Mavzu: Sun’iy intellekt” mavzusida doklad. I. Kirish II. Asosiy qism

Tadqiqot yo‘nalishlari
Bugungi kunda sun’iy intellekt texnologiyalari ikki yo‘nalishda rivojlanmoqda:
Pastga (semiotik). U nutq, fikrlash va his-tuyg‘u kabi yuqori darajadagi ruhiy jarayonlarni bildiruvchi yangi tizimlar ishlanmalari va bilim asoslarini taqdim etadi.
Yuqoriga (biologik). Bu yondashuv biologik jarayonlar nuqtai nazaridan aqlli xatti-harakatlar modellarini yaratuvchi neyron tarmoqlar sohasida tadqiqotlar o‘tkazishni ko‘zda tutadi. Bu yo‘nalish bazasini neyrokompyuterlar tashkil qiladi.


Tyuring testi

Tyuring testi sun’iy intellekt (mashinalar)ning inson singari fikrlash qobiliyatini belgilaydi. Ushbu yondashuvning umumiy tushunchasi xatti-harakati oddiy vaziyatlarda inson faoliyatidan hech qanday farq qilmaydigan sun’iy ong yaratishni o‘z ichiga oladi. Aslida, Tyuring testi mashinaning aqliy qobiliyati, agar u bilan muloqot mobaynida kim gapirayotganini – mexanizmmi yoki tirik odam, tushunish imkonsiz bo‘lgandagina muvaffaqiyatli bo‘lishini ta’kidlaydi. Ya’ni, mashina his qila olsa va yaratish imkoniyatiga ega bo‘lsagina haqiqiy sun’iy intellekt bo‘la oladi. Faqat bu yondashuv amaliy foydalanish ta’rifiga bardosh bera olmaydi. Masalan, atrof-muhit (sovuq, issiq va hokazo) o‘zgarishlariga munosabat bildirish qobiliyatiga ega mashinalar allaqachon yaratilgan. Faqat ular buni odamlar qanday bajara olishini his qilishga qodir emas.

Sarmoyaviy taraqqiyot
«Gartner» kompaniyasi ekspertlari taxminicha, 2020-yilga borib, barcha ishlab chiqariladigan dasturiy ta’minotlarda amalda sun’iy tafakkur texnologiyalari qo‘llaniladi. Shuningdek, mutaxassislar raqamli sohada 30 foizga yaqin sarmoya aynan sun’iy tafakkurga yo‘naltirilishini taxmin qilishmoqda. Kompaniya tahlilchilari fikricha, bu yo‘nalish inson va mashinalar kooperatsiyalari uchun yangi imkoniyatlarni ochib beradi. Shu bois insonning sun’iy tafakkurga intilishini to‘xtatish imkonsiz va kelajakda bu jarayon yanada tezlashadi.
«PwC» kompaniyasi 2030-yilga borib, yangi texnologiyalarning tezkorlik bilan joriy etilishi hisobiga jahon yalpi ichki mahsuloti hajmi taxminan 14 foizga oshadi, deb hisoblamoqda. Mazkur o‘sishning 50 foizi ishlab chiqarish samaradorligini ta’minlaydi. Ko‘rsatkichning ikkinchi yarmini esa mahsulotlarga sun’iy tafakkurni joriy etish hisobiga qo‘lga kiritilgan qo‘shimcha foyda tashkil qiladi.
Sun’iy tafakkurdan foydalanishdan dastlab AQSh natijaga erishadi, boisi bu mamlakatda sun’iy tafakkur mashinalari ekspluatatsiyasi uchun eng yaxshi sharoitlar yaratilgan. Kelajakda esa AQShni mahsulot va uni ishlab chiqarishga shunday texnologiyalarni kiritib, eng yuqori darajada foydaga erishgan Xitoy ortda qoldiradi.
«Saleforce» kompaniyasi ekspertlari ma’lum qilishicha, sun’iy tafakkur kichik biznes samaradorligini taxminan 1,1 trillion dollarga oshirish imkonini beradi. Va bu 2021-yilga borib sodir bo‘ladi.
Shuningdek, yangi texnologiyalarni joriy etish, jarayonlarni avtomatlashtirish qo‘shimcha 800 ming ish o‘rnini yaratishga imkon beradi (o‘z navbatida, ekspertlar bu ko‘rsatkich ish o‘rinlarini qisqartirishini ham va bu jarayonlarni avtomatlashtirish natijasida sodir bo‘lishini ta’kidlashmoqda). Tahlilchilarning prognoziga ko‘ra, kompaniyalar o‘rtasidagi so‘rovnomalar natijalariga asoslanganda, ularning ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirishga xarajatlari 2020-yilda taxminan 46 milliard dollargacha o‘sadi.