Mavzu. Axborot xurujiga qarshi yoshlarda ogohlik tuygularini tarbiyalash kirish I bob. Axborot xuruji va ogohlikning nazariy-metodologik asoslari

Birinchidan, axborot vositalarining yuksak rivojlanishi natijasida internet, uyali telefon, telekommunikatsiyalar va turli axborot nashrlarining kirib kelishi. Bu vositalar orqali taklif etilayotgan “qadriyatlar” ko‘p hollarda yoshlarni milliy qadriyatlarimizdan uzoqlashtirib qo‘ymoqda, boshqacha aytganda o‘ziga xos “ildizi yo‘q individ”larning shakllanishiga, o‘z tarixiy ildizlaridan uzoqlashuviga olib kelmoqda.
Ikkinchidan, “ommaviy madaniyat” turli ko‘rinishlarining yoshlar orasida tobora keng tarqalishi. Bular, asosan kiyinishda, qiziqishlarda, bo‘sh vaqtni o‘tkazishda, didlarning sayozlashuvida, milliy qadriyatlarga munoabatda namoyon bo‘lmoqda. YOt madaniyat qadriyatlarini o‘zida ifoda etayotgan “ommaviy madaniyat” yoshlarimizda g‘arbona individualizm, egotsentrizm, nigilizm, andishasizlik, bexayolik va zo‘ravonlik, milliy qadriyatlarga va ijtimoiy manfaatlarga bepisandlik bilan munosabatda bo‘lish kabi illatlarni keltirib chiqarmoqda.
Uchinchidan, yoshlar orasida taqlidchilik, g‘arbona ideallarga ko‘r-ko‘rona ergashish kabi holatlar ham kuzatilmoqda. Bunda, xorijda keng tarqalgan axloqiy va ma’naviy yurish-turish andozalarining kinofilmlar, moda va turli xil reklamalar orqali yoshlarning ongi cho‘lg‘ab olinayotganini sezish qiyin emas. Oqibatda, yoshlar o‘rtasida kitob o‘qishdan ko‘ra, kompyuter o‘yinlari oldida vaqtini o‘tkazish, mazmunan sayoz bo‘lgan turli xil janrdagi filmlarni tomosha qilish odat tusiga kirib bormoqda.
SHu o‘rinda rivojlangan mamlakatlarda insondagi axborot madaniyatini shakllantirish masalalarini tahlil etishda, uning darajasini belgilovchi bir qator indikatorlar qabul qilinganligini aytish lozim. Ulardan eng muhimlari quyidagilardan iborat:
- fuqarolarning intellektual rivojlanishi, ularning moddiy va ma’naviy ehtiyojlari umumiy darajasini namoyon etuvchi ta’lim tizimining shakllangani;
- axborotni olish, uzatish, foydalanish imkoniyatlarini beruvchi axborot infratuzilmasining mavjudligi;
- mamlakatningiqtisodiy rivojlanish darajasiga bog‘liq bo‘lgan ta’lim olish, ilg‘or zamonaviy axborot texnikasi va vositalarini xarid qilish hamda ulardan foydalanish uchun mavjud moddiy imkoniyatlar.