Mavzu: Noklassik ontologiyaning yo’nalishlari va mohiyati. Reja: Noklassik ontologiyaning yo’nalishlarim

Toshkent Farmaseftika Instituti Sanoat Farmatsiya Fakulteti Sanoat Farmatsiya Yo’nalishi 102-A guruh talabasi Umirzoqova Setoraning falsafa fanidan tayyorlagan MUSTAQIL ISHI.

Mavzu: Noklassik ontologiyaning yo’nalishlari va mohiyati.

Reja:

1.Noklassik ontologiyaning yo’nalishlarim

2.Noklassik ontologiyaning mohiyati.

Aristotelning K. haqidagi taʼlimoti Kindiy, Forobiy, Ibn Sino tomonidan rivojlantirildi. Oʻrta asr sxolastikasi 6 ta kategoriyani bir-biridan farq qiladi: borliq (mohiyat), sifat, miqdor, harakat (oʻzgarish), munosabat, egalik. Dekart va Lokk 3 ta kategoriyani koʻrsatib oʻtadi: substansiya, holat (modus) va munosabat. I. Kant K.ni aql-idrok shakllari deb tushunadi. K. haqida taʼlimotni ishlab chiqishda Gegelning ham xizmati katta. U K. haqidagi keng va murakkab taʼlimot tizimini yaratgan. K. haqidagi taʼlimotga E. Gartman, A. Shopengauer, F. Nitsshe asarlarida ham keng oʻrin berilgan. Har bir inson oʻz faoliyatida oʻzigacha shakllangan K. yordamida ish tutadi. K. metodologik va dunyoqarash mazmuniga ega boʻlib, insonga borliqning mohiyatini, insonning borliqda tutgan oʻrnini toʻgʻri bilib olishga yordam beradi.
Yangi davr falsafasida dualistik O. namoyandasi R. Dekart boʻlgan. Oʻz falsafasining asosiga "monada" — "ilohiy atomlar"ni qoʻygan V. G. Leybnits falsafasi — plyuralistik O.ga mansubdir. Bu konsepsiya boʻyicha olamning asosida bir qancha mohiyat yotishi mumkin. Shunday konsepsiya empiriokrititsizmda ham uchraydi. R. Avenarius, E. Max borliqning asosida sezgilar majmui yotadi, deb hisoblaydi. Hozirgi zamon falsafasida O.ning mazmuni yanada boyigan. Bu borliq haqidagi tasavvurlarning rivojlanishi bilan bogʻlangandir. Maʼlumki, borliqni mexanistik, metafizik va materialistik talqin etishda u moddiylik bilan, aktual mavjudlik bilan, reallik bilan aynanlashtirib qoʻyilgan edi. Borliqaslida barcha narsa va hodisalarni, ilgari mavjud boʻlgan, hozir mavjud boʻlib turgan va kelajakda mavjud boʻladigan realliklarni, moddiylik va maʼnaviylikni, modda va gʻoyani ham oʻziga qamrab oladi.
Noklassik falsafaning asosiy vakillari. Irratsionalistik oqimlar vakillaridan F.Nitshe, S.Kyerkegor kabi faylasuflarni alohida qayd etish lozim. Dunyo va inson aqlga yot va unga erishib bo'lmaydigan shunday bir ibtidoiy mohiyatdan kelib chiqib, irratsional deb tushuniladigan falsafiy yo'nalishlarni ko'rib chiqish odat tusiga kiradi. "Irratsionalizm" atamasi ostida ular turli falsafiy tizimlarni birlashtiradi, ularning mualliflari asosiy printsip sifatida aqldan tashqarida bo'lgan narsani ilgari suradilar: iroda, sezgi, instinkt, tafakkur, idrok va boshqalar.
Sokratdan boshlab butun Yevropa madaniyati insonga soxta qadriyatlarni singdiradi va yolg'on ma'nolarni yuklaydi. Nitsshe nuqtai nazaridan, inson hayotning birligi va to'liqligini unutib, o'z tabiatiga yot bo'lgan mavjudotlarni - bilim, axloq, dinni izlash va asoslash bilan shug'ullanadi va shu bilan hayotning go'zalligi va elementlarini o'ziga xos narsaga aylantiradi. baholanishi, o‘lchanishi, chegaralanishi kerak. Kundalik hayot qat'iy tartibga solinadi, shaxsiy namoyon bo'lish uchun imkoniyatlar kamroq va kamroq bo'ladi, o'rtamiyonalik tobora ko'proq g'alaba qozonmoqda. Shunday qilib, ong aqlning noto'g'ri qarashlariga e'tibor qaratib, o'zini aldaydi va Sokratdan Hegelgacha bo'lgan falsafa tarixi "insonning uzoq vaqt davomida bo'ysunishi tarixi, shuningdek, inson o'z fikrini oqlash uchun o'ylab topilgan dalillar tarixiga aylanadi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT.