Mavzu: Termodinamikaning II qonuni. Kirish

UU U U1>U2 ; H1>H2 va U<0 ; N<
bo‘ladi. (Masalan: oksidlanish, gidratlanish, galogenlash, polimerlanish va polikondensatlanish reaksiyalari)
Endotermik jarayonlarda aksincha, issiqlik yutilishi hisobiga xosil bo‘lgan moddalarning ichki energiyasi ortadi,
U1va U>0 ; N>
bo‘ladi. (Masalan: qaytarilish, degidratlanish, piroliz, gidroliz reaksiyalari)
O‘z-o‘zidan ma’lumki, reaksiya vaqtida issiqlik ajralsa (+ Q bo‘lsa), sistemaning issiqlik saqlami kamayadi(- bo‘ladi). +Q= –ΔN
Misollar:
1.Hosil bo‘lish issiqlik effekti - ΔN0h.b.;
H2+½O2 = H2O ; H = -285,8 kJ
MgCl2 + 2Na→2NaCl + Mg; ΔH=172,4 kJ
2.Yonish issiqlik effekti - ΔN0yonish;
Sgrafit + O2=SO2 ; ΔH= 393,77kJ
2PH3 + 4O2→P2O5 + 3H2O; ΔH=- 2266,02 kJ
3.Parchalanish issiqlik effekti - ΔN0parch.;
Νa2CO3→Νa2O + CO2 + ΔH
4.Neytrallanish issiqlik effekti - ΔN0neyt.
HΝO3 + ΝaOH=ΝaΝO3 + H2O + 13,7 kkal
HCl + KOH→=KCl + H2O + 13,7 kkal yoki 57,4 Kj
Entalpiya – bu ham energiyaning bir turi, aniqrog‘i sistema energiyasidir; u tashqi muhit bilan ham modda almashinuvida, ham energiya almashinuvida bo‘ladi. Sistema energiyasini birinchi bo‘lib 1872 yilda Gibbs issiqlik funksiyasi, keyinchalik Kamerling-Onnes(1909) entalpiya deb atadi. Grekcha enthalpo-isitaman degan ma’noni anglatadi.
Entalpiya – termodinamik sistema energiyasini to‘liq xarakterlaydi, uni ochiq hamda yopiq sistemalar uchun ham qo‘llash mumkin. U ichki energiyaning barcha xossalarini o‘zida namoyon qiladi va sistemaning ichki energiyasi va hajmga bog‘liq bo‘lgan tashqi energiyaning (potensial energiya) yig‘indisiga tengdir.
Kimyoda ko‘pincha reaksiyalar ochiq idishda olib boriladi. SHuning uchun bosim doimiyligidagi (R=const) jarayon, hajm doimiyligidagi (V=const) jarayonlarga nisbatan ko‘proq uchraydi.
1.2 GESS QONUNI VA UNING XULOSALAR
1836 yilda rus olimi G.I. Gess juda ko‘p tajribalar asosida termokimyoning asosiy qonunini - reaksiya issiqlik yig‘indisining doimiylik qonunini ta’rifladi:
 Reaksiyaning issiqlik effekti uni olib borish yo‘liga bog‘liq bo‘lmay, reaksiyada ishtirok etayotgan moddalarning boshlang‘ich va oxirgi holatlariga bog‘liq.
Gess qonuniga muvofiq: N=N1+N2=N3+N4+N5 ,
ya’ni, bu qonun bo‘yicha reaksiyaning umumiy issiqlik effekti reaksiyalar qaysi usulda olinishidan qat’iy nazar doim bir xil bo‘ladi.
Gess qonuni asosida reaksiyaning issiqlik effekti quyidagi formulalar bo‘yicha hisoblab topiladi:
- reaksiyada ishtirok etayotgan moddalarning ΔN0h.b. lari orqali

 


-reaksiyada ishtirok etayotgan moddalarning ΔN0yonish lari orqali