Mavzu: multipleksor va demultipleksorlar

0
- A
7
ma’lumot kirishlariga, uchta S
0
, S
1
, S
2
 
adres 
kirishiga, ruhsat berish kirishiga va ikkita chiqishga ega boTib, biri to‘g‘ri, 
ikkinchisi esa invers . 

---

11-rasm. 16 ta ma’lumot kirishlariga ega boʻlgan 
multipleksor daraxti sxemasi. 

---

Sanoatda ishlab chiqarilayotgan multipleksor mikrosxemalarining 
ma’lumot kirishlari 16 tadan oshmaydi. «4 dan 1 ga» multipleksor 
mikrosxemalaridan «16 dan 1 ga» multipleksorini tuzish mumkin. Bunday 
multipleksor multipleksor darahti deb ataladi va uning sxemasi 
11-rasmda keltirilgan. 
Birinchi darajadagi multipleksorlar (1 - 4) adres so‘zining S
0
, S
1
kichik 
razryadlari yordamida, ikkinchi darajadagi mulipleksor (5) esa, so‘zining S2, S3 
katta razryadlari yordamida boshqariladi. 
3.Demultipleksorlar
Demultipleksor bir kanaldan qabul qilingan ma’lumotlarni bir necha qabul 
qilgichlarga taqsimlash vazifasini, ya’ni multipleksiyalashga teskari bo‘lgan 
amalni bajaradi. Qabul qilgich raqami (aktivlashtirilgan chiqish) uning boshqaruv 
kirishlariga berilgan kod kombinatsiyasi bilan aniqlanadi. 
Demultipleksor umuman olganda bitta ma’lumot kirishi, n - ta adres kirishi 
va M=2
n
chiqishga ega. Misol tariqasida «1 dan 4 ga» demultipleksorining tuzilish 
uslubini ko‘rib chiqamiz (S
0
, S
1
ikkita adres chiqishi va Q
0
- Q
3
to‘rtta chiqish). 
Ko‘rinib turibdiki, agar ma’lumot M chiqish liniyalaridan biriga yo‘nalgan bo‘lsa, 
u holda, qolgan chiqish liniyalarida mantiqiy nol ushlab turiladi. «1 dan 4 ga» 
demultipleksorining haqiqiylik jadvali 4-jadvalda keltirilgan. 
4-jadval 
«1 dan 4 ga» demultipleksorining haqiqiylik jadvali 
Mazkur jadvalga quyidagi MAF tizimi mos keladi: 

---

12-rasm. «1 dan 4 ga» demultipleksori (a) va 
uning shartli belgilanishi (b). 

---

Berilgan funksiyani YOKI-EMAS elementlari yordamida bajaradigan 
mantiqiy sxema va uning shartli grafik tasviri 12-rasmda keltirilgan. Bu yerda 
E
- ishga ruhsat berish kirishi. 
Chiqish liniyalarini ko‘paytirish talab etilganda, mos ravishda «1 dan 4 ga» 
demultipleksor mikrosxemalaridan kerakli miqdori olinib, demultipleksor darahti 
tuziladi. Bunday daraht tuzilmasi multipleksor darahtiga ko‘zgudagi aks kabi mos 
keladi (12-rasm). Buning uchun ruhsat berish kirishlari hizmat qiladi. 
Nazorat savollari 
1. Multipleksorning vazifasi? 
2. Multipleksorning MAFni ifodalang? 
2.Shifratorning qo‘llanilishini ayting? 
3.Deshifrator qaysi qurilmalarda ishlatiladi? 
4.Multipleksor qanday vazifani bajaradi? 
5.Multipleksor sxemada shartli belgilanishi. 
6.Multipleksorning ME asosidagi sxemasini chizing. 
7.Demultipleksor qanday vazifani bajaradi? 
8.Demultipleksor sxemada shartli belgilanishi. 
9.Demultipleksorning ME asosidagi sxemasini chizing. 
10.«4 dan 1 ga» multipleksori sxemasi chizing.