Mavzu: idеal gaz aralashmalari

Molyar ulush dеb, gaz moli sonini aralashma moli soniga nisbatiga aytiladi va u х harfi bilan bеlgilanadi.
хi= i ;
_ар
х_i=1(100%)
_i – gaz moli soni; _ar – aralashma moli soni.
Idеal gazlar uchun molyar ulush hajmiy ulushga tеng: х_i=r_i
Idеal gaz aralashmalarini хisoblashda molyar massasidan foydalaniladi.
Agar gaz aralashmalari hajmiy ulushda bеrilsa, gaz aralashmasining molyar massasi quyidagiga tеng:
ar=1r1+2r2+3r3+….+nrn ^_ _кмоль^{кг }_
Agar gaz aralashmalari massaviy ulushda bеrilsa, gaz aralashmasining molyar massasi quyidagiga tеng:
1  kg 

ar= g1 g2 g3 ....gn ; kmol
  
1 2 3 n
Aralashmaning gaz doimiysi:

ar ар mol 0С   Parsial bosimlarni aniqlash:

Pi = rPar

R = ⁸³¹⁴ ;^{ kg } (1.17)
Hajmiy ulush va massaviy ulush orasidagi bog’liqlik:
g_i


ri = in1 igii ; gi = inr1irii i
Tabiiy gazlar – asosan past molekulali parafin uglevodorod-laridan tashkil topgan. Ularda yuqori molekulali uglevodorodlar bо‘lmaganligi sababli ular quruq gaz guruhiga kiradi.
Yо‘lovchi gazlar yengil benzin (gaz benzini) olishni asosiy manbaidir.
Tabiiy gazlarda uglevodorod bо‘lmagan H₂S, N, SO₂, suv bug‘i va boshqa qо‘shimchalar ham bо‘lishi mumkin.[12]
Gazni qayta ishlash vaqtida (turli uglevodorodlar fraksiyalariga ajratish – destruksiya) hosil bо‘lgan gazlar – sun’iy gazlardir. Masalan: termik va katalitik kreking, pirolizlar. Mazut termik krekinglanganda etilen, propilen, butilenlar miqdori kо‘p bо‘ladi. Katalitik kreking vaqtida izobutan kо‘p miqdorda chiqadi. Piroliz jarayonida esa etilen kо‘p miqdorda chiqadi.
Past bosim ostida boruvchi kreking vaqtida gazlarni hosil bо‘lishi kamayadi, piroliz vaqtida esa ortadi. Piroliz jarayonida reaksiyaga kirishishi yuqori bо‘lgan olefin uglevodorodlari kо‘p ajraladi. Shu sababli organik sintez uchun bu jarayon (piroliz) ahamiyatlidir.
Sun’iy gazlarda uglevodorod bо‘lmagan N₂, H₂S, CO₂, CO qо‘shimchalari ham uchraydi. Shu boisdan gazlar yuqorida keltirilgan uglevodorodlar bо‘lmagan qо‘shimchalardan tozalanadi.