Mavzu: kreativlik,ijodiy qobiliyat va indidual xususiyatlari o’rtasidagi bog’liqlik

Mavzu:KREATIVLIK,IJODIY QOBILIYAT VA INDIDUAL XUSUSIYATLARI O’RTASIDAGI BOG’LIQLIK

Reja:

• Intelekt va kreativlik haqida tushuncha.
• Intelekt va kreativlik nazariyasi.
• Intelekt kreativlikning psixologik asosi

• Ilmiy psixologik manbalarda qayd qilinishiga ko`ra, intellekt lotincha so`zdan olingan bo`lib, u odatda aql-idroq anglash, tushunish, fahmlash degan ma`noni anglatadi. Bizningcha, intellekt shaxsning muayyan darajada mustahkam, barqaror aqliy qobiliyatlari majmuasi tuzilishidan iboratdir.O`z davrida AQShlik psixolog F.Frimen intellekt oltita tarkibdan iborat degan g`oyani ilgari suradi va ularni quyidagicha tartibda joylashuvini ko`rsatadi.

Geshtalt psixologiyaning namoyondalaridan biri bo’lmish V.Keller antopondlarning intellektual harakatlarini eksperimentar o’rganish natijasida yuqori darajada taraqqiy qilgan mazmunlarning aqliy harakatida insonlarga o’xshashlik borligi to’g’risida xulosaga keladi. Muallif maymun bilan odamning fikr yuritish faoliyatidagi sifat jihatdan farqlariga kamroq e`tibor qaratadi, buning oqibatida mazkur o’xshashlikka haddan ziyot yuqori baho berib yuboradi. V.Keller intellektual harakatni kutilmagan, oldingi faoliyatga bog’liq emas, deb tushuntirib, “sinash”ni tasodifiy aktda uchraydigan holat deb unga qarama-qarshi qo’yadi
Vyusberg psixologiya maktabining namoyandasi O.Zel`s masala yechish jarayonini o’rganishda “umumiylikka ega bo’lgan masala” ni vujudga keltirish bosqichlariga alohida e`tibor qaratib, elementlar bilan jismlar munosabatini ajratib ko’rsatadi. Buning natijasida muammoli vaziyat majmuasi namoyon bo’ladi. Ushbu majmua o’z ichiga quyidagi jihatlarni qamrab olishi nazarda tutiladi: a) ma`lumning xususiyatldarini muayyan bo’laklarga ajratish; b) qidiriluvchi nomalumning o’rnini aniqlash; v) noma`lum qidiriluvchi bilan ma`lum o’rtasidagi munosabatlani ajratib ko’rsatish.

Ijtimоiy tаrаqqiyotning o’rtа аsrlаrgа kеlib, “intеllеkt” tеrminining mаzmuni yanаdа bоyidi. Mаsаlаn, sхоlаstikаdа ilоhiy intеllеkt tushunchаsi o’rgаnilа bоshlаndi, bu tеrmin bilаn оliy bilish qоbiliyatlаrini tushuntirishgа hаrаkаt qilindi. Mаshhur fаylаsuf I. Kаnt nаzаriyasigа binоаn, “intеllеkt” (nеmischа - verstand) – bu bizdаgi mаvjud tuzilishni bilish qоbiliyatidir, аql (nеmischа – vernunst) esа mеtаfizik, g’оyalаr tuzilishini bilish qоbiliyatidir”.

• Ijtimоiy tаrаqqiyotning o’rtа аsrlаrgа kеlib, “intеllеkt” tеrminining mаzmuni yanаdа bоyidi. Mаsаlаn, sхоlаstikаdа ilоhiy intеllеkt tushunchаsi o’rgаnilа bоshlаndi, bu tеrmin bilаn оliy bilish qоbiliyatlаrini tushuntirishgа hаrаkаt qilindi. Mаshhur fаylаsuf I. Kаnt nаzаriyasigа binоаn, “intеllеkt” (nеmischа - verstand) – bu bizdаgi mаvjud tuzilishni bilish qоbiliyatidir, аql (nеmischа – vernunst) esа mеtаfizik, g’оyalаr tuzilishini bilish qоbiliyatidir”.

4 yoshli bolalar uchun (har bir vazifani bajarish vaqti 2 oy):har xil uzunlikda kesilgan shakllar va ishlarni taqqoslash, turli tipdagi shakllar o`rtasidagi farqlarni aniqlash, 4 ta tanga pulni sanab chiqish, kvadrat chiz va uni izohla, tushuntir, berilgan savollarga to`g`ri, aniq va tushunarli qilib javob qaytarish talab etiladi, tashqaridan yordam berish man qilinadi, to`rtta raqamni to`g`ri va teskari sanash, takrorlash talab qilinadi.
9 yoshli bolalar uchun (bajarish muddati 2 oy davomida):bugungi kun, hafta, oy, yil nomlarini aytib chiqish, tushuntirish, 5 ta jism yoki predmetni guruhlarga ajratish (belgisiga karab),hariddan keyin qaytim berilishini izohlash, 4 ta raqamni teskarisiga takrorlash, berilgan 3 ta so`zdan gap tuzish (bola, dars, koptok),uchta har xil so`zga qofiya tanlash.Ma`lumki, har qanday psixologik testning diagnostik ahamiyati uning bir qancha umumiy talablarni qoniqtirishga bog`liqdir, jumladan, standartlashtirish, ishonchlilik, validlik. Ana shu talablarga suyangan holda Stenford-Bine shkalasini ham tahlil qilib chiqamiz.