Mavzu: O'zbekiston va Jahon mamlakatlaridagi tarbiya konsepsiyalari

Jahon tarbiya konsepsiyalari.

Yaponiya - kun chiqar mamlakat aholisi farzandlarining tarbiyasiga o‘ta jiddiy
qarashadi. Bu erda har bir yoshga nisbatan ma'lum bir munosabatda bo‘linadi va ayri
tarbiya usullari qo‘llaniladi. Mashhur yapon ruhshunosi Masara Ibukining fikriga
ko‘ra, bolaga asosiy tarbiyani 3 yoshgacha berish lozim. Aynan 3 yoshga qadar
farzandingizdagi yashirin iqtidorni yuzaga chiqarish mumkin.Yaponiyaliklar 5
yoshgacha bo‘lgan kichkintoyga qiroldek muomala qilishadi. Ular istaganlaricha
o‘ynashlari, miyasiga kelgan ishni qilishlari mumkin. Hattoki bolalar bog‘chalarida
bolakaylar flomaster bilan devorga to‘ygunlaricha chizishlari uchun maxsus xonalar
mavjud.Ota-onalar o‘z farzandlarini o‘yinchoqlar va ortiqcha kiyim-kechak bilan
siylashmaydi. Amerika Qo‘shma Shtatlaridagi erkinlik bola tarbiyasida ham o‘z aksini
topgan. Onalar farzandlarining har soniyalik qiziqishlari va injiqliklarini qondirishga
tayyordirlar. Aksariyat bolalar 4-5 yoshlarida o‘yinchoqlarning barxa turi bilan
tanishishadi, ko‘pincha amerikalik oilalarning garaj va omborxonalari bir marotaba
o‘ynalgan o‘yinchoqlar bilan to‘lib-toshadi. Ikkinchi tomondan, go‘dakligidanoq
amerikalik bolakaylar «Sen eng chiroylisan, eng yaxshisan, eng aqllisan, eng
qobiliyatlisan», degan so‘zlarni har kuni eshitgan holda o‘sishadi. Maqsad - mustaqil
insonni tarbiyalash! Agarda bola xato qilsa, uni urushmay: «Yana bir marotaba harakat
qilib ko‘r! Sen, albatta, buni uddalaysan! CHunki sen zo‘rsan!» deya qo‘llabquvvatlanadi. Albatta, bunday yondashuv kelgusida o‘zining mevasini beradi.
Germaniyada bolalarning rivojiga 3 yoshdan boshlab katta e'tibor beriladi. Onalar
o‘z farzandlarini boshlang‘ich bosqichda haftada bir marta, kattaroq bo‘lganlarida bir
necha marotaba maxsus rivojlantirish guruhlariga olib borishadi. Maqsad jamoa bo‘lib
o‘ynash, o‘zaro muloqotga o‘rgatishdir. Faqatgina mazkur guruhlarga bola borganidan
so‘nggina uni bolalar bog‘chasiga berishadi. Chunki farzandning bog‘chaga ko‘nikishi
oson kechadi va bolalar bu erda o‘zlarini erkin his qiladilar. Bog‘chada bolaga o‘z
huquqlarini, ularni hech kim xafa qilishi mumkin emasligini o‘rgatishadi. Angliyada
bolalar bosqichma-bosqich tarbiyalanishadi. Chunki bu erda kech turmushga chiqish
yoki uylanish odatiy hol. Ko‘pincha inglizlar 35-40 yoshlarida ota-onalik baxtiga
erishishadi. Shuning uchun ham farzand tarbiyasiga juda katta va jiddiy e'tibor
berishadi. 2-3 yoshidan boshlab unga dasturxon atrofida o‘zini tutishni, tevarakdagi
odamlar bilan muomalada bo‘lishni, o‘z hissiyotlarini yashirishni o‘rgatishadi. Angliya
shaharlarining ko‘chalarida bolasini erkalayotgan ota-onani kamdan-kam uchratish
mumkin.
Shvetsiyada bolalarga shakllangan shaxs sifatida qarashadi. Ularning ham o‘z
huquqlari va majburiyatlari bor. Shuningdek, shvedlardagi bag‘rikenglik, o‘zgaga,
uning qarashlariga, madaniyati, dini, irqiga nisbatan hurmatda va sabrli bo‘lish, agarda
insonning biror-bir jismoniy yoki ruhiy kamchiligi bo‘lsa, unga tengqur sifatida qarash
bolalikdanoq yosh avlod ongiga singdiriladi. 8-sinfdan boshlab o‘quvchilarga «Bolalar
haqida» degan fan o‘tiladi. Ular oila qurish, homiladorlik, undan saqlanish yo‘llari,
jinsiy yo‘l bilan yuqadigan kasalliklar, bola tarbiyasi va balog‘at yoshida o‘smirlar
bilishi zarur bo‘lgan barcha ma'lumotlarga ega bo‘ladilar.«Save the children» deb
ataluvchi Amerikadagi tashkilot har yili dunyo mamlakatlarining qaysi birida onalar
va bolalar yaxshi yashashlarining ro‘yxatidan iborat Mothers Index (Onalar indeksi)ni
tuzib chiqadi. Unda Shvetsiya deyarli har yili birinchi o‘rinni egallaydi. Chaqaloq
dunyoga kelgach, yosh shved onalar davlat tomonidan har tomonlama qo‘llabquvvatlanadi. Finlyandiya dunyodagi eng bolajon mamlakat, desak, yanglishmagan
bo‘lamiz. Unda jismoniy imkoniyati chegaralangan bolalar oddiy bog‘cha va
maktablarga borishadi. Bu yerda nogiron va sog‘lom bolaga ajratish qabul qilinmagan.

E’tiboringiz uchun rahmat.