Mavzu muftalar

18-Ma’ruza.
VTULKA – BARMOQLI ELASTIK MUFTA (MUVP).

Biriktirilayotgan vallarning uchini bir – biriga moslash uchun xamda mashina yurayotganda va nagruzka tusatdan uzgarganda xosil buladigan zarblarni yumshatish uchun kuzgaluvchi muftalarga doimiy va uzgaruvchan bikrlikdagi elastik elementlar kushiladi. Mufta materiallari Sch21 – 40 markali chuyan yoki 35 yoki 35 A markali pulatlardan tayyorlanadi. Barmoklari 45 pulatdan tayyorlanadi. Bu muftalar asosan elektrodvigatellardan keyin urnatiladi.

Mufta barmoklari egilishga xisoblanadi.


bu erda: l_b; d_b va D₁ – barmokni va yarim muftani ulchamlari.
z – barmoklar soni.
[σ_eg] = 80…90 N/mm² – barmokni egilishdagi ruxsat etiladigan zurikishni joiz kiymati.
Rezina egilishga hisoblanadi.

bu erda : l_b – rezina vtulkani uzunligi.

[σ_ez] =2 N/mm² ezilishdagi ruxsat etiladigan zurikishni joiz kiymati.


Ilashuvchi muftalar.
Ilashuvchi muftalar mashina ishlab turgan vaktda vallarni tezda kushib ajratish uchun xizmat kiladi. Ishlash prinsipiga karab kulachokli va ishkalanma (friksion) muftalarga bulinadi.
Kulachokli mufta. Ular ikkita yarim muftadan iborat bulib, kirchoklariga kulachok urnatilgan.

20 X va 20 XN pulat materiallardan tayyorlanadi.

Rasm: 32. Kulachok tishlarini profili :

a) tugri turtburchakli:
b) trapetsiyali:
v) uchburchakli:
g) assimetriyali.
Kulachokli muftalarni asosiy kamchiligi tez aylanayotgan vallarni kushish mumkin emas. Aylanma tezliklarini farki bulgan xolda, nagruzkasiz kushish talab kilinadi.

YOyilishga kuyidagicha xisoblanadi.

bu erda: 0,75 – kulachok tishlarida tushadigan nagruzkalarni bir tekisga tarkalmasligini xisobga oluvchi koeffitsient.
D₁; b va h – mufta ulchamlari.
[P] = 25…35 N/mm² – kulachok tishidagi ruxsat etiladigan bosim.
Tishlari egilishga xisoblanadi.

bu erda: kulachokni egilishdagi karshilik momenti.

a – kulachokni urtacha eni. [σ_eg] ≈ [P].

Friksion muftalar.

Bunday mufta vallarni bir tekis, sillik qo’shib ajratish vazifasini bajaradi. Ishqalanish yuzasini turiga qarab diskli, konusli va silindrsimon buladi. moylash shartiga qarab quruq va moyli bo’ladi. Hozirgi sharoitda ko’p diskli muftalar keng ishlatilmoqda.
Friksion mufta sxemasi.
O’zi boshqariladigan muftalar.
O’zi boshqariladigan muftalar vallarni avtomatik ravishda qo’shib ajratish uchun ishlatiladi. Ular quyidagi guruxlarga bo’linadi.
Moment buyicha – saqlash muftalari.
Burchak tezligi bo’yicha – markazdan qochma muftalar.
Aylanish yo’nalishi bo’yicha – uzish muftadir.
Uzish (obgon) muftalar. Bunday muftalar xarakatni fakat bir yunalishda uzatadi. Yo’nalishi uzgarsa vallarni uzib boradi. Eng ko’p tarqalgani rolikli mufta MNZ – 61, val diametri d=10…90 mm, roliklar soni z=3…5.
Saklovchi muftalar. Bunday muftalar kerakligidan, ya'ni ruxsat etilgan moentdan oshib ketsa avtomatik ravishda ajratib yuboradi.
Markazdan qochma mufta. Bular aylanish rejimi o’zgarsa ajratib yuboradi.
Aralash (kombinirovanny) mufta. Bu mufta yuqorida o’trsatilgan 3 ta muftani funksiyasini o’zi bajaradi.