MAVZU: BEGONA O‘TLARGA KIMYOVIY QARSHI KURASH CHORALARI.
REJA
1.Begona o’tlarning tarqalishini oldini olish
2. Begona o’tlarga qarshi agrotexnik kurash choralari
3.Begona o’tlarga qarshi maxsus kurash choralari
4.Begona o’tlarga qarshi kimyoviy kurash choralari
Tuzuvchi: Qo’ziboyeva Farangiz
Begona o‘tlarga qarshi kimyoviy kurash choralari. Begona o‘tlar a
Begona o‘tlarga qarshi kimyoviy kurash choralari. Begona o‘tlar a
qarshi kurashda gerbitsidlar samarali vosita hisoblanadi. Tuzilishiga ko‘ra gerbitsidlar anorganik va organik moddalarga boiinadi. Ekinlarga
va begona o‘tlarga ta ’sir etishiga ko’ra gerbitsidlar tanlab ta’sir etuvchi va yoppasiga ta ’sir etuvchi ikki guruhga boiinadi. Begona o`tlarga ta’sir etishga qarab kontakt va ichdan ta ’sir etuvchilarga bo`linadi. Kontakt ta’sir etuvchilar o‘simlikning tekkan joyiga ta ’sir etadi. Ichdan ta ’sir etuvchilar begona o`tlarning qaysi qismiga tegishidan at’iy nazar, uning tanasiga singib, modda almashinuv jarayonini buzadi.
Gerbitsidlarning samaradorligi ularning me’yori, qollash usuli, muddati hamda tuproq namligiga bog’liq bo`liadi. Og‘ir mexaniktarkibli, chirindiga boy tuproqlarda yuqori, qumloq va qumoq tuproqlarda nisbatan pastroq me’yoiiarda qo‘llaniladi.
Begona o‘tlarga qarshi kurashda agrotexnik, biologik va kimyoviy
kurash choralarini uyg‘unlashgan holda olib borish kerak.
Ko‘p yillik begona o‘tlarning ildiz bachkilari juda yashovchi boiadi.
Yer betiga qo‘porib chiqarilgan begona o‘t qoldiqlari nam yetarli boigan sharoitda tez kockaradi, oson ildiz otadi. Begona oilarning ildizlarida kurtaklar rivojlanadi va ulardan ham ustki poyalar — mustaqil yashay oladigan o‘simlik turlari paydo boiadi
Ekinlarni sug’orishda beriladigan suvlar (ular bilan begona o`tlarning urug’lari va vegetativ poyalari uzoq-uzoq masofalarga tarqaladi), tuproqni ekish oldidan yumshatish va qator oralarini o‘z vaqtida ishlamaslik, sug`orish paytida chimdan foydalanish, shuningdek, surunkasiga yaxshi chiritilmagan go‘ngni qo‘llanishi begona o`tlarning yoppasiga ko`payishiga sabab bo`ladi. Bundan tashqari, oldini olish choralari qo‘llanilmaganda paxta maydonlari atrofida, sug’orish shaxobchalari bo‘ylarida, yo‘l yoqalarida hamda bo‘sh yotgan yerlarda yoz fasli davomida begona o‘tlarbir necha marta urug' bog‘lashga ulguradi. Bu xildagi urug‘lar shamol, hayvonlar va parrandalar orqali tarqalib, yana ekin maydonlariga kelib qoladi.
Ekinlarni sug’orishda beriladigan suvlar (ular bilan begona o`tlarning urug’lari va vegetativ poyalari uzoq-uzoq masofalarga tarqaladi), tuproqni ekish oldidan yumshatish va qator oralarini o‘z vaqtida ishlamaslik, sug`orish paytida chimdan foydalanish, shuningdek, surunkasiga yaxshi chiritilmagan go‘ngni qo‘llanishi begona o`tlarning yoppasiga ko`payishiga sabab bo`ladi. Bundan tashqari, oldini olish choralari qo‘llanilmaganda paxta maydonlari atrofida, sug’orish shaxobchalari bo‘ylarida, yo‘l yoqalarida hamda bo‘sh yotgan yerlarda yoz fasli davomida begona o‘tlarbir necha marta urug' bog‘lashga ulguradi. Bu xildagi urug‘lar shamol, hayvonlar va parrandalar orqali tarqalib, yana ekin maydonlariga kelib qoladi.
Turli xil begona o ‘tlaming urug‘lari, ildiz poyalari va ildiz-bachkilari har qanday tuproq iqlim sharoitida, hatto eng takomillashgan
agrotexnika tadbirlari qo‘llanilganda ham, tuproqning 0-30 sm li haydalma qatlamida to‘planadi, bir yillik begona o‘tning asosiy qismi esa tuproqning yuza qavatida (0-10 sm) ko'karib chiqadi.
Olimlar tomonidan aniqlanishicha, tuproqning haydalma qatlamida
bo‘ladigan begona o‘t urug‘lari zahirasi gektariga 0,3 dan 3-4 mlrd.
bo‘ladigan begona o‘t urug‘lari zahirasi gektariga 0,3 dan 3-4 mlrd.
donagacha boradi.
Olimlar begona o‘tlarga qarshi 10-15 yil mobaynida surunkasiga
olib borgan kurash tadbirlari tufayli tuproqdagi begona o‘t urug‘ lari
miqdori 50-70 mln. donagacha kamaygan. Begona o‘tlami bundan
ortiq kamaytirish mumkin emas ekan. Buni begona o ‘tlar tez ko‘payishi xususiyatiga ega ekanligi, ularning zahirasi har yili yangilanib turishi, shuningdek, begona o‘t uruglarining yashovchanligi, uzoq muddat saqlanishi bilan izohlash mumkin.
Begona o`tlar yaxshi o ‘g ‘itlangan maydonlarda madaniy ekinlar (g‘o‘za, makkajo`xori, beda va boshqalar) bilan kuchli darajada raqobatlik qiladi va oqibatda ko`riladigan zarar ko`pincha ancha yuqori bo`ladi.
Bir qator begona o`tlar ma’lum turdagi mineral o`g’itlar bilan
Bir qator begona o`tlar ma’lum turdagi mineral o`g’itlar bilan
oziqlanishga juda ta’sirchan bo`ladi va ulardan intensiv ravishda foydalaniladi.
Masalan, azotli o`g`itlar bilan yaxshi ta ’minlanadigan sharoitda sho`ra va olabuta ildizlari va yer usti qismlari avj olib o`sadi. Itqo`noq, ko‘k itqo‘noq va shamakda bu xildagi kuchli o`sish o`simliklar fosforli o‘gitlar bilan yaxshi ta’minlangan hollarda sodir boiadi.
Mineral o`g‘itlar me’yorini oshirish begona o`tlarning o‘sishi va
rivojlanishini g‘o‘zaga nisbatan 10-15 marta kuchaytiradi. Mineral
o‘g‘itlaming oshirilgan m e ’y o r i n i qoilanilishi munosabati bilan
begona o‘tlami yo‘qotish bo‘yicha kompleks kurash choralarini joriy
