlashtirish; Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi:«Birgalikdagi ish» turidagi masalalarni yechish bilan tanishtirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. Bolalar quyi sinflarda noma`lum ko'paytuvchini topishga oid tenglamalarni (sinash usuli va boshqa usullar bilan) yechishgan. Endi IV sinfda O`quvchilar ushbu qoidani puxta o'zlashtirib olishlari lozim: “Noma`lum ko'paytuvchini topish uchun ko'paytmani ma`lum ko`paytuvchiga bo'lish lozim». Bu materialni 360, 361-misollarda jamoa bo'lib ko'rib chiqiladi. 162- mashq. Birinchi ikkita tenglamani bolalar mustaqil yechishadi, uchinchi tenglama (x-11 - 30 = 36) doskada va daftarda yechiladi. O`tilgan material ustida ishlash. 1. 363-mashqda bolalar dastlab amallarning bajarilish tartib raqamlari to'g'ri qo'yilganligini tushuntirib berishadi, keyin esa amallar to'g'ri bajarilganligini tekshirishadi. Misollarning yechilishini daftarga yozish shart emas. 364- masalani bolalar bilan juda batafsil tahlil etaman. Yo'llovchilar bilan o'quvchilarni ushbu yechish rejasiga olib keliaman. 48 t va 6 soat sonlaridan foydalanib, nimani bilish mumkin? 48 t va 3 soat sonlaridan foydalanib-chi? Keling,shuni bilaylik. Ikkala nasos bir vaqtda ishlay boshlasin. Bu holda biz nimani bilishimiz lozim? Qaysi amal bilan? Va hakozo. Daftarlarga masalaning yechilishi va javobi yoziladi. Yechish:48:6=8 48:3=16 8+16=24
48:24=2 Javob:Ikkala nasos birgalikda ishlasa shu suvni 2 soatda haydaydi. IV. Yangi mavzuni mustahkamlash. 365-topshiriqda.ABCD to'rtburchakda 5 ta uchburchak, 3 ta to`rtburchak, 1 ta to'g'ri to'rtburchak bor. Uchi A nuqtada bo`lgan hamma shakllar: BAK, EAK — uchburchaklar,BACK, BADC - to'rtburchaklar. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 366-367- misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:Masala va misollar. Ta'limiy: tezllk, vaqt, masofa kattaliklariga oid masalalarni yechish uquvini takomillashtirish; Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: bolalarni uchrashma harakat va qarama-qarshi yo'nalishlardagi harakatga doir masalalarni yechishga tayyorlaydigan mashqlarni hajarish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Mavzu bayoni.O`zbekistonda avtomobil sanoati rivojlanganligi haqida esga olib gaplashamiz.Andjonning Asaka shahrida ishlab chiqarilayotgan mashinalar haqida gaplashamiz.Yana o`qish darsida o`qib o`rgangan “Qodir boboning orzusi” hikoyasini esga olamiz va 368-topshiriq.Jadval bo`yicha masala tuzib,yechamiz.
369-masala sharti ustida ishlaymiz.Qisqa sharti tuzilib,yechamiz. Birinchi yarmida-487 ta 487+X+18=1000 Ikkinchi kuni -?,18 ta ko`p 505+X=1000 Bir kunda-1000 ta terishi kerak. X=1000-505 Bi masala tenglama tuzib yechiladi. X=495 Javob:G`isht teruvchi kunlik rejani bajargan. 371-masala tenglama tuzib yechiladi. 1)Noma`lum son 8 marta orttirilsa, 2)O`ylagan son 8 ta kamaytirilsa, 3 485 1 392 hosil bo`ladi.Noma`lum sonni toping. hosil bo`ladi. Qanday son o`ylangan? Xx8=1 392 X-8=3 485 X=1 392:8 X=3 485+8 X=174 X=3 493 174x8=1 392 3 493-8=3 485 IV. Yangi mavzuni mustahkamlash. 372-misol. (2 456+52):4x 3 = 12kg 067 g x4= 861:7+9x3 092= 5 sutka14 soatx 8= V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.373-374 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:7-nazorat ishi. Ta'limiy: Miqdorlarni qo'shish va ayirish uquv va mala-kalarini mustahkamlash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Nazorat ishi bayoni. I variant Nazorat shakli:Masalalar yechish.
To'g'ri to'rtburchak shaklidagi maydonning bo'yi 84 m, eni 36 m. Qadamining uzunligi 60 sm bo'lgan bola bu maydonni aylanib chiqishi uchun necha qadam tashlaydi? 3. Masala. Noma'lum son 4 ga bo'linib, natijaga 492 qo'shilganda 1000 hosil boldi. Noma'lum sonni toping. II variant Nazorat shakli: Masalalar yechish.
Qishloqqa gaz quvurlarini keltirish uchun 6km 400m yer qazildi. Shundan keyin yana undan 2 marta uzun masofa qazilishi kerak. Qishloqqa gaz quvurlarini keltirish uchun jami necha metr masofani qazish kerak boigan? 3. Masala. Kvadratning yuzi 81 sm.kv bolsa, kvadratning tomonlari va peremetrini toping. IV. O`quvchilar mustaqil ishlaydilar.. V. Baholash. Daftarlari yeg`ib olinadi.. VI. Uyga vazifa berish:Takrorlash MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:Xatolar ustida ishlash. Ta'limiy: Miqdorlarni qo'shish va ayirish uquv va mala-kalarini mustahkamlash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Nazorat ishi ballari e`lon qilinadi.Misollarni ishlashda xatoliklarga yo`l qo`ygan o`quvchilar qaytadan ishlashadi. I variant II variant
6m 85 sm +7 m 15 sm=14 m 75+100+50=225 2. Masala. To'g'ri to'rtburchak shaklidagi maydonning Qishloqqa gaz quvurlarini keltirish bo'yi 84 m, eni 36 m. Qadamining uzunligi uchun 6km 400m yer qazildi. Yana 60 sm bo'lgan bola bu maydonni aylanib undan 2 marta uzun masofa qazilishi chiqishi uchun necha qadam tashlaydi? jami necha metr masofani qazish kerak?
Noma'lum son 4 ga bo'linib, natijaga Kvadratning yuzi 81 sm.kv bolsa, 492 qo'shilganda 1000 ho`sil boldi. kvadratning tomonlari va Noma'lum sonni toping. peremetrini toping. X:4+492=1000 81 km:2=40km 500m X:4=1000-492 P=(40500+40500)x2=162000 X:4=508 X=508x4
X=2032 IV. O`quvchilar mustaqil ishlaydilar. IV. Baholash. Daftarlar yeg`ib olinadi. V. Uyga vazifa berish. Takrorlash MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:Mustahkamlsh uchun mashqlar . Ta'limiy: Miqdorlarni qo'shish va ayirish uquv va mala-kalarini mustahkamlash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Mavzuni mustahkamlash.
5-misol doskada va daftarda yechiladi. 8 049x8+3 415=64 392+3 415=67 807 (3 000-2 809)x7=191x7=1 337 9 000-(5 436+290x4)=9 000-6596=2 404 8020-(7 000-700x3)=8 020-4900=3120 7-misolda berilgan tenglamalarni techishni tushuntirib beraman. Xx2-160=40 3622-Xx4=206 Xx2=160+40 Xx4=3622-206 Xx2=200 Xx4=3416 X=200:2 X=3416:4 X=100 X=854 100x2-160=40 3622-854x4=206 8-masala sharti ustida ishlamadi. 1000 kg shaker 2 kg va 3 kg li xalatachalarga joylandi. 2 kg li xaltachalar soni 245 ta 3 kg li xaltachalar soni nechta? Yechish:245x2=490 1000-490=510 510:3=170 Javob: 3 kg li xaltachalar soni 170 ta V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 8-9- misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana
Mavzu:Bir xonali songa bo`lish. Ta'limiy: bolalarni bo'lish amalini tushunishlariga olib kelish; Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi:shakllarning yuzi teng bo'lish yoki teng bo'lmasligi mumkinligini uqtirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. Tenglamalarni yozing.
b) 27 ni hosil qilish uchun 3 ni qanday songa ko'paytirish kerak? (3 • x - 27.) Ushbu tenglamalarni ko'rib chiqamiz:
Bu tenglamalarda nima noma'lum? (Kopaytuvchilar.) Noma'lum ko'paytuvchini qaysi amal bilan topish mumkin? Bo'lish ko'paytirish bilan bog'langan, deb xulosa chiqarishimiz mumkinmi? Nima uchun? Demak, bo'lish ko'paytirish bilan bog'langan, 40 ni 8 ga bo'lish, bu 8 ga ko'paytirganda 40 chiqadigan sonni topish degani. Bu son 5, bundan 40 : 8 = 5. IV. Yangi mavzuni mustahkamlash.377-misolda qoldiqli bo`lish yechiladi. 20:3=6(2 qoldiq) 83:9=9(2 qoldoq) 70:6=11(4 qoldiq) Yodingizda tuting!Qoldiqli bo`lishning to`g`ri bajarilganligini tekshirish uchun bo`linma bo`luvchiga ko`paytiriladi va natijaga qoldiq qo`shiladi. Qoldiq har doim bo`luvchidan kichik bo`ladi. 378-chizmadagi shakllar solishtiriladi va perimetrlari hisoblanib,taqqoslanadi. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 380-381- misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:Bo`lishning to`g`riligini tekshirish usullari. Ta'limiy: uch xonali sonni bir xonali ayirma songa og'zaki bo'lish usullarini takrorlash ikki ayirma bo'yicha, sonni topishga doir topshiriqlarning yechimlari bilan tanishtirish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. Doskaga ikkita masala yozilran: Malika bilan Vali bir xil narxda katta o'lchamli qog'oz varaqlari sotib oldilar. Malika 3 varaq ortiq qog'oz oldi va 90 so'm ko'p pul to'ladi. 1 varaq qog'oz qancha turadi? Malika bilan Vali bir xil varaqli qog'oz sotib oldilar. Malika 8 varaq, Vali esa 5 varaq qog'oz oldi. Malika 90 so'm ko'p pul to`ladi? Xaridi uchun Malika qancha pul to'ladi? Vali-chi? Birinchi masala tayyorgarlik mashqi bo'lib, undan bolalar o`zlari uchun yangi ko'rinishdagi bu kabi masalalarning o'ziga xos xususiyatlarini payqashlari va tushunib yetishlari maqsadida foydalanish zarur va muhimdir. Bolalar 3 varaq qog'oz 90 so'm, 1 varaq qog'oz esa 90 : 3 =30 (so'm) turadi, degan xulosaga keladilar.Shunday tayyorgarlikdan keyin shu turdagi asosiy masala yechiladi. Shundan keyin 386-masala tahlil qilinadi. IV. Yangi mavzuni mustahkamlash.384-misol tushuntirish bilan yechiladi. 684:2=(600+80+4):2=600:2+80:2+4:2=300+40+2=342 825:3=(600+210+15)=600:3+210:3+15:3=200+70+5=275 385-misol ustun shaklida yozib yechiladi. 508:2 852:3 784:4 630:5 388- topshiriqda berilgan chizma asosida to`g`ri to`rtburchakning yuzini hisoblaymiz. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.389-390 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana
Mavzu:Ko`p xonali sonni bir xonali songa bo`lish. Ta'limiy: Ko'p xonali sonni bir xonali songa yozma bo 'lish bilan tanishtirish; Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: to 'g 'ri to 'rtburchakning yuzini topishga doir masalalar yechish ko`nikmalarini rivojlantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. 25692 sonini 3 ga bo'lishni batafsil tushuntirib berasiz. Bo'linmadagi raqamlar sonini aniqlashda nuqtalarni bo'linma yoziladigan satrga emas, balki bir satr pastga yozish maqsadga muvofiq. Nuqtalarni bunday joylashtirish bolalarning bo`linmada raqamlarning “yoqolishi” yoki”ortiqcha”raqam paydo bo`lishini “ko`ra olish” lariga imkon beradi. 392-misolni yechamiz. Misollar ustun shaklida yozib,tushuntirish bilan bajaramiz. 8 635:5=1727 5 032:4=1258 9 042:2=4521 393-masala bo`yicha har bir ekin turi ekilgan maydonning perimetrini hisoblaymiz.
Yangi yil archasi uchun Nasiba 7 ta bir xil narxli o`yinchoq,Karima esa shunday 9 tao`yinchoq sotib oldi.Xarid qilgan o`yinchoqlar uchun Karima Nasibaga nisbatan 1060 so`m ko`p pul to`ladi.Nasiba xarid qilgan o`yinchoqlar uchun qancha pul to`lagan? Karima xarid qilgan o`yinchoqlar uchun qancha pul to`lagan? Masalaning qisqa sharti tuziladi va quyidagicha yechiladi. 9-7=2 1060:2=530 530x7=3710 530x9=4770 IV. Yangi mavzuni mustahkamlash.395-396-masalalar yechiladi. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.397-398 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:Kvadrat metr haqida tushuncha. Ta'limiy: yangi yuz o'lchovi birligi — kvadrat metr bilan tanishtirish; Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi:o'rganilgan ko'rinishdagi misol va masalalarni yechish ko`nikmalarini rivojlantirish; Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. Doskaga chizilgan (tomoni 1 m bo'lgan) kvadratning tomonlarini bolalar detsimetrlarga bo'ladilar, bo'linish nuqtalaridan vertikal va gorizontal chiziqlar o'tkazadilar. Katta kvadratda nechta kvadrat detsimetr hosil bo'lganini sanashadi (har bir qatorda 10 tadan kvadrat bor, bunday qatorlar 10 ta, demak, 10x10=100. Bir kvadrat detsimetrda nechta kvadrat santimetr borligini sanashadi. Buning uchun bitta kvadrat detsimetrni kvadrat santimetrlarga bo'lishadi. Jami 100 x 100 = 10000 bo'ladi. Yuzlarni o'lchash jadvalini doskaga va daftarlariga yozadilar: 1 dm2 = 100 sm2 1 m2 = 100 dm2 1 m2 = 10000 sm2 Jadvalni ramkaga olishadi va yodlashadi. 399 (3)- mashq — amaliy mashq. Bolalar polning bo'yi va enining (metrlarda) taqribiy qiymatlarini topishadi, polning yuzini hisoblashadi. 400-masala sharti ustida ishlanadi.Yurtimizda yetishtirilayotgan sabzavot va mevalar ,ularning turlari haqida savol-javob o`tkazaman. Yechish:11x4=44 89-44=45 45:5=9 Javob:Har bir yashikka 9 kg dan pomidor joylangan. IV. Yangi mavzuni mustahkamlash.401-masala 
402-misollar yechiladi. 5 372:4=1 342 97 055:7=13 865 732 415:5=146 483 V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.403-404 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:Uch xonali songa bo`lish. Ta'limiy: bo'linmada bitta kam raqam qoladigan hollarda ko'p xonali sonni bir xonali songa yozma bo'lish algoritmi bilan tanishtirish;. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: misol va masalalar yechish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni.Mavzuni 405-misolni tushuntirish bilan yechish orqali o`quvchilarga ko`rsatib beraman. 406-misol doskada va daftarda bajariladi. Tushuntirib yeching: 1856 : 4 = 464 38576 : 4 = 9644 134542 : 2 = 67271 3234 : 7 = 462 61284 : 8 = 7673 247932 : 3 = 82644 407- mashq doskada va daftarlarda yechiladi. Bolalar masalani o'qiydilar va unda berilgan kattaliklarni aytadilar. Jadval tuzadilar:
Masala (tahlildan so'ng) bunday reja bo'yicha yechiladi: To'langan pul qancha? 120 + 96 = 216 (so'm). 2)1 ta shaming bahosi qancha? 216 : 9 = 24 (so'm). 3)Nasiba qancha shar sotib olgan? 120 : 24 = 5 (ta). 4)Malika qancha shar sotib olgan? 96 : 24 = 4 (ta).
3- va 4- amallarni bajarishda siz bolalarga bu amallar natijalarini topishda yordam beraman. (120 : 24. 120 hosil bo'lishi uchun 24 ni nechaga ko'paytirish kerak? 24 • 5 = 120. Demak, 120 : 24 = 5.) IV. Yangi mavzuni mustahkamlash.
V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.410-411 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:Mustahkamlsh uchun mashqlar . Ta'limiy: yuzning yangi birligi — kvadrat millimetr bilan tanishtirish;. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: bilvosita ko'rinishda ifodalangan masalalarni yechish ko`nikmalarini rivojlantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi.Sinfning tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. Matematik diktant (javoblarni yozing.)
30 va 50 sonlari ko'paytmasining beshdan bir qismini toping. 3200 ning sakkizdan bir qismini toping. 60 va 80 ning ko'paytmasi nimaga teng? 93 va 3 sonlari bo'linmasini 6 marta orttiring. 900 999 sonidan 1 ga ortiq sonni yozing. Hosil bo'lgan sonni 10 marta kamaytiring. 780 va 220 sonlari yig'indisini 8 ga bo'ling. 80 va 7 sonlari ko'paytmasini 100 marta orttiring. 300 va 9 sonlari bo'linmasini 7 marta orttiring. o'quvchilar 400 kg makulatura to'plashdi. Buning beshdan bir qismini 4- sinf o'quvchilari yig'ishdi. Boshqa sinflar qancha makulatura yig'ishgan? III. Yangi mavzu bayoni. Bolalar amaliy ish bajaradilar (413-mashq), tasmaning yuzini kvadrat millimetrlarda topadilar. 414- mashq jamoa bo'lib yechiladi.O'quvchilar 412(1,2)-mashqqa doir rasmlarni ko'rib chiqadilar, rasmlar tahlilidan so'ng sizning rahbarligingizda quyidagilarni aniqlaydilar: bir-biriga qarab harakatlanganda poyezdlar 1 soatda ularning tezliklari yig'indisiga teng masofaga yaqinlashadi; agar poyezdlar bir stansiyadan qarama-qarshi yo'nalishda harakatlansalar, ular 1 soatda bir-birlaridan tezliklari yig'indisiga teng masofaga uzoqlashadi. IV. Yangi mavzuni mustahkamlash. 415 (1, 2)-mashq tahlil qilib bajariladi. 416- mashqning 2—3 ta misolini sharhlab yechish zarur. 417 (1)- masala. Masala tahlil qilingandan so'ng uni sharhlab yechish mumkin: 40 • 2 = 80 (kishi) - avtobusda. 5 • 4 = 20 (kishi) — yengil mashinada. 80 : 20 = 4 (marta) — avtobusdagi kishilar shuncha marta ko'p. Javob: 4 marta. 417 (2)- mashq. 40-2 + 5-4 ifodaning yechimi sayohatchilar umumiy sonini topish kerak ekanini ko'rsatadi. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 418-419- misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:8-nazorat ishi. Ta'limiy: Miqdorlarni qo'shish va ayirish uquv va mala-kalarini mustahkamlash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Nazorat ishi bayoni. Test. 1 .Uchburchakning perimetri 39 sm, uning bir tomoni 13 sm, ikkinchi tomoni 16 sm. Uchinchi tomon uzunligini toping:
8. Oshxonada 540 kg kartoshka bor edi. Yana 180 kg kartoshka keltirildi. Hamma kartoshkaning uchdan bir qismi ishlatildi. Oshxonada necha kg kartoshka qolgan? a) 240 kg b) 480 kg c) 720 kg 9. Sichqon 114 kun davomida har kuni iniga 8 tadan boshoq tashiydi. U to'plagan boshoqning 464 tasini yedi. Sichqonning inida nechta boshoq qoldi? a)912ta b)448 ta c)500ta 10. Qaysi yetti xonali sondan birni ayirsak , olti xonali son hosil bo'ladi? a) 999999 b)l 00000 c) 1000000 IV. O`quvchilar yechgan testlarini ko`rib chiqadilar. V. Baholash. Nazorat ish daftarlarini baholash uchun topshiradilar. VI. Uyga vazifa berish. Takrorlash MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:Xatolar ustida ishlash . Ta'limiy: Miqdorlarni qo'shish va ayirish uquv va mala-kalarini mustahkamlash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. II.Nazorat ishi ballari e`lon qilinadi.Misollarni ishlashda xatoliklarga yo`l qo`ygan o`quvchilar qaytadan ishlashadi. IV. O`quvchilar mustaqil ishlaydilar. 1.39-(13+16)=10 2.170+390=560=9soat 20min 3.6249-973=5276=5t 276 kg 4.4200-2305=1895=1km 895m 5.42-a:7=30 a:7=42-30 a=12x7 a=84
6.720:5x5-50+300=120x5-50+300=850 7.431052-(10416-7859)=431052-2557=428495 8.540+180=720 720:3=240 9.114x8=912 912-464=448 10.1000000-1=999999 IV. Baholash. Daftarlar yeg`ib olinadi. V. Uyga vazifa berish. Takrorlash
Sana
Mavzu:Takrorlash . Ta'limiy: Miqdorlarni qo'shish va ayirish uquv va mala-kalarini mustahkamlash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Mavzuni mustahkamlash. 
Biz har kuni duch keiadigan 1 dan 9 gacha bo'lgan raqamlarni, ular ustida bajariladigan amallar qoida- larini va boshqa ko'p arifmetik qo- nunlami fanga birinchilardan bo'lib vatandoshimiz buyuk matematik al-Xorazmiy (783-850-y.) kiritgan. Uning matematikaga doir bir qator asarlari o'sha paytda boshqa tillarga tarjima qilinib, uzoq vaqt- gacha Yevropa universitetlarida hisob ilmidan darslik vazifasini bajarib kelgan. Al-Xorazmiy matematikaga doir juda ko'p risolalar yaratgan. Buyuk bobokalonimiz al-Xorazmiy matematika, astronomiya, geografiya fanlarining rivojlanishiga katta hissa qo'shgan.
1.Ko'paytirishda sonlar va ularga mos ifodalar qanday ataladi? 2.Ko'paytmani qo'shishdan foydalanib qanday hisoblash mumkin? 3.Ko’paytiruvchilardan biri 0ga teng bo’lsa, ko’paytma nimaga teng bo’ladi? Ko’paytuvchilardan biri 1ga teng bo’lsa-chi? Misollar keltiring. 4.Ikki sonining ko’paytmasi ko’paytuvchilardan biriga bo’linsa, nima hosil bo’ladi? V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. Takrorlash MRO`TIBO`________________ Sana
Mavzu:Tenglamalar. Ta'limiy: Tenglamalar yechish usullari bilan o`quvchilarni tanishtirish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. Takrorlash mashqlari. Sport klubi uchun har biri 1000 so'm turadigan koptok-dan 3 ta sotib olindi. Koptoklarni sotib olish uchun qancha pul sarflangan? To'g'ri to'rtburchakning bo'yi 36 sm, eni esa bo'yidan 4 marta kichik. To'g'ri to'rtburchakning perimetrini toping. III. Yangi mavzu bayoni. Jadval bo'yicha ishlash:
Jadval o'quvchiga shu yo'sinda mulohaza yuritib, tenglamani yechishga yordam beradi. IV.O'tilgan material ustida ishlash. 420 (1, 2, 3)- mashq jamoa bo'lib tahlil qilinadi. 421- mashqdagi tenglamalar mustaqil yechiladi. Natijalar o'zaro tekshiriladi. 422- mashqning pastki satridagi misoUar sharhlab yechiladi. 423- masalani tahlil qilingandan so'ng (52-7x4) : 8 + 4 ifodani yozishingiz va bolalarga agar ularda 7 hosil bo'lgan bo'lsa, demak, masala to'g'ri yechilganini aytib o'tishingiz o'rinli. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.425-426 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana
Mavzu:Ustun shaklida bo`lish. Ta'limiy: bo 'linmaning yozilishida uning o 'rtasida yoki oxirida nollar bo'lgan hollarda yozma bo'lish algoritmi bilan tanishtirish; Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. Doskada to'liqsiz bo'linuvchi noldan iborat bo'lgan holda bo'lishni mukammal tushuntirib berishim kerak.buning uchun quyidagi misolni doskaga yozaman.1260:3 va u misoni ustun shaklida yechaman. Birinchi to'liqsiz bo'linuvchi 12 yuzl. Demak, bo'linmada yuzliklar, o'nliklar, birliklar ya'ni uchta raqam bo'ladi. 3 ta nuqta qo'yamiz. 12:3 = 4 (yuzl.), bo'linmaga 4 raqamini qo'yamiz. Ikkinchi to'liqsiz bo'linuvchi 6 (o'nl.). 6 (o'nl.): 3 = 2 (o'nl.). 2 raqamini bo'linmaga yozamiz. Uchinchi to'liqsiz bo'linuvchi 0 ta birlikdan iborat. Bu, — deb tushuntiraman, — bo'linuvchining birinchi xonasida birliklar yo'qligini bildiradi. Ular bo'linmada ham bo'lmaydi. Bunday holda bo'linmadagi birliklar o'rniga nol yoziladi. Shunday qilib, — xulosa chiqaramiz, — agar to'liqsiz bo'linuvchi noldan iborat bo'lsa, u holda bo'linmada tegishli xona o'rniga ham nol yozish kerak. 427- mashq jamoa bo'lib tahlil qilinadi, 428- mashq doskada va daftarlarda yechiladi. 429-masala sharti ustida ishlanadi va masala yechiladi. Yechilishi: 1)32x7=224 2)449-224=225 3)225:9=25 Javob:25 yashik konfet jo`natilgan IV.O'tilgan material ustida ishlash. 431-mashq og'zaki bajariladi. Bolalar rasmni ko'rib chi-qadilar, chapdagi gulni va kapalaklarni ko'rsatadilar. Chizg'ichda sanoq boshlanadigan nuqtani belgilaydilar. Qanotlarini yozib turgan kapalak 1 raqami ustida, qa-notlarini yig'ib turgan kapalak esa 3 raqami ustida o'tirganini aniqlaydilar. Demak, 3 raqami ustida o'tirgan kapalak 2 raqami ustida o'tirgan kapalakdan uzoqroqda ekan. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.433-434 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:Misol va masalalar. Ta'limiy:Berigan misol va masalalarni tez va oson usullsrda yechishga o`rgatish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Mavzu bayoni.435-misolni tushuntirish bian yechib,ko`paytirish bilan tekshiramiz.
437-topshiriqda esa quyidagi jadvaldan foydalanib masala tuziladi va yechiladi..
IV.O'tilgan material ustida ishlash. 438-masala. Bir qopda 48 kg ,ikkinchisida esa 36 kg shakar bor. Ular 42 ta bir xil xaltachalarga solindi. Har qaysi qopdagi shakarni joylash uchun nechtadan xaltacha kerak bo`ladi? Yechish:48+36=84 84:42=2 48:2=24
36:2=18 Javob: Har qaysi qopdagi shakarni joylash uchun 24 va 18 tadan xaltacha kerak bo`ladi 439-misol.Doskada va daftarda bajariladi.Ishlab bo`lgan birinchi 5 ta o`quvchiga baho qo`yaman. 6 t 051 kg-4 t 382 kg= 32 so`m64 tiyin+47 so`m 98 tiyin= 753 km 450 m-6 km353 m= V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 440-441- misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:Kvadrat kilometr. Ta'limiy: yangi yuz o'lchovi birligi - kvadrat kilometr bilan tanishtirish; Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: bolalarni o 'zini o 'zi tekshirishga — bo 'linmaning yozuvida nechta raqam bo 'lishini oldindan aniqlay olishga o 'rgatish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. Dastlab bolalar bilan kvadrat santimetr, kvadrat detsimetr, kvadrat metr kabi yuz birliklarini takrorlash zarur. Shundan so'ng juda katta yuzlar yangi birlik - kvadrat kilometr bilan o'lchanishini tushuntirishimiz kerak. Bolalar darslikka murojaat qiladilar. 446- mashq jamoa bo'lib tahlil etiladi. 447- mashq sharhlab yechiladi Tomoni 5 metr bo`gan kvadrat shaklidagi xonaga bo`yi 4 metr,eni esa 3 metr bo`lgan to`g`ri to`rtburchak shaklidagi palos to`shaldi.Bu xonaning necha kvadrat metrini palos qoplamaydi? Yechilishi: 1)5 • 5 = 25 2) 4 • 3 = 12 3) 25 - 12 – 13 Javob: Bu xonaning 13 kvadrat metrini palos qoplamaydi?
444- mashqdagi misollarning yechilishini tushuntiradilar. 445- mashqdagi 2—3 ta misol doskada va daftarlarda yechiladi. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.448-449 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana
Mavzu:Bo`lish. Ta'limiy:Ustun shaklida bo`lishni misolar yordamida tushuntirib berish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. «O'tgan darslarda siz nur bilan tanishdingiz, uni tasvirlashni o'rgandingiz, harflar bilan belgilashni, belgilanganlarni o'qishni bilib oldingiz. Doskada qanday nur tasvirlanganiga qarang, uning belgilanishini o'qing O____________________________X Shkalali chizg'ich olamiz. Bizning chizg'ichimiz nur kabi cheksiz uzun deb tasavvur qilamiz. Chizg'ichning shkalasini OX nuri ustiga shunday qo'yamizki, shkalaning boshi 0 (nol) nurning boshi— 0 nuqta bilan ustma-ust tushsin, sonli shkalalar esa OX nuri boyicha joylashsin Sonli nur deb ataluvchi nurni hosil qilamiz. Sonli nurda, odatda, strelka (o'ng tomonga) qo'yiladi. 0 dan 1 gacha bo'lgan kesma birlik kesma deb ataladi. Birlik kesma istalgan uzunlikda bo'lishi mumkin IV.O'tilgan material ustida ishlash. 450-452-misollar og`zaki ishaymiz. 451-misolda yechmasdan turib tengliklardan qaysilari noto`g`ri ekanini aytadilar. 63126:7=9018 50600:8=6325 35133:7=519 90470;5=1894 Yechishdagi xatolikni topadilar. 453- masalalar doskada va daftarda bajariladi. Operator birinchi kun 35 bet,ikkinchi kun 42 bet matn terdi. U soatiga bir xil unum bilan ishlab, bu ishga 11 soat sarfladi. Operator shu ikki kunda necha soatdan ishlagan? Yechish:1)35+42=77 2)77:11=7 3)35:7=5
4)42:4=6 Javob: Operator shu ikki kunda 5 va 6 soatdan ishlagan. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.456-457 - misol va masala MRO`TIBO`________________
Mavzu:Shaklning yuzi. Ta'limiy: bolalarni paletka yordamida har xil shakllar yuzlarini taqribiy topish usuli bilan tanishtirish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. «Bolalar siz butun kvadratlarga bo'lish mumkin bo'lgan to'g'ri to'rtburchak, kvadrat va boshqa shakllar yuzini kvadrat santi-metrlarni sanash yo'li bilan topa olasiz. To'g'ri to'rtburchak emas, balki boshqa bir ko'rinishdagi shakl, masalan, doira yoki uchburchak, umuman, ko'pburchak kabi shakllar yuzlari qan-day topiladi? Buni hali siz bilmaysiz. Bunday shakllar yuzlari kvadratlarni sanash bilan topiladi, ammo bunda shaklning o'zi kvadratlarga bo'linmaydi, uning ustiga kvadratlarga bo'lingan shaffof plastinka qo'yiladi, bu plastinkaning nechta kvadrati mazkur shaklga joylashgani hisoblanadi. Kvadratlarga bo'lingan bunday plastinka (ko'rsating) paletka deb ataladi. Paletka yordamida 459-460-topshiriqlarni bajaramiz. 461-topshiriqda bolalar har qaysi shaklga nechtadan kvadrat santimetr to'g'ri kelishini sanashadi. 462- masala jadvalga qisqacha bunday yoziladi:
16 ta o'yinchoq qancha turishini bilish mumkinmi? Bu masalani undagi har bir amalni tushuntirish bilan yechgan ma'qui 350 + 450 = 800 (so'm) — hamma o'yinchoqlar narxi. 800 : 16 = 50 (so'm) — bitta o'yinchoqning bahosi. 350 : 50 = 7 (o'yinchoq) — birinchi qutichada. 450 : 50 = 9 (o'yinchoq) — ikkinchi qutichada. Tekshirsh: 7 + 9 = 16 (o'yinchoq). IV.O'tilgan material ustida ishlash. 463-misol doskada va daftarda bajariladi.Birchi ishlab bo`lgan 5 talikni baholayman. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 464-465- misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:Paletka. Ta'limiy:Paetka yordamida shakllar yuzini topishga o`rgatish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. Oldingi darslarning birida bolalarni «uchrashma harakat» tushunchasi bilan tanishtirish ishi boshlanganiga qaramay, bu darsda bolalarni ikki jismning bir-biriga qarab harakati bilan tanishtirish foydalidir. Chaqirilgan o'quvchilar bunday harakatni sinfda namoyish qilishadi, bunda bir-biriga qarab yuruvchilar orasidagi masofa doimo kamayib borishini kuzatish va uchrashganlarida ular butun masofani o'tib bo'lishlariga ahamiyat berish kerak. Bolalardan qayerda bunday harakatlarni ko'rganliklarini eslashni so'rash kerak. Sayohatlar vaqtida piyodalarning, avtomashinalarning, velosipedchilarning, mototsiklchilarning va boshqalarning uchrashma harakatlarini kuzatish foydalidir. Bunda o'quvchilar uchrashish joylarini ko'rsatishlari kerak, men esa uchrashma harakatni tasvirlovchi chizma qanday bajarilishini ko'rsataman . III. Yangi mavzu bayoni. 467- mashq. Masalani bolalar og'zaki yechishadi. Shun- dan keyin qoida o'qiladi. Bolalarga bunday topshiriq beriladi: «Ikki velosipedchi bir-biriga qarab bir vaqtda yo'lga chiqishdi. Birinchi velosipedchi uchrashgunga qadar yo'lda 20 minut bo'ldi. Ikkinchi velosipedchi uchrashgunga qadar yo'lda qancha vaqt bo'lgan?» Yodingizda tuting!Agar jismlar bir vaqtda bir-biriga yura boshlasa,ular uchrashguncha bir xil vaqt harakatda bo`ladilar. 468- mashqni qisqacha tahlildan so'ng (Velosipedchi haqida, mototsiklchi haqida nimani birdaniga bilish mumkin?) mustaqil bajarish uchun tavsiya etish mumkin. IV.O'tilgan material ustida ishlash. 469- mashdagi jadvalni daftarga yozdirish shart emas, lekin uni o'rgatish zarur. Undan foydalanib, 470- mashqni bajarish kerak. 471- mashq og'zaki yechiladi. 7 ta qutida 42 ta rangli qalam bor. Shunday 9 ta qutida nechta rangli qalam bor? Yechish:42:7=6 9x6=54 Javob:54 ta qalam bor. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.472-473 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana
Mavzu:Masala va misollar. Ta'limiy: Uchrashma harakatga doir uchta o'zaro teskari masalani yechish bilan tanishtirish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. darsga tayyorlikni tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. 475 (1)-masala. Masalani o'qing. Darslikdagi chizmani qarang. Piyodalar qanday harakat qilgan? (Bir-biriga qarab harakat qilgan.) Ulaming yo'lga chiqish vaqti haqida nima deyilgan? (Ular bir vaqtda yo'lga chiqqan.) Uchrashish joyi qanday belgilangan? (Bayroqcha bilan.) Uchrashguncha har qaysi piyoda qancha vaqt yo'lda bo'lgan? (3 soat.) Har qaysi piyoda qanday tezlik bilan yurgan? (Birinchisi 3 km/soat, ikkinchisi 4 km/soat). Nimani bilish kerak? (Punktlar orasidagi masofani.) Ko'rib turibmizki, uchrashguncha bu yo'lning bir qismini birinchi piyoda, ikkinchi qismini ikkinchi piyoda o'tgan. Shu qismlarni ko'rsating. Punktlar orasidagi masofani qanday bilish mumkin? (Birinchi piyoda uchrashguncha qancha masofa o'tganini ko'paytirish bilan, ikkinchi piyoda uchrashguncha qancha masofa o'tganini ko'paytirish bilan topamiz; shundan keyin butun masofani alohida qo'shish bilan topamiz.) Yechimni alohida amallar bo'yicha yozishadi:
3*3 =9 (km) — birinchi piyoda o'tgan. 4-3 = 12 (km) — ikkinchi piyoda o'tgan. 9 +12 =21 (km) — punktlar orasidagi masofa. IV.O'tilgan material ustida ishlash. 475 (2)- masala. Yechish usuli. 3 + 4 = 7 (km) — piyodalar bir soatda yaqinlashgan. 21 : 7 = 3 (soat) - uchrashguncha o'tgan vaqt. 475 (3)- masala. Yechishning birinchi usuli: 1) 3-3 = 9 (km) — uchrashguncha birinchi piyoda o'tgan. 21 - 9 = 12 (km) — uchrashguncha ikkinchi piyoda o'tgan. 12 : 3 = 4 (km/soat) — ikkinchi piyoda tezligi. Yechishning ikkinchi usuli: 21 : 3 = 7 (km) — piyodalar bir soatda yaqinlashgan. 7-3 = 4 (km/soat) — ikkinchi piyoda tezligi. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.484-485 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana
Mavzu:9-nazorat ishi. Ta'limiy:O`quvchilar bilimini baholash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Nazorat ishi bayoni.Nazorat daftarlari tarqatiladi.Sana va mavzu yoziadi. I variant 1.Masala. Samolyotning tezligi 500km/soat .U 7 soatda qancha masofani uchib o`tadi? 2.Masala. Motosiklchi 270km masofani 3 soatda bosib o`tadi.U qanday tezlik bilan yurgan? 3.Masala. Haydovchi 900km masofani 60km/soat tezlik bilan necha soatda bosib o`tadi.? 4.Masala. 7soat 90minut necha minut? 5.Masal. Qoldiqli bo`lish:998:9= II variant 1.Masala. Poyezdning tezligi 80km/soat bo`lsa .9 soatda qancha masofani bosib o`tadi? 2.Masala. Teploxod 4 soatda 212 km masofani suzib o`tadi.Uning tezligini toping. 3.Masala. Piyoda 100km masofani 20km/soat tezlik bilan necha soatda bosib o`tadi.? 4.Masala. 3soat 55minut necha minut? 5.Masal.
Qoldiqli bo`lish:715:6= IV.O`quvchiar mustaqil ishlaydilar. V. Baholash. O`quvchilarning daftarlari baholash uchu yeg`ib olinadi. VI. Uyga vazifa berish. Takrorlash. MRO`TIBO`________________ Sana
Mavzu:Xatolar ustida ishlash. Ta'limiy:O`z xatolarini topa olishga o`rgatish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. II.Nazorat ishi ballari e`lon qilinadi.Misollarni ishlashda xatoliklarga yo`l qo`ygan o`quvchilar qaytadan ishlashadi. IV. O`quvchilar mustaqil ishlaydilar. I variant 1.Masala. Samolyotning tezligi 500km/soat .U 7 soatda qancha masofani uchib o`tadi? 500x7=3500km 2.Masala. Motosiklchi 270km masofani 3 soatda bosib o`tadi.U qanday tezlik bilan yurgan? 270:3=90km/soat 3.Masala. Haydovchi 900km masofani 60km/soat tezlik bilan necha soatda bosib o`tadi.? 900:60=15 soatda 4.Masala. 7soat 90minut necha minut? 7x60 +90=510 minut 5.Masala. Qoldiqli bo`lish:998:9=110 (8 q)
Sana
Mavzu:Tezlik .Vaqt.Masofa. Ta'limiy: qarama-qarshi yo'nalishdagi harakatlarga doir masalalarni yechish usuli bilan tanishtirish;. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. Jismlar bir-biridan uzoqlashadigan masala bilan tanishtirish. 486 (1)- mashq. Masala o'qilgandan keyin «Bo'ri bilan quyon uchrashdi, quyon bo'rini taniganidan keyin undan qochib qoldi, bo'ri esa negadir quyonni tanimadi, qo'rqib ketganidan u ham qarama-qarshi tomonga qocha boshladi. Bolalar chizmani qarashadi, men doskada sxema-chizmani tiklayman. O'quvchilar hayvonlar uchrashib, bir-biridan qarama-qarshi tomonga qocha boshlagan nuqtani ko'rsatadilar. Bir o'quvchi bo'ri qayerdan va qayoqqa qarab qochganini ko'rsatadi. Ikkinchi o'quvchi quyon qayerdan va qayoqqa qarab qochganini ko'rsatadi. Nima tezroq yugurgan? Sxemaga qarab bolalar savollarga javob beradilar: 1 soatda bo'ri bilan quyon bir-biridan qancha uzoqlashgan? Qanday bilish mumkin? Bir soatdan keyin ular orasidagi masofa qancha bo'lgan? (40 + 30 = 70 (km).) Agar ular yugurishda davom etgan bo'lsalar, 2 soatdan keyin ular bir-birlaridan qancha uzoqlashgan? Qanday bildingiz? Nega? 2 soatdan keyin ular orasidagi masofa qancha bo'lgan? ((40 + 30) • 2 = 70 • 2 = = 140.) Ular orasidagi masofa 3 soatdan keyin qancha bo'lgan? Javob: (40 + 30) • 3 = 70 • 3 = 210 (km). Nega? Yana shunga e'tibor berish kerakki, «uchrashma harakatga doir» masala yechilganda ham shunday ifoda hosil bo'ladi. Bu tasodifiy emas, chunki jismlar uchrashgandan keyin harakatni davom ettirib, bir-biridan uzoqlashadi. Agar ularning tezliklari o'zgarmasa, u holda yaqinlashish tezligi uzoqlashish tezligiga teng bo'ladi va ikkita harakatlanuvchi jism tezliklari yig'indisiga teng bo 'ladi.
IV.O'tilgan material ustida ishlash. 487- mashq amallar bo'yicha sharhlab yechiladi: 80 - 5 = 75 (km/soat) — ikkinchi elektropoyezdning tezligi; 80 + 75 = 155 (km/soat) — uzoqlashish tezligi; 155 • 3 = 465 (km) — elektropoyezdlar orasidagi masofa. Javob. 465 km. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 491-492- misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu: Tezlik .Vaqt.Masofa. Ta'limiy: Qarama-qarshi yo 'nalishdagi harakatga doir uchta o'zaro teskari masalaning yechilishi bilan tanishtirish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni.
493 (1, 2, 3)- masala yechiladi. Har bir masala o'qilganidan keyin doskada chizma yasaladi. yechish rejasi tuziladi, shundan keyin yechim amallar bo'yicha tushuntirishlar bilan yoziladi. 493 (1)-masala. Yechilishi. 1-usul.
50 • 3 - 150 (km) — 1- poyezd 3 soatda o'tgan. 40 • 3 = 120 (km) - 2- poyezd 3 soatda o'tgan. 150 + 120 = 270 (km) — poyezdlar orasidagi masofa. 2 -usul. 50 + 40 = 90 (km) — poyezdlar 1 soatda uzoqlashgan. 90 • 3 = 270 (km) — poyezdlar 3 soatda uzoqlashgan. 493 (2)- masala. Yechilishi. Masala yechilishining bitta usuli mavjud. 50 + 40 = 90 (km) — poyezdlar 1 soatda uzoqlashgan. 270 : 90 = 3 (km/soat) - poyezdlarning harakat vaqti. 493 (3)-masala. Yechilishi. 1-usul. 50 • 3 = 150 (km) — birinchi poyezd yurgan. 270 - 150 - 120 (km) - ikkinchi poyezd o'tgan. 120 : 3 = 40 (km/soat) — ikkinchi poyezd tezligi. 2-usul. 270 : 3 = 90 (km) — poyezdlar bir soatda uzoqlashgan. 90 - 50 = 40 (km/soat) — ikkinchi poyezd tezligi. Masala yechilishining hamma usuli yozilgandan keyin masalalarning o'zini ham, ularning yechimlarini ham taqqoslash foydali. IV.O'tilgan material ustida ishlash. 494- Masala matni o'qilgandan so'ng bolalar har bir xona polining, keyin ikkala xona polining yuzini topadilar.Shundan keyin masala savoliga javob beradilar. Oxirgi savolni quyidagicha ifodalagan ma'qui: 100 g • 27 = 2700 g = 2 kg 700 g. 495 (1, 2)- mashq misollarini sharhlab yechish foydali. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 496-497- misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu:Misol va masalalar. Ta'limiy: uchrashma harakatga doir va qarama-qarshi yo'nalishdagi harakatga doir masalalar yechish; to'g'ri to'rtburchakning noma'lum tomonini uning yuzi va ma'lum tomoni bo'yicha topish qoidasini takrorlash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni. 500- mashq og'zaki tahlil qilingandan so'ng bolalarga birlik kesmasi ikkita katakka teng bo'lgan nur chizishni va unda uzunligi 3, 4, 6 birlik kesmaga teng bo'lgan kesmalarni belgilashni tavsiya etish mumkin. Bu vaqtda iqtidorli o'zlashtiruvchi o'quvchilarga quyidagi masalalarni yechishni taklif etish mumkin: 1.Jo`jalar va quyonlar boqilayotgan kataklardan 15 ta bosh va 36 ta oyoq ko`rinib turibdi.Kataklarda nechta jo`ja va nechta quyon bor?
Javobni tekshirib ko'rgan ma'qul: 12 ta jo'jada 24 ta oyoq, 3 ta quyonda 12 ta oyoq, jami 15 bosh va 36 ta oyoq. IV.O'tilgan material ustida ishlash. 2.Ko`zada choynakdagidan uch marta ko`p ,choynakda esa ko`zadagidan 12 stakan kam suv bor?Ko`zada qancha suv bor? choynakdagi suv ko'zadagi suvdan necha qism kam? 3-1=2. bir qismda necha stakan suv bor, ya'ni choynakda necha stakan suv bor? 12:2=6. 3) ko'zada necha stakan suv bor? 6 + 12 = 18 (yoki 6•3 = 18.) Javob. 18 stakan. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.503-504 - misol va masala
Sana
Mavzu:Mustahkamlash uchun mashqlar. Ta'limiy:. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Mavzu bayoni.Bugungi dars maqsadini e`lon qilaman.Doskaga sana va mavzuni yozaman.Darslikda berilgan misollar bir chekkadan doskada va daftarda bajariladi.Misolarni yechishni qatorar aro musodaqa tarzida o`tkazsa ham bo`ldi. 1-misol.
85:5 600:5 96:8 720:8 0:8 6• 1 87:29 80:16 520:4 450:3 2-misol.Qoldiqli bo`lishni bajaradilar. 25 : 3 19 : 4 36 : 8 47:5 52 : 7 3-misolda berigan savollarga javob berishga harakat qiladiar.Javoblarini misollar yordamida asoslab beradilaar.
IV.O'tilgan material ustida ishlash. 4-misol. (136 + 164) :6• 9-250 600 - (24 + 76) : 10•1 5-misol 764•8 3 708•3 14 007•5 7• (3 147 + 5 083) V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.18-19 - misol va masala MRO`TIBO`________________
Sana
Mavzu:Nol bilan tugagan sonlarga ko`paytirish. Ta'limiy: Sonni ko'paytmaga ko'paytirish qoidalari bilan tanishtirish va nol bilan tugaydigan sonlarga ko'paytirishni o'rganishga tayyorgarlikni boshlash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. 1. Stansiyalar orasidagi masofa 20 km. Bu masofaning to'rtdan bir qismi qancha? 2. To'rtdan bir soat necha minut bo'ladi? Beshdan bir metr necha santimetr bo'ladi? Malikaning 10 so'm puli bor edi. U pulining beshdan bir qismini ukasiga berdi. U ukasiga qancha pul bergan? Qaysi shaklning yuzi katta va necha kvadrat santimetr katta . III. Yangi mavzu bayoni. Sonlarni ikkita ko'paytuvchining ko'paytmasi shaklida ifodalang: 16, 20, 24, 36, 40. 505- mashq butun sinf bilan batafsil tushuntirish orqali bajariladi. Xulosa: birinchi usulda ko'paytmani (40) topdik va sonni hosil bo'lgan ko'paytmaga ko'paytirdik, ikkinchi usulda sonni birinchi ko'paytuvchiga ko'paytirdik va olingan natijani ikkinchi ko'paytuvchiga ko'paytirdik; uchinchi usulda sonni ikkinchi ko'-paytuvchiga ko'paytirdik va hosil qilingan ko'paytmani birinchi ko 'paytuvchiga ko 'paytirdik.
506- mashq ham shunga o'xshash tartibda ko'rib chiqiladi va ushbu qoidani bolalarning o'zlari ta'riflashlari mumkin: sonni ko'paytmaga ko'paytirish uchun ko'paytmani hisoblash va sonni shu olingan natijaga ko'paytirish mumkin. Biroq boshqacha yo'l tutish ham mumkin: sonni ko'paytuvchilardan biriga ko'paytirish va olingan natijani ikkinchi ko'paytuvchiga ko'paytirish mumkin. Bu chiqarilgan xulosalardan foydalanib, bolalar 507-mashqni sharhlab yechadilar. IV.O'tilgan material ustida ishlash. 1. 508-masalani bolalar mustaqil yechadilar. Tekshirish esa o'zaro o'tkaziladi.2. 509-mashq bajariladi. Dastlab mashqqa doir namuna batafsil Jco'rib chiqiladi. So'ngra 509(1, 2)-mashqlar sharhlab yechiladi. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.510-511 - misol va masala MRO`TIBO`________________
Mavzu: Nol bilan tugagan sonlarga ko`paytirish. Ta'limiy: sonni 10, 100, 1000 ga ko 'paytirish qoidalarini takrorlash; masala yechish uquvini takomillashtirish boyicha ishni davom ettirish; murakkab chizmada umumiy tomonlarga ega bo 'lmagan shakllarni ajrata bilish malakasini rivojlantirish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. 1. Sonlarni (namuna bo'yicha) ko'paytma shaklida tasvirlang: 60 = 6-10 8400 = ... 90 = ... 300 = 3-100 70 = ... 2500 = ... 2. Har qaysi ifoda qiymatini qulay usuldan foydalanib hisoblang (yozuv doskada berilgan): 35-(2-4) 16-(3-10) (500+ 4)-2 7-(10+ 5) 47-(100-2) (800-3)-4
Birinchi qo'shiluvchi 70, ikkinchisi undan 3 marta ortiq. Yig'indi nimaga teng? Yig'indini qanday topdingiz? Yig'indini topishning ikkinchi usulini ayting (qo'shiluvchi 70, bunday qo'shiluvchilar 4 ta). 300 va 6 sonlari bo'linmasini toping. Topilgan bo'linmani 5 marta kamaytiring. Qanday son hosil bo'ldi? Agar 1 m gazmol 30 so'm; 90 so'm tursa, 270 so'mga necha metr gazmol olish mumkin? Nega ikkinchi galda kam gazmol sotib olishadi? Bo'yi 7 sm, eni 3 sm bo'lgan to'g'ri to'rtburchak chizing. To'g'ri to'rtburchak perimetrini ikki usul bilan hisoblang. Har qaysi alohida holda qanday mulohaza yuritdingiz? Yuzni hisoblang. Yangi material ustida ishlash. 512- mashqda hisoblashlarda sonni ko'payt-maga ko'paytirish qoidasi qanday qo'llanishini qarang. Hisob-lash usullarini tushuntiring. 513-mashq misollarinig yechilishi doskada (daftarlarga yozish bilan) tushuntiriladi. IV. Yangi mavzuni mustahkamlash. 514- mashq sharhlab bajariladi (2—3 ta misol). V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. - 518, 519-misol va masala
Sana
Mavzu:Masala va misollar . Ta'limiy: Miqdorlarni qo'shish va ayirish uquv va mala-kalarini mustahkamlash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Mavzu bayoni. 520- masalani yaxshisi sharhlab va uning matni bo'yicha (48 - 32) : 4 = □ ifodani tuzib yechilgani maqbul. 521- misolni doskada va daftarlarda yechiladi. 37009-1108•8+4508= 2 t:8 kg= Shundan so'ng o'tilgan materialni takrorlashga o`tamiz: IV. Mavzuni mustahkamlash.
Ko'paytmalari 60 soniga; 36 soniga teng sonlar juftliklarini toping. to'g'ri to'rtburchakning yuzi 8 kv. sm ga teng. Bu to'g'ri to'rtburchakning perimetri qancha bo'lishi mumkin? 5 m gazlama uchun 400 so'm to'landi. 1 metri 20 so'm qimmatroq bo'lgan boshqa gazlamaning 3 metriga necha so'm to'lash kerak bo'ladi? 4) Damir 4 ta taqsimchani qancha vaqtda yuvsa, 6 ta piyolani ham shuncha vaqtda yuvadi. U qaysi birini tezroq yuvadi — 1 ta taqsimchanimi yoki 1 ta piyolanimi? 523-misolda berilgan tenglamani yechamiz. 654+x=810 720-x=426 35• x=0
V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.524-525 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana
Mavzu: Nol bilan tugagan sonlarga ko`paytirish . Ta'limiy: O'quvchilarni nollar bilan tugaydigan sonlarga yozma ko'paytirish algoritmi bilan tanishtirish hamda bu algoritmni misol va masalalarni yechishga tatbiq etish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. Qulay usuldan foydalanib hisoblang: 18• (5•3) 42•20 16• (6•5) Bu ifodalarni hisoblashda qanday qoidadan foydalandingiz? Shu qoidani ayting. Bir o'ramda 480 m sim bor. Shu simning sakkizdan bir qismini ishlatishdi. Necha metr sim qoldi? Qolganidan necha metr ortiq sim ishlatilgan? Uzunlik o'lchovlari birliklarini eng yirigidan boshlab eng maydasigacha ayting. 3 km ni qanday mayda uzunlik o'lchov birliklarida ifodalash mumkin? 5000 mm ni qanday yirik uzunlik o'lchov birliklarida ifodalash mumkin? Quyidagi ifodalarning qiymatini toping: 2895• 10 2895• 100 Poyabzal fabrikasi bir kunda 200 juft poyabzal ishlab chiqardi. Bolalar poyabzali harnma poyabzalning to'rtdan bir qismini tashkil qiladi, qolgani ayollar poyabzali. Masalaga savol qo'ying. Masalani yeching (og'zaki.) Fabrikada haqiqatdan 200 juft poyabzal ishlab chiqarilganini qanday tekshirish mumkin? Masalani yechishni davom ettirish mumkinmi? Qanday qilib? (Bolalar poyabzalining beshdan bir qismini do'konga jo'natishdi. Do'konga necha juft bolalar poyabzali jo'natishgan? va h.k.)
526- mashqni o'qing va yechish qanday bajarilganini tushuntiring: Yechishni oxiriga yetkazing (og'zaki): 26• 300 = 26• (3• 100) = ... 43• 20 = 43-... IV. Yangi mavzuni mustahkamlash. 527- misollar (ustki satri) doskada va daftarlarda tushuntirish bilan yechiladi.
V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 532, 533- misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana Mavzu: Misol va masalalar Ta'limiy: Miqdorlarni qo'shish va ayirish uquv va malakalarini mustahkamlash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Mavzu bayoni. 534- masala sonning ulushini topishga doir. U matnda keltirilgan reja bo'yicha butun sinf bilan yechiladi. 535- masalani bolalar tahlil etishadi, yechimini mustaqil yozishadi: 20 • 10 = 200 (m2); 200 : 2 = 100 (m2). IV. Mavzuni mustahkamlash. 536- mashqdagi 1- misol sharhlab yechiladi, 2- misol esa doskada va daftarlarda yechiladi. 2148•2+3760•5-14998= 32t8sr:4sr= 537- mashq tenglamalari namuna bo'yicha yechiladi. O'tilgan materialni takrorlash ishlarini, ushbu savollar bo'yicha o'tkazishimiz mumkin: ikkita sonning yig'indisi qachon qo'shiluvchilardan biriga teng bo'ladi? bir qo'shiluvchi 100 ga teng. Yig'indi ikkinchi qo'shiluvchidan qancha katta? 3) ikki sonning ko'paytmasi qachon ko'paytuvchilardan biriga teng bo'ladi? ko'paytuvchilardan biri 30 ga teng. Ko'paytma ikkinchi ko'paytuvchidan necha marta ortiq? 8 soatlik ish kunida ekskavatorchi vagonetkalarga 640 t temir rudasi yuklaydi. Ekskavatorchi 3 soatda necha tonna ruda yuklaydi? to'g'ri to'rtburchakning perimetri 30 ga teng. Bu to'g'ri to'rtburchakning yuzi qancha bo'lishi mumkin? (Yechimning turli hollarini qarang.). V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 538, 539 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana. Mavzu: Yechishni tushuntirish Ta'limiy: Ikkala ko'paytuvchi nollar bilan tugaydigan holda ko'paytirish usulini tushuntirish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Yangi mavzu bayoni,
Massa o'lchov birliklarini eng katta birligidan boshlab eng kichik birligigacha ayting. 1 t necha sr ga teng? 1 t necha kilogrammga teng? 1 sr necha kilogramm? 1 kg necha grammga teng? 300 sr, 4500 kg, 1500 kg ni qanday yirik massa birliklarida ifodalash mumkin? 72 va 24 sonlarining bo'linmasini 1000 marta kattalashtiring. 48 va 2 sonlari ko'paytmasining sakkizdan bir qismini ayting. 458 • 1 va 350 • 1 ko'paytmalarning ayirmasi nimaga teng? Qisqa yozuvi bo'yicha masala tuzing:
Amallarni bajaring. 584 • 700 : 4 12 134-60 : 8 2049• 400:5 O'zingizni tekshiring. Misollarning javobi: 102 200, 91 005, 163 920. Yangi material ustida ishlash. 1. O'quvchilar nollar bilan tugaydigan sonlarni og'zaki ko'paytirish usuli bilan tanishadilar. 540- mashq. O'quvchilar darslikda berilgan to'la yozuv bo'yicha nollar bilan tugaydigan ko'p xonali sonlarni yozma ko'paytirish algoritmi bilan tanishadilar. 541-mashq (2-misoli) doskada batafsil mulohaza yuritib, bajariladi. 541- mashq (3- misoli) sharhlash bilan bajariladi. 542- mashq (2—3 ta misoli) jamoa bo'lib bajariladi. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 546, 547 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana
Mavzu:10-nazorat ishi. Ta'limiy:O`quvchilar bilimini baholash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Nazorat ishi bayoni.Nazorat daftarlari tarqatiladi.Sana va mavzu yoziadi. I variant 1.Bo`lishni bajaring va natijani tekshiring: 48984:8= 34300:7= 2.Hisoblang: 19 kg 340 gr:4= 3.Amallarni bajaring: 147000-385 x 6 :5= 4.Masala. To`g`ri to`rtburchak shaklidagi gilamning perimetri 20 m 4 dm,bo`yi 6 m 8 dm. Gilamning eni qancha? II variant 1.Bo`lishni bajaring va natijani tekshiring: 7944:4= 32800:8= 2.Hisoblang: 2 t 247 kg:7= 3.Amallarni bajaring: 980+(445-880:4) = 4.Masala. Perimetri 6 dm 8 sm bo`lgan kvadratning tomoni uzunligini toping. IV.O`quvchiar mustaqil ishlaydilar. V. Baholash. O`quvchilarning daftarlari baholash uchu yeg`ib olinadi. VI. Uyga vazifa berish. Takrorlash.
Sana
Mavzu:Xatolar ustida ishlash. Ta'limiy:O`z xatolarini topa olishga o`rgatish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III.Nazorat ishi ballari e`lon qilinadi.Misollarni ishlashda xatoliklarga yo`l qo`ygan o`quvchilar qaytadan ishlashadi. IV. O`quvchilar mustaqil ishlaydilar. I variant 1.Bo`lishni bajaring va natijani tekshiring: 48984:8= 6123 34300:7= 4900 2.Hisoblang: 19 kg 340 gr:4= 4kg835gr 3.Amallarni bajaring: 147000-385 x 6 :5= 147000-462=146538 4.Masala. To`g`ri to`rtburchak shaklidagi gilamning perimetri 20 m 4 dm,bo`yi 6 m 8 dm. Gilamning eni qancha? 204-(68 x 2)=204-136=68 68:2=34 Javob:Gilamning eni 3 m 4 dm II variant 1.Bo`lishni bajaring va natijani tekshiring: 7944:4=1986 32800:8= 4100 2.Hisoblang: 2 t 247 kg:7=321kg 3.Amallarni bajaring: 980+(445-880:4) = 980+225=1205 4.Masala. Perimetri 6 dm 8 sm bo`lgan kvadratning tomoni uzunligini toping. 68:4=17 Javob: Kvadrat tomonining uzunligi 17 sm V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi.
Sana.
Mavzu: Masala va misolar Ta'limiy: Masala va misolar yechish malakalarini mustahkamlash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. O`quvchilar tayyorlab kelgan matematik diktant o`tkaziladi.U ha yoki yo`q tarzida bo`ladi.
20 va 40 sonlari ko'paytmasi 800 ga teng. Agar 4500 soni 300 ga ko'paytirilsa, 7500 hosil bo'ladi. 6000 soni sanoqda birdaniga 5999 sonidan keyin aytiladi. Agar bo'linuvchi 1000 ga, bo'luvchi esa 10 ga teng bo'lsa, bo'linma 100 ga teng bo'ladi. 3600 soni 3200 dan 400 ta ortiq. III. Darslik bian ishlash. 548-masala sharti ustida ishanadi. Velosipedcgi tushgacha 3 soat,tushdan keyin 2 soat yo`lda bo`ldi.U tushgacha 42 km yo`l yurdi.Agar velosipedchi tushdan keyin tezigini 2 km oshirgan bo`lsa ,u hammasi bo`ib necha kilometr yo`l yurgan? Yechilishi:42:3=14 14+2=16
16 x 2=32 32+42=74
Javob: U hammasi bo`ib 74 kilometr yo`l yurgan 549-masala quyidagicha yechiladi. 1250 1250 2852:4=713(kg) + 352 +1602 soliqlarni to`lash uchun 1602 (kg) oq jun 2853(kg) hamma jun 550-misol doskada va daftarda bajariadi.Mustaqi bajargan o`quvchilar baholanadilar. 13048:4 x 2-756-2875= 46949:7= 551-topshiriqni bajarish uchun avval shaklni chizib oamiz.Kattalashtirilgan nushasini doskaga ilib,o`quvchiar bian og`zaki bajaramiz. 1)C burchakni o`z ichiga olgan shakllar:BDC,BKDC,ABCD 2)Uchburchaklar uchun umumiy tomon BD V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish. 552-553- misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana.
Mavzu: Nol bian tugagan songa ko`paytirish Ta'limiy: Nol bian tugagan songa ko`paytirish malakalarini mustahkamlash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. Quyidagi matemati diktantni Ha yoki Yo`q tarzida o`tkazamiz. 1.3600 sonini 9 ga bo'lishdan chiqqan bo'linma 400 ga teng. 2.8000 sonida birinchi sinfning 8 ta birligi mavjud. 3.Agar 2400 soni 6 marta kamaytirilsa, 400 hosil bo'ladi. 4.6700 va 800 sonlarining yig'indisi 7400 ga teng. 5.1200 va 700 sonlarining ayirmasi 500 ga teng III. Darslik bilan ishlash. 554-misol doskada va daftarda bajariladi. 809 x 60= 826 x 400= 410 x 200= 555-misolni tushuntirish bilan doskada yechamiz.Ishab bo`lgan birinchi 5 ta o`quvchiga baho qo`yaman. 408 x 300= 1752 x 30= 49700 :7= 581 x 200:7= 556-misol. Kvadrat santimetrarda ifodalang: 3 dm2 =300 sm2 4 m2=40000sm2 900 mm2=9 sm2 557(1,2)- masalalarni bajarishda bolalar qiyinchilikka duch kelishlari mumkin. 557(1 )-topshiriqlarni bajarishda D va E nuqtalar o'quvchilarga qiyinchilik tug'dirishi mumkin. Bolalar nur — cheksiz shakl ekanini va shuning uchun istalgan nurni rasmda to'laligicha tasviriash mumkin emasligini biladilar. D nuqta nurning boshidan oldinroqda joylashgan, demak, u nurda yota olmaydi. E nuqtaning nurda yotish yoki yotmasligi haqidagi masalani hal etish uchun chizg'ichdan foydalanish qulayroq. O'quvchilar 557(2)- masalani muvafaqiyatli bajara olishlari uchun dastlab ularga daftarlarida ixtiyoriy nur va kesmani tasvirlashni tavsiya etish mumkin, shundan keyin chizmaga suyangan holda masalani yechishga o'tish mumkin. Shakllarni taqqoslashda, kesma nurdan farqli o'laroq, cheksiz shakl emasligiga alohida e'tibor qaratish kerak. 
V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quvchilar baholanadi. VI. Uyga vazifa berish.560-651 - misol va masala MRO`TIBO`________________ Sana. Mavzu: Masalalar yechish Ta'limiy: Masalalar yechish malakalarini mustahkamlash. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish. Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish. Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar. Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi. II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi. III. Masalalar yechish. 562- masalani o'qib, tahlil qilinganidan so'ng ushbu
Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
