Mavzu: Elеmеntlar Davriy sistеmasi va Davriy qonun. Atom tuzilishi nuqtai-nazaridan kimyoviy elеmеntlar Davriy sistеmasi va Davriy qonuni. Davr va guruhlarda elеmеntlar xossalarining o`zgarishi. Darsning maqsadi

Darsning tashkiliy qismi:

1.O`quvchilar bilan salomlashish. 2.O`quvchilarning davomatni aniqlash.

3.O`quvchilar bilan siyosiy daqiqa. 4. O`tilgan mavzuni so`rash.
Yangi darsning bayoni.

1. Tarkibida bariy gidroksid bo‘lgan eritma orqali 11,2 l karbonat angidrid o‘tkazilganda 93,58 g bariy karbonat cho‘kmasi hosil bo‘lgan bo‘+lsa, shu reaksiyaning unumi qanday bo‘ladi?

2. Tarkibida 5 % begona jinslar bo‘lgan 50 g texnik oltingugurtni yondirishda hosil bo‘lgan oltingugurt (IV) oksid natriy gidroksid eritmasi orqali o‘tkazilganda qancha massa natriy gidrosulfit hosil bo‘ladi?
3. Tarkibida 98 % kalsiy karbonat bo‘lgan marmartoshning 150 kg massasini kuydirganda qancha hajm (n.sh.) karbonat angidrid va qancha massa kalsiy oksidi hosil bo‘ladi?
4. Tarkibida 7,8 g bariy xlorid bo‘lgan eritmaga, tarkibida 6,6 g natriy sulfat bo‘lgan eritma qo‘shilganda qancha massa bariy sulfat cho‘kmasi hosil bo‘ladi?
5. Tarkibida mis va rux bo‘lgan 56 g massali qotishmaga suyultirilgan sulfat kislota eritmasidan yetarli miqdorda qo’shilganda 11,2 l vodorod ajralib chiqqan bo‘lsa, qotishma tarkibidagi misning massa ulushi qanday bo‘lgan?

6. Qisman zanglagan temirning 12 g parchasini xlorid kislota bilan ishlaganda 4,48 l gaz ajralib chiqqan bo‘lsa, namuna tarkibida necha foiz temir bo‘lgan? 1.112. Hajmi 50 l bo‘lgan idishdagi vodorod va kislorod aralashmasi portlatilgandan so‘ng 18 g suv kondensatlanib, kislorod ortib qolgan. Dastlabki aralashmadagi kislorodning hajmiy ulushini toping.

7. Massasi 82,5 g bo‘lgan rux va temir aralashmasini xlorlash uchun 41,2 l (n.sh.) xlor sarflangan bo‘lsa, aralashmadagi temirning massa ulushi qanday bo’lgan? .
8. Massasi 23,2 g bo‘lgan volfram (VI) oksidini qaytarishga yetarli bo‘lgan vodorodni olish uchun qancha miqdor rux kerak? .
9. 40 g massali ko’mirni yondirganda hosil bo‘lgan karbonat angidrid tarkibida 111 g kalsiy gidroksid bo‘lgan eritma orqali o‘tkazilganda dastlab hosil bo’lgan cho‘kma to‘liq erib ketgan. Ko‘mir namunasidagi uglerodning massa ulushini toping. .
10. HF, HCl, HBr, HJ qatorida gidridlarning a) kislotaligi va b) barqarorligi qanday o‘zgaradi?
11. Uglerod elementining davriy sistemadagi o‘rniga qarab, uning yuqori oksidi va gidridining formulalarini keltiring, ularning xossalarini tushuntiring.
12. Tartib raqami 17 bo‘lgan elementning yuqori oksidi, gidridining formulalarini keltiring, xossalarini tushuntiring.
13. Tartib raqamlari 2, 3, 6, 7, 8, 9 va 10 bo‘lgan elementlardan qaysi juftligi qutbliligi eng katta bo‘lgan ion bog‘lanishli birikma hosil qiladi? (Javob: 3–9).
14. Tarkibida sp³ gibridlangan atom bo‘lgan moddalarni ko‘rsating: 1) berilliy xlorid; 2) bor ftorid; 3) metan; 4) suv; 5) ammiak; 6) ammoniy ioni; 7) xlorid kislota; 8) sulfit angidrid; 9) sulfat angidrid; 10) sulfat ioni.
15. Tarkibida sp² gibridlangan atom bo‘lgan moddalarni ko‘rsating: 1) berilliy xlorid; 2) bor ftorid; 3) sulfit angidrid; 4) sulfat angidrid; 5) etilen; 6) atsetilen; 7) karbonat ioni; 8) sulfit ioni. 16. Tarkibida sp gibridlangan atom bo‘lgan moddalarni ko‘rsating: 1) berilliy xlorid; 2) karbonat angidrid; 3) kremniy (IV)–oksid; 4) suv; 5) vodorod sulfid;
6) xlorid kislota; 7) sulfit angidrid; 8) boran 9) atsetilen.
17. Quyidagilardan qaysilari qutbsiz molekulalar hisoblanadi:
1) Cl₂, 2) HCl; 3) H₂; 4) H₂S; 5) H₂O; 6) NH₃; 7) CO₂; 8) C₂H₆; 9) CH₃OH.
18. Kaliy dixromatdagi kimyoviy bog‘lanishlar soni nechta, shulardan
qanchasi  va qanchasi  bog‘lanishlarga to‘g‘ri keladi?
19. 1 m³ havoning 25 ^oC harorat va 2 atm bosimdagi massasini hisoblang.
20. 10 m³ karbonat angidridning 27 ^oC harorat va 1,5 atm. bosimidagi massasini toping.
21. 40 l hajmli gazometrda 1,4 atm bosimi va 30 ^oC haroratda
saqlanadigan geliyning massasini toping.
22. 640 ml gaz 39 ^oC harorat va 741 mm sim.ust. bosimida
1,73 g kelsa, shu gazning molyar massasi qanday bo‘ladi?
23. 1,5 kg havo 30 ^oC harorat va 304 kPa bosimda qanday hajmni egallaydi?
24. 20 g kislorod 27 ^oC harorat va 150 kPa bosimda qanday hajmni egallaydi?
25. 25 ^oC haroratda 750 ml hajmli idishda 56 g kislorod bo‘lsa, gazning bosimi qanday bo‘ladi?