Mavzu: Kofermentlar klassifikatsiyasi,vodorod va elektron tashuvchi kofermentlar,tsitoxromlar

Fermantlar aktivligiga tempiraturani ta`siri,- tempiratura ko’tarilishi bilan fermentlarning aktivligi ma`lum darajada ortadi. Lekin tempiratura 40^oS dan oshganda ferment aktivligi pasayadi. Ba`zi fermentlar 60-80^oS da aktivligini butunlay yo’qotadi. Lekin ayrim fermentlar yuqori tempiraturalarda ham aktivligini yo’qotmaydi. Ayrim fermentlar past tempiraturada ham, aktivligini ham yo’qotmaydi. Masalan katalaza fermenti uchun 0- 10^oS optimal tempiratura hisoblanadi.

Vodorod ionlari kontsentratsiyasining ta`siri, - organizmdagi ko’pchillik fermentlar rN-7 atrofida yuqori aktivlikka ega bo’ladi. Muhitning kislotali yoki ishqorli tomonga o’zgarishi ular aktivligining pasayishiga olib keladi. Masalan, alfa amilaza fermenti kislotali muhitda o’z aktivligini yo’qotadi, betta amilaza fermenti 70^oS tempiraturada o’z aktivligini yo’qotadi.

Kofaktorlar apoferment bilan birikishiga qarab 2 guruhga bo‘linadi:

Prostetik gruppa – bunda kofaktor apoferment bilan kovalent bog‘lanadi.

Koferment – bunda kofaktor apoferment bilan nokovalent bog‘lanadi

va tez dissotsiatsiyalanadi

Kofaktorlar strukturasiga ko‘ra vitaminli va vitamin bo‘lmagan kofaktorlarga bo‘linadi. Vitaminli koferment tiaminli (TMF, TDF, TTF), flavinli (FAD, FMN), pantotenatli (KoA, defosfo-KoA, 1-fosfopantotenat), nikotinamidli (NAD, NADF), piridoksinli (PALF, PAMF), flavinli (TGFK), kobamidli (metilkobalamin, dezoksimetilkobalamin), biotinli (karboksibiotin), lipoil (lipoamid), xinonli (ubixinon, plastoxinon) va karnitinli (karnitin)larga bo‘linadi. Vitamin bo‘lmagan kofermentlar o‘z navbatida nukleotidli (UDFGK), fosfomonosaharidli (glyukozo-1,6-difosfat, 2,3-difosfoglitserat), metalloporfirinli (gemlar, xlorofillar) va peptidliga (glutation) bo‘linadi.

4-rasm.Kofermentlar funksiyalari

Metallar ham ferment tarkibiga kiradi. Metallofermentlar keng tarqalgan bo‘lib barcha fermentlarning ko‘p qismini tashkil qiladi. Metallofermentlar 2 guruhga bo‘linadi: fermentlarda faollashtiruvchi vazifasini o‘tovchi metallar (bunday fermentlar metallarsiz ham katalitik vazifani bajaradi) va kofaktorlik vazifani bajaruvchi metallar (metall ionlarisiz ferment faol emas).