Mavzu: Tibbiyot statistikasi,uning sog’liqni saqlashdagi ahamiyati,turlari va ularning asosiy vazifalari

Mavzu:Tibbiyot statistikasi ,uning sog’liqni saqlashdagi ahamiyati,turlari va ularning asosiy vazifalari

Tibbiyot statistikasi fani va uning maqsad vazifalari
Statistika haqida tushuncha
• Statistika bu jamiyat fanlaridan biri bo‘lib, u jamiyat orasida uchraydigan xodisalarning miqdor o‘zgarishlarini sifat o‘zgarishlari bilan bog‘lab o‘rganadigan fandir.
• Statistikaning asosiy maqsadi aniq olingan vaqt oraligida ma'lum mintaqalardagi jamiyat orasida yuz berayotgan voqiyalarning kattaliklarini, miqdor o‘zgarishlarini ularning kelib chiqish qonuniyatlari bilan bog‘liq o‘rganishdan iborat
Statistika fani jamiyat xayotining qaysi sohasiga tegishli xodisalarini o‘rganishga qarab, u shu sohaning nomi bilan ataladi.Tibbiyot statistikasi inson salomatligini uning ijtimoiy xayotining masuli deb qarab, inson faoliyatidagi barcha xodimlarni uning ijtimoiy xayoti bilan bog‘lab o‘rganadi.

• Statistika fani jamiyat xayotining qaysi sohasiga tegishli xodisalarini o‘rganishga qarab, u shu sohaning nomi bilan ataladi.Tibbiyot statistikasi inson salomatligini uning ijtimoiy xayotining masuli deb qarab, inson faoliyatidagi barcha xodimlarni uning ijtimoiy xayoti bilan bog‘lab o‘rganadi.

Tibbiyot statistikasining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

• 1. Aholi salomatligini o‘rganish: aholining soni, tarkibi tabiiy xarakati, jismoniy rivojlanishi va aholi orasida xar-xil kasalliklarni tarqalganligi va ularning kechishi o‘rtacha umr va xakozolar
• 2. Umumiy kasallanish va o‘lim ko‘rsatkichlarini yoki ayrim kasalliklar va o‘lim sabablarini axolining ayrim guruxlari orasida ularning turmush tarzi, tashqi muxit, ijtimoiy-iqtisodiy; tarixiy shart-sharoitlar bilan bog‘lab o‘rganish.

• 3. Sog‘liqni saqlashni to‘g‘ri rejalashtirish, sanitariya epidemiologiya va davolash-profilaktika muassasalariningishini to‘g‘ri tashkil etish va aholiga ko‘rsatilayotgan tibbiy xizmatning sifati va samarasini chuqur taxlil qilish.
• 4. Tajribada qo‘llanilayotgan davolash va profilaktika ishlariga baho berish, ularni samarasini o‘rganish.
• 5. Klinika va laboratoriya sharoitida ilmiy-tadqiqot ishlarini rejalashtirish, ularni tashkil etish va o‘tkazish.

General va tanlab olingan majmualar haqida tushuncha

• Statistik majmua deb-ma'lum vaqt ichida ma'lum chegarada olingan mazmunan bir xil shaklan har xil elementlardan tashkil topgan guruhga aytiladi.
• Statistik majmua 2 xil bo‘ladi:
• 1. General majmua;
• 2. Tanlab olingan majmua

General majmua deb barcha kuzatish birligini o‘z ichiga olgan majmuaga aytiladi. General majmua tushunchasi nisbiy bo‘lib, u kuzatishning maqsadiga qarab bir vaqtning o‘zida general yoki tanlab olingan majmua deb qarashi mumkin.General majmuani ko‘pgina cheksizlikka intilayotgan majmua deb qaraladi. Tanlab olingan majmua general majmuani bir qismi bo‘lib u maxsus yo‘llar orqali tanlab olinadi.

• General majmua deb barcha kuzatish birligini o‘z ichiga olgan majmuaga aytiladi. 

•  General majmua tushunchasi nisbiy bo‘lib, u kuzatishning maqsadiga qarab bir vaqtning o‘zida general yoki tanlab olingan majmua deb qarashi mumkin.General majmuani ko‘pgina cheksizlikka intilayotgan majmua deb qaraladi. Tanlab olingan majmua general majmuani bir qismi bo‘lib u maxsus yo‘llar orqali tanlab olinadi.

Tibbiyot va sanitariya statistikasida matematiktaxlil usullar quyidagi xollarda qo‘llaniladi:

• 1. Tanlab olingan majmua qo‘llanilgan barcha tadqiqotlarda
• 2. Kuzatuv natijalarini nisbiy va o‘rtacha qiymatlarda ifodalash va statistik taxlil qilish talab etilganda
• 3. Barcha klinik va laboratoriya sharoitida o‘tkaziladigan tadqiqotlarda (nisbatan kichik kuzatuvlar soniga ega bo‘lganda)

Tanlab olingan majmuaning o‘xshashligi (reprezentativligi)

• Tanlab olingan majmuaning o‘xshashligi (reprezentativligi)

Tanlab olingan majmuani eng muhim tomonlaridan biri uning reprezentativligini, ya'ni u general majmuaning vakili xisoblanib undagi xamma asosiy belgilarni o‘zida nomoyon qila olish kerak
Ikki xil xususiyatlarni o‘zida nomoyon qilgan bir qism majmua general majmuaga nisbatan reppentativ xisoblanadi
• 1. Belgilari jihatdan general majmuaga nihoyatda o‘xshash bo‘lishi kerak
• 2. Kuzatish olib borish uchun son jixatdan yetarli bo‘lishi kerak

Shunday qilib shifokorlar o‘zlarining ommoviy va ilmiy faoliyatida ilmiy asoslangan tanlov va xisoblash usuli bo‘lgan matematik-statistik usullardan foydalanish, ijtimoiy-gigieiik tadqiqotlarni o‘tkazish va aholi salomatligini o‘zgarishi haqidagi qonuniyatlarni ochib berish ularga tashqi muhit ta'sirini aniqlash va o‘tkazilgan tadqiqotlar yordamida holi yoki uning ayrim guruxlari salomatligini yanada yaxshilash borasida aniq chora-tadbirlar ishlab chiqish imkonini beradi.

• Shunday qilib shifokorlar o‘zlarining ommoviy va ilmiy faoliyatida ilmiy asoslangan tanlov va xisoblash usuli bo‘lgan matematik-statistik usullardan foydalanish, ijtimoiy-gigieiik tadqiqotlarni o‘tkazish va aholi salomatligini o‘zgarishi haqidagi qonuniyatlarni ochib berish ularga tashqi muhit ta'sirini aniqlash va o‘tkazilgan tadqiqotlar yordamida holi yoki uning ayrim guruxlari salomatligini yanada yaxshilash borasida aniq chora-tadbirlar ishlab chiqish imkonini beradi.