Mavzu: Dars jadvali va darsni gigiyenik baholash Mashg’ulot anjomlari: Jadval. Mashg’ulot maqsadi

8-Jadval.

Hafta Kunlari	Darslar	Yoshi
		15	16		17
Dushanba	1 2 3 4 5 6	2 3 5 8 7 10	3 4 5 8 7 10	4 3 5 8 7 10
Seshanba	1 2 3 4 5 6	3 2 4 7 6 9	3 1 3 9 5 8	3 2 4 6 7 8
Chorshanba	1 2 3 4 5 6	3 1 2 6 5 9	3 2 4 7 6 9	2 1 3 5 6 9
Payshanba	1 2 3 4 5 6	2 1 1 6 4 9	2 1 2 6 5 9	2 1 3 5 7 9
Juma	1 2 3 4 5 6	3 2 3 6 5 9	3 2 4 7 6 10	3 2 4 7 8 10
Shanba	1 2 3 4 5 6	3 2 4 7 6 10	2 2 3 6 5 10	3 2 4 7 8 10

Dars jadvalini tuzishda har xil predmentlarni almashtirib o'tilishiga e`tibor beriladi. Shunday qilinganda o'quvchining faoliyati bir turdan ikkinchisiga o’tadi. Natijada miya yarimsharlari po'stlog’idagi funksional xujayralarning ishchanlik qobiliyati tiklanadi. Ikkinchi signal sistemasini ko'proq ishlatishga to’g’ri keladi. Ichki ko'nikish davrida birinchi darsga o'rtacha qiyinchilikdagi predmetlar, ikkinchi va uchinchi darslarga, ya`ni optimal ishchanlik davriga keyin premetlarni, oxirgi darslarga esa yengil predmetlarni kiritish kerak. Aqliy mehnatni ko’p sarflash faqat o’qitiladigan fan xususiyatlarigagina emas, balki o'quvchining yoshiga ham bog’liqdir. Masalan, 1-4 sinflarda yozuv darslaridan keyin nerv sistemasining funksional holatida ancha o'zgarishlar bo’lishi qayd qilinadi.

Maktablarimizda o'quv yilining doimiyligi boshlang’ich sinf o'quvchilarida qisqaroq bo'ladi. Bir smenali maktablarda o'qishni soat 9. 00 dan, ikki smenali maktablarda esa 8. 30 da darsni boshlash tavsiya etiladi. O’zbekistonda 1, 2, 3 sinflarda bir haftalik dars 24 soat, 4 sinfda - 27 soat, 5 – 6 – 7 sinfda esa 32 soat, 8 sinfdan – 33 soat, 9 – 11 sinfda 35 soat bo'lishi kerak. Fakultativ darslar (mashq) yuqori sinflarda 4 soat bo'lishi kerak. 7 yoshli bolalarni 45 minutlik darslar charchatib qo’yadi, shuning uchun 1 sinfda darslar 35 minut dars o’tib, 10 minutni ko’rgazmali qurollarni ko’rsatish tavsiya etiladi. 1 chi darslarda bola organizmida mashg’ulotlarga moslashish ro'y beradi, shuning uchun bu darsda o'quvchining ish qobiliyati ancha past bo’ladi: o'quvchilar ish qobiliyati 2 – 3 darslarda nisbatan barqaror darajadagi qulay fiziologik ko'rsatkichlar kuzatiladi. Haftaning seshanba, chorshanba kunlari eng yuksak fiziologik ko'rsatkichga ega bo'ladi. 4 chi soatda charchashning dastlabki belgilari paydo bo’la boshlaydi, asab tizimi zo’riqishini talab qiladigan matematika, fizika, ximiya, chet tili darslarini 2 – 3 soatda quyilishi kerak. Dars jadvalini tuzishda har xil darslarni almashtirib o’tilishi kerak.
Dars gigienasida, darsni to’g’ri tashkil qilishda, uning davomiyligi, tartibi, dars o’tiladigan joydagi asosiy gigienik talablarga rioya qilish nazarda tutiladi. Darslar hamma sinflarda 45 minutdan oshmasligi kerak, 1 chi sinf o'quvchilari esa 30 – 35 minutdan oshmasligi kerak.