Mavzu: ali qushchining ilmiy merosi

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi. – Toshkent: “O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti, 2000, 1-jild.

2. Аhadova M., O‘rta osiyolik mashhur olimlar va ularning matematikaga doir ishlari, T., 1983;

3. Аbdurahmonov А., Ulug‘bek akademiyasi, T., 1993.

4. Maʼnaviyat yulduzlari (To‘plovchi va masʼul muharrir M. Xayrullayev) – Toshkent: Аbdulla Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti, 2001

5. www.ziyo.uz

Xulosa
Ali Qushchi (taxallusi; asl ismi-sharifi Mavlono Alouddin Ali ibn Muhammad Qushchi Samarqandiy) (1403, Samarqand — 1474, Istanbul) — falakiyotshunos va riyoziyotchi olim, Ulugʻbek ilmiy maktabining atoqli namoyandalaridan biri, uning yaqin shogirdi. Amir Temur qarorgohi boshligʻining oʻgʻli. Ulugʻbek saroyida qarchigʻaylar boqqani uchun uni "Qushchi" deyishgan. Ali Qushchi boshlangʻich ma’lumotni Samarqandda oladi (Qozizoda Rumiyda tahsil koʻradi), oʻz ma’lumotini oshirish uchun 1414-yilda Eronning Kirmon shahriga boradi va u yerdagi madrasada 3 yil ta’lim oladi, ayniqsa tabiiy fanlarni, xususan falakiyot, riyoziyotni puxta oʻrganadi, 1417-yili Samarqandga qaytadi. Bu vaqtda Samarqandda Ulugʻbek madrasasi qurilayotgan edi. Ali Qushchi shu madrassada ham ta’lim olishni davom ettiradi, Qozizoda Rumiy va Gʻiyosiddin Koshiylardan ilm sirlarini oʻrganadi. Madrassani bitirgach, shu yerda falakiyot va riyoziyotdan mashgʻulotlar olib boradi, ilmiy ishlar bilan mashgʻul boʻladi. Ulugʻbek rasadxonasini qurish ishlarida ham faol qatnashadi. Shu davrda "Hisob risolasi" va "Astronomiya risolasi" asarlarini yozadi va ilm ahli orasida katta obroʻ qozonadi. 1428-yilda Ulugʻbek rasadxonasi ishga tushirilgach, bu yerda Ulugʻbek rahbarligida kuzatuvlar olib boradi, risolalar yozishda davom etadi. Ulugʻbekning "Ziji jadidi Koʻragoniy" asari yozilishida Ali Qushchining ham hissasi katta. 1438-yilda Ulugʻbek Ali Qushchini Xitoy saltanatiga elchi qilib yuboradi, u Xitoydan qaytib kelgach, "Matematika va astronomik jugʻrofiya" asarini yozadi.