Mavzu: Nuqtaning murakkab harakati. Reja

Mavzu: Nuqtaning murakkab harakati. Reja

Mavzu:Nuqtaning murakkab harakati.

Reja:

• 
  Nuqtaning nisbiy, ko’chirma va absolyut harakati.
  
• 
  Tezliklarni qo`shish haqida teorema.
  

Nuqtaning nisbiy, ko’chirma va absolyut harakati.

• 
  Bir vaqtning o‘zida ikki yoki undan ortiq harakatlarga ishtirok etuvchi nuqtaning harakatiga murakkab harakat deyiladi. Suzib ketayotgan kema palubasida dumalayotgan koptokning harakati qirg`oqqa nisbatan murakkab harakatda bo`ladi. Koptokning harakatining ikkita sodda harakatga ajratish mumkin.
  
• 
  M nuqta biror Охуz koordinatalar sistemasiga nisbatan harakatlanayotgan bo`lsin. O`z navbatida M nuqta bu koordinatalar sistemasi bilan birgalikda qo`zg`almas deb olingan koordinatalar sistemasiga nisbatan harakatlansin (128–rasm). Odatda har ikkala kordinatalar sistemasi ham ma‘lum jismlarga biriktirilgan deb qaraladi. Quyidagi qoidalarni kiritamiz.
  

1. M nuqtaning qo`zg`aluvchan Охуz koordinatalar sistemasiga nisbatan harakatiga nisbiy harakat deyiladi (bunday harakatni shu sanoq sistemasi bilan bog`liq bo`lgan va shu sanoq sistema bilan birgalikda harakatlanayotgan kuzatuvchi ko’radi). Nuqtaning nisbiy harakatida qoldirgan АВ traektoriyasiga nisbiy traektoriya deyiladi. M nuqtaning Охуz koordinata sistemasiga nisbatan harakat tezligiga nisbiy tezlik (vh) , tezlanishiga nisbiy tezlanishi deyiladi. Va kattaliklarni aniqlashda Охуz koordinatalar sistemasini qo`zg`almas deb qarash mumkin.

• 
  1. M nuqtaning qo`zg`aluvchan Охуz koordinatalar sistemasiga nisbatan harakatiga nisbiy harakat deyiladi (bunday harakatni shu sanoq sistemasi bilan bog`liq bo`lgan va shu sanoq sistema bilan birgalikda harakatlanayotgan kuzatuvchi ko’radi). Nuqtaning nisbiy harakatida qoldirgan АВ traektoriyasiga nisbiy traektoriya deyiladi. M nuqtaning Охуz koordinata sistemasiga nisbatan harakat tezligiga nisbiy tezlik (vh) , tezlanishiga nisbiy tezlanishi deyiladi. Va kattaliklarni aniqlashda Охуz koordinatalar sistemasini qo`zg`almas deb qarash mumkin.
  
• 
  2. Qo`zg`aluvchan Охуz koordinatalar sistemasi va u bilan o’zgarmas ravishda bog’langan jism (nuqta) ning qo`zg`almas О1х1у1z1 koordinatalar sistemasiga nisbatan harakati ko’chirma harakat deyiladi.Vaqtning berilgan paytida harakatdagi M nuqta bilan ustma–ust tushuvchi qo`zg`aluvchi koordinatalar sistemasi m nuqtasining tezligi ko’chirma tezlik , tezlanishiga ko’chirma tezlanish deyiladi. Shunday qilib quyidagini yozamiz:, (52)