Mavzu: Shisha ishlab chiqarishda ishlatiladigan kimyoviy birikmalar
Reja.
1. Uglerod guruhchasi elementlarining umumiy xossalari.
2. Uglerod, uning olinishi, xossalari, oksidlari, karbonat kislota va uning tuzlari.
3. Kremniy, uning olinishi, xossalari, oksidlari, silikat kislota va uning tuzlari.
4. Shisha va sementning olinishi.
Yangi darsning bayoni.
1. Uglerod guruhchasi elementlarining umumiy xossalari.
Uglerod guruhchasiga C, Si, Ge, Sn va Pb elementlari kiradi. Bular D. I. Mendeleyev davriy jadvali IV guruhning p–elementlari hisoblanadi. Ularning atomlarining tashqi energetik pog`onasida to`rttadan–ns2np2 elektron bo`ladi. Guruhchadagi dastlabki ikki element atomlari tashqi pog`nasining elektron tuzilishini shunday tasvirlash mumkin:
6C +6)2)4 1s22s22p2 14Si +)2)8)4 1s22s22p63s23p2
Uglerod guruhchasining elementlari kimyoviy birikmalarida +4 va –4, shuningdek, +2 oksidlanish darajalarini namoyon qiladi, yadroning zaryadi kattalashishi bilan +2 oksidlanish darajasi ko`proq namoyon bo`ladi.
Uglerod guruhchasi elementlari umumiy formulasi RO va RO2 bo`lgan oksidlar, umumiy formulasi RH4 bo`lgan vodorodli birikmalar hosil qiladi. C va Si yuqori oksidlarining gidratlari kislota xossalariga, qolgan elementlarning gidratlari esa amfoter xossalarga ega. Kislota xossalari Ge gidratlarida, asos xossalari esa Pb gidratlarida kuchliroq ifodalangan. C dan Pb ga o`tgan sari vodorodli birikmalari–RH4 ning puxtaligi kamayadi: CH4–mustahkam, barqaror modda, PbH4 esa erkin holda ajratib olinmagan. Guruhchada tartib raqami ortishi bilan atomning ionlanish energiyasi kamayadi va atom radiusi kattalashadi, yani metallmaslik xossalari susayadi, metallik xossalari esa kuchayadi.
3. 1-jadval. Uglerod guruhchasi elementlarining xossalari.
№
|
Xossalari
|
C
|
Si
|
Ge
|
Sn
|
Pb
|
1.
2.
3.
4.
5.
6.
|
Tartib raqami
Valent elektronlari
Atomining ionlanish energiyasi, eV
Nisbiy elektrmanfiyligi
Birikmalarida oksidlanish darajasi
Atom radiusi, nm
|
6
2s22p2
11,3
2,50
+4,+2,
-4
0,077
|
14
3s23p2
8,2
1,74
+4,+2,
-4
0,134
|
32
4s24p2
7,9
2,02
+4, -4
0,139
|
50
5s25p2
7,3
1,72
+4, +2, -4
0,158
|
82
6s26p2
7,4
1,55
+4, +2, -4
0,175
|
Dostları ilə paylaş: |
