Mavzu: falsafa uning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli reja: 1

Mifologik dunyoqarash. «Mif» tushunchasi yunoncha mythos so„zidan 
kelib chiqqan bo„lib, afsona, rivoyat degan ma‟noni anglatadi. Mif –turli 
xalqlarning dunyoning kelib chiqishi, tabiat hodisalari, fantastik mavjudotlar, 
xudolar va qahramonlarning ishlari haqidagi tasavvurini ifodalovchi muayyan 
tarzda tizimga solingan dunyoqarashdir.
Mifda bilimlar, diniy e‟tiqodlar, ma‟naviy madaniyatning turli elementlari, 
san‟at, ijtimoiy hayot kurtaklari birlashgan bo„lib, shu tariqa ibtidoiy odamlar 
dunyoqarashi ma‟lum darajada tartibga kelgan, ularning dunyo haqidagi qarashlari 
esa muayyan tizimga solingan. Mazkur tizimga solishning muhim shakllari epos, 
ertaklar, afsonalar, rivoyatlar bo„lib, miflar avvalo ular orqali ifodalanadi. Shu 
tariqa to„plangan bilimlar va tajriba keyingi avlodlarga o„tishi ham ta‟minlanadi.
Mifologik dunyoqarashning o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, bu 
oddiy rivoyat emas, balki og‘zaki «muqaddas» matnning arxaik ongdagi voqea-
hodisalarga, insonga va u yashayotgan dunyoga ta’sir ko‘rsatuvchi muayyan 
borliq sifatidagi in’ikosidir. Mif, insoniyat tarixining ilk bosqichlarida, odamlar 
xulq-atvori va o„zaro munosabatlarini tartibga solish funksiyasini bajargan, chunki 
unda axloqiy qarashlar, insonning borliqqa estetik munosabati o„z ifodasini topgan. 
Mifologiyaga shu narsa xoski, unda hamma narsa bir, yaxlit, ajralmasdir; tabiat 
narsalari va hodisalari inson bilan ayni bir qonunlarga muvofiq yashaydi, inson 
bilan bir xil sezgilar, istaklar, mayllarga ega bo„ladi.
Shunday qilib, mif kimningdir uydirmasi yoki «o„tmish sarqiti» emas, 
balki shunday bir o„ziga xos tilki, inson uning yordamida qadim zamonlardanoq 

---

dunyoni tavsiflagan, o„zining o„sib borayotgan tarqoq bilimlarini umumlashtirgan, 
talqin qilgan, tasniflagan va muayyan tizimga solgan.