Mavzu: qishloq xo’jaligi yerlaridan sаmаrаli vа оqilоnа fоydаlаnish 107-guruh o'quvchisi
Yüklə 1,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mavzu: QISHLOQ XO’JALIGI YERLARIDAN SАMАRАLI VА ОQILОNА FОYDАLАNISH 107-guruh o'quvchisi Toshmurodov D. • Reja:
1.SUV RESURSLARIDAN MUKAMMAL FOYDALANISH 3.Qishloq xo'jaligiga mo'ljallangan yerlar hosildorligini oshirish muammolari 2.Agroekologiya tushunchasi va jamiyat hayotidagi ahamiyati 4.O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligini rivojlantirishning 2020-2030 yillarga mo‘ljallangan strategiyasida belgilangan vazifalarni 2021 yilda amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida • Suv hayot manbai ekanligini faqat issiq va o‘ta issiq, quruq iqlim sharoitidagina to‘la tasavvur etish mumkin. Xalq iborasi bilan aytganda: qayerda suv paydo boMsa, o‘sha yerda hayot boshlanadi, suv tugagan yerda esa hayot ham tugaydi. Shuning uchun ham qadim zamonlardan boshlab oMkamizda suvga hurmat, uni e’zozlash. isrofgarchiligiga va ifloslanishiga yo‘l qo‘ymaslik ruhi hukm surgan. Shu bilan birga «suvday serob bo‘l»s «oldingdan oqqan suvning qadri yo‘q» va shu kabi iboralar ma’lum sharoit va davrda o‘z «xizmatini» o‘tagan. Ayniqsa, asrimizning 50-yillarida «tabiatni xalq izmiga bobysundirish» uchun boshlangan kurash o ‘ziga xos hayot maktabi bo‘Jdi va muhim xulosalarga olib keldi. Ular ichida eng muhimi, suv boyliklarining cheklanganligini, ularga ortiqcha miqdorda iflos suv tashlanmagandagina o‘z sifatini saqlab qolishi mumkinligini, tabiat yoM qo‘yilgan xatolarni kechirmasligini va har bir xato uchun qasos olishini tushunishdan iborat boMdi. Maxsus tekshirishlar shuni ko‘rsatdiki. soni doimo o‘sib borayotgan sayyoramiz aholisini (agar uning soni 1800-yiIda — 0,9 mlrd., 1920-yili — 1,8 mlrd., Ï970-yiI — 4,0 mlrd., 1990-yil - 5.2 mlrd., 2000-yil - 6.3 mlrd. bo'lgan boMsa, 2050-yil - 11 mlrd.bo‘Jishi kutilmoqda) oziq-ovqat bilan ta’minlash uchun 2050-yilga kelib, 500 mln. ga sug‘oriladigan yerlarda yuqori hosildorlikka erishish uchun dehqonchilik qilish (hozirda bu maydon 285 mln.ga yaqin) kerak boMadi. Ammo mavjud suv boyliklari faqat 450 mln. gektar yerni sug‘orishga yetadi. • Dunyoda suv qurilishi tarixi qariyb 6 ming yilni tashkil qilib, shundan 4 ming yili eramizgacha boMgan davrdagi suvdan foydalanishni tashkil qiladi. Asrimizning 50-yillarigacha «suv resurslari cheksiz, u tugamaydigan tabiiy resurs, undan xohlagancha foydalanish mumkin, u hech qachon tugamaydi, daryo suvini olib ishlatish uning miqdoriga ta’sir etmaydi, suvning sifati ham o‘zgarmaydi, qancha oqova va chiqindi bo4Isa ham suvga oqizish mumkin, chunki u yetti marotaba dumalasa yana toza boMib qoladi», degan noto‘g‘ri ftkr yoki tushuncha odamlar ongidan o‘rin oigan edi. • Agroekologiyaning maqsad va vazifalari. • Agroekologiya - kompleks (mujassamlashgan) fan bo'lib, u qishloq xo'jalikda insonning atrof-muhit bilan bo'lgan asosiy aloqalarini o'rganish jarayonida qishloq xo'jalikning tabiiy majmualarga, ularning elementlariga ta'sirini aniqlaydi, qishloq xo'jalik agroekosistemalar funksiyasi va moddalar hamda energiya olamida tehnogenez mohiyatini yoritadi. • Agrosenoz - qishloq xo'jalik ekologiyasi bo'lib, uning bo'limlari autoekologiya va sinekologiya, madaniy o'simliklar va uy hayvonlarini o'rganadi. • Agroekologiyaning maqsadi - bu qishloq xo'jaligi va u bog’liq bo'lgan tabiiy muhitda barqaror, sifatli biologik mahsulot ishlab chiqarishda agroekosistemalarning tabiiy bioenergetik potensialidan foydalanish, agrarsektorning tabiiy boyliklar bazasini muhofaza qilish, uni tiklash, ko'paytirish, ekologik toza mahsulot olish choralarini yoritish va atrof-muhit sofligini saqlash, uning ifloslanishining oldini olishdan iborat. • Qishloq xo'jaligida tuproqqa tinimsiz ishlov berishda katta va og’ir mashinalardan foydalanish natijasida tuproqning fizikaviy tuzilishi zarrachaligi yo‘qoldi, uning zichligi oshib, havo o'tkazish qobiliyatining pasayishi tufayli unda bo'lib o'tadigan biologik jarayonlar o'zgardi. Natijada tuproqdan o‘g’itlar, zararli moddalar berish bilan ham yuqori hosil olish qiyin bo'lib qoldi.
Qishloq xo'jaligiga mo'ljallangan yerlar hosildorligini oshirish muammolari Bugungi kunda qishloq xo'jaligi yerlari hosildorligini oshirish mamlakatimiz oldida turgan dolzarb vazifalardan biridir. Yerni qancha e'zozlasang, u senga shuncha ko'p rizqu nasiba beraveradi. Bugungi kunda joylarda yerlardan oqilona va samarali foydalanish, sug’oriladigan yerlarning ekologik va meliorativ holatini yaxshilash bo'yicha zarur choralar ko'rilmoqda, shuningdek, tuproq, iqlim, hududning hamda ekilayotgan ekinning o'ziga hos xususiyatlarini inobatga olgan holda yuqori hosildorlikni ta'minlovchi, tuproq unumdorligini oshirishga xizmat qiluvchi meliorativ, agrokimyoviy, agrotehnik tadbirlar tizimi amalga oshirilmoqda. • So’nggi bir nеchа o’n yilliklаrdа ko’pginа mаmlаkаtlаr cho’llаnish vа yеrlаrning dеgrаdаsiyagа uchrаshi muаmmоlаrini bоshidаn kеchirаyotgаni, оqibаtdа dunyo bo’yichа qаriyb 2 milliаrd gеktаr yеr mаydоni yarоqsiz аhvоlgа kеlgаni mаsаlаning nеchоg’li dоlzаrb ekаnligini ko’rsаtib turibdi. • Аytish jоizki, sоhа mutахаssislаri tоmоnidаn yеrgа оid qоnun vа mе’yoriy- huquqiy hujjаtlаrning izchil ijrоsini tа’minlаsh, ulаrning mаzmun-mоhiyatini kеngrоq tushuntirish bo’yichа jоylаrdа tаrg’ibоt-tаshviqоt tаdbirlаrini o’tkаzish аn’аnаgа аylаndi. Nаtijаdа аhоlining yеr rеsurslаrigа bo’lgаn munоsаbаti tubdаn o’zgаrdi. Eng muhimi, dеhqоn vа fеrmеr хo’jаliklаridа yеrdаn sаmаrаli fоydаlаnish, ulаrni muhоfаzа qilishgа bo’lgаn mаs’uliyati yanаdа оshdi. • Yüklə 1,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|