Mavzu: Akmeologiyaning shakllansh tarixi, va hozirgi kundagi rivojlanishi. Reja

Mavzu: Akmeologiyaning shakllansh tarixi, va hozirgi kundagi rivojlanishi.
Reja:

1. 
   Akmeologik bilishning ijtimoiy – madaniy tomoni .
   
2. 
   Akmeologik tadqiqotlar va ishlanmalarning ilmiy – metodologik yo‘nalishi.
   
3. 
   Akmeologiyaning jamiyatshunoslik bilan aloqasi.
   
4. 
   Professional (kasbiy) mahoratni rivojlanishida refleksif-akmeologik yondoshuvning tuzilmasi
   

Odam yuzaga kelgandan boshlab to umrining oxirigacha bo‘lgan individual rivojlanish yo‘li ko‘pchilik ilmiy klassifikatsiyalarda ya’ni bolalaik, kamolga erishish va qarilikdan tashkil topadi.

Akmeologik izchillik (cho‘qqiga chiqish ilmiga moyillik)-
1) Odam hayot faoliyatining xossasi bo‘lib, uni shaxsiy, kasbiy rivojlanishi va o‘zini - o‘zi takomillashtira intilishini xarakterlaydi. Va u ijodiy potensialida va kasbiy mahoratida o‘z ifodasini topadi.
2) tirik organizmni (o‘simlik, hayvonot, odam) va ijtimoiy tizimni (guruh, jamoa, odamlar uyushmasi) – yashashning, mavjudligining ontologik atributidir. (yuzaga kelgandan boshlab, to umrining oxirgacha bo‘lgan individual rivojlanish yo‘li).
U yetilganlik, garmonik, o‘z-o‘zini takomillovchi ko‘rinishdagi akmeformalarning gullab – yashnashga tomon rivojlanishi tendensiyasini xarakterlaydi.
- ilmiy – metodologik yo‘nalishiga konkret jamiyatshunoslik (ijtimoiy va gumanitar), tabiiy, texnikaviy fanlar ramkasida ishlab chiqilgan yondoshuvlar, tushunchalar, modellar, metodlar va boshqa konseptual metodik vositalardan foydalanishga qaratilgan tadqiqotlar yo‘nalilishi;
- jamiyatshunoslik – ijtimoiy, (tarix, huquq, iqtisodiy, ijtimoiyshunoslik va boshqalar), gumanitar (falsafa, madaniyatshunoslik, psixologiya, pedagogika va boshqalar) va texnikaviy (kibernetika, axborot texnologiyalari, evristika) fanlar vositasida ijtimoiy jarayonlar va tizimlarni kompleks o‘rganadigan ilmiy bilishni sohasi;
- professional mentalitet – ijtimoiy, huquqiy, siyosiy, tarixiy va professional fazoda shaxsni qadriyatlar yo‘nalishi va professional o‘z-o‘zini aniqlashni ifodalovchi professional ongni komponenti.
Professional o‘z-o‘zini aniqlash tuzilmasi uni darajasini tashkillovchilari: akmeologik, konseptual, texnologik, refleksiv, kommunikativ, informatsion o‘zaro xarakati Bilan xarakterlanadi.
XX asrni oxiri va 3 ming yillikni boshida – ekologik, demografik, ijtimoiy, energetik global inqirozli muammolarni paydo bo‘lishida uni ratsional yechimlarini topishda yangi imkoniyatlar va resurslarni axtarish alohida o‘tkirligi, muhimligi ahamiyatiga ega. Buni konstruktiv yo‘llaridan biri innovatsion texnologiyalari yaratish Bilan bog‘liq va faqat an’anaviy ishlab chiqarish sohasidagina emas, balki inson faoliyatining turli sohalarida ham. Turli tuman mutaxassislarni tomnidan oliy professionalizm va ijodiy mahorat ustachilikni amalga oshirish – manna sizga bosh muxim insoniy resurs, bu esa o‘z navbatida o‘ta ahamiyatga molik global - inqirozni muammolarni optimal yechimini muhim omiliga aylanib bormoqda. Ushbu ijtimoiy madaniy konteks Fan – sifatidagi akmeologiya muxim ahamiyatga kasb etadi. Negaki, zeroki naq, xudi chunonchi barcha turli professional faoliyatni amalga optimal oshirishni «akme» - formasi sifatidagi professionalizm va ijodni cho‘qqisini rivojlantirishni qonuniyatlari va texnologiyalarini o‘rganadi. «Akme» - forma o‘rganish yutuqli va ijodiy professional mahorat va an’anasiz chiqish predmet sifatida professional akmeologiyani rivojlantirishni optimal texnologiyalari ishlab chiqish maqsadida akmeologiya tomonidan professional faoliyatni turli mutaxassislar usullarini kompleks o‘rganish olib borilmoqda. Maqsadga erishishda odam xususidagi boshqa fanlar, avvalo falsafa, sotsiologiya, psixologiya, fiziologiya, genetika, pedagogika fanlari sintezida amalga oshirilmoqda.
Akmeologiya o‘zini sotsiologik aniqligini professinal faoliyatini psixologik – ijodiy va yutuqli amalga uni ham shaxsiylik ham professional jihatdan kamol topishi odam hayot faoliyatida «akme» - shakl fenomenologiyasini aniqlash, ta’riflash, analiz qilishni markazlashtirishga ega bo‘lish orqali ega bo‘lmoqda. Professionalizm va ijodkorlik mahoratni cho‘qqisini rivojlantirishni qonuniyatlari va usullari haqidagi tadqiqoti natijasida qo‘lga kiritlgan.
Odamni kasbiy – ijodiy ta’limi, qad rostlashi, o‘z-o‘zini rivojlantirish va o‘zini ro‘yobga chiqarish fazasidagi ijtimoiy xarakterdagi borlig‘i o‘zini akmeologik xususiyati sifatidagi ijtimoiy – madaniy tabiati va tizim tuzuvchi metodologik ahamiyati jihatidan integrativ ontologik atributi shu nuqtai nazardan akmeologik xususiyati odamni o‘zini takomillashtirish ko‘rinishida sinxron rejada funksional, daxronikda esa uni kasbiy ijtimoiylik ko‘rinishida bo‘lib chiqadi.
Bozor munosabatlariga o‘tish, huquqiy davlat va demokratik jamiyat qurish sharoitidagi zamonaviy O‘zbekistonda akmeologiya alohida ijtimoiy talabga ega bo‘ladi. Zero bu yerda ijtimoiy aktiv insonlarga tashabbuslik, ishchanlik, tashkilotchilik ijodiy potensialga ega talab o‘ta zarurdir.