mavzu soat juftlik maktabgacha yoshdagi bolalarga ijtimoiy ta’limning zaruriyati tаyаnch sо’zlаr

7.3. O’QITISH, TARBIYALASH VA RIVOJLANTIRISHNING 
HARAKATLANTIRUVCHI KUCHLARI SIFATIDA FAOLIYATNING 
ROLI. 
Zamonaviy ilm-fanda inson faoliyatini tavsiflaydigan ko‘plab yondashuvlar 
mavjud. Ana shunday konsepsiyalardan biri faoliyatga yo‘naltirilgan nazariyadir. 
A.Leontyev faoliyat nazariyasining quyidagi asosiy qoidalarini ishlab 
chiqqan:
1) faoliyat, eng avvalo subyektga va faoliyat turiga munosabatni aks 
ettiradi;
2) subyekt rivojining asosiy kanali – interiorizatsiya, ya’ni tashqi moddiy-
hissiy faoliyat shaklini ichki asosga o‘tkazish;
3) faoliyat oddiy tabiiy obyektlar bilan emas, unga ta’sir ko‘rsatadigan 
ma’lum bir ijtimoiy usullarda ifoda etiladigan madaniyat predmeti orqali amalga 
oshadi, mazkur usul predmetli faoliyatni amalga oshirishda har doim qayta 
takrorlanadi;
4) faoliyat hamma vaqt maqsadga yo‘naltirilgan bo‘lib, o‘zining samarasini 
beradi. 
Bir qator olimlar faoliyat nazariyasi qoidalarga tayangan holda faoliyatni 
“... insonning atrof-muhit, boshqa kishilar, berilgan vazifalarga u yoki bu 
munosabati orqali amalga oshirish jarayoni” (S.Rubinshteyn); ayrim yakuniy 
vaziyatlarda ba’zi boshlang‘ich holatlarning qayta namoyon bo‘lishi 
(A.Matyushkin); predmetning dastlabki holatdan vazifa yechimi sifatida talab 
qilingan holatga o‘tishi (G. Ball). 
Faoliyat nazariyasi pedagogikada shaxsiy-faoliyatga yo‘naltirilgan 
yondashuvda o‘z aksini topgan. Shaxsiy-faoliyatga yo‘naltirilgan yondashuv 
yo‘nalishida izlanishlar olib borgan tadqiqotchilarning ta’kidlashicha, shaxsiy-
faoliyatga yo‘naltirilgan yondashuvida shaxsning va faoliyatning komponentlari 
bir-biri bilan chambarchas bog‘langan bo‘ladi, chunki bu yondashuv jarayonida 
shaxs subyekt sifatida faoliyat ko‘rsatadi.
O‘z navbatida, turli xil omillar ta’sirida hamda shaxsning o‘z faoliyati 
natijalari ta’sirida uning subyekt sifatida rivojlanishi amalga oshadi.

---

Sh.Shodmonovaning ta’kidlashicha, shaxsiy-faoliyatga yo‘naltirilgan 
yondashuvda talabalarning mustaqil faoliyatiga ta’sir ko‘rsatuvchi ta’lim-tarbiya 
jarayonidagi mavjud omillarni aniqlash asosida mazkur jarayonda vujudga 
kelayotgan o‘zgarishlarni vaziyatlarga ko‘ra tahlil qilish zarur bo‘lib, bunda 
ularning mustaqil va erkin fikr bildirishlari, hech qanday hadiksirashlarsiz o‘z 
tushunchalarini ifodalashlari, erkin muloqotga kirishishlari, ya’ni o‘z 
imkoniyatlarini namoyon etishlari uchun zaruriy va yetarli shart-sharoitlar 
yaratiladi.