Mavzu: Transformatorlar Reja: Kirish Transformatorlar

Yuklama rejimi. Bu rejimda kuchlanish yuklamaga bog‘liq emas. Transformatorning ikkilamchi chulg‘amini biror yuklama ga ulaganimizda EYuK E2 ta’sirida undan I2 yuklama toki Z2n o‘ta boshlaydi. Bu tok hosil qilgan magnitlovchi


= ̅





kattalik ikkilamchi tokning magnitsizlash ta’sirini
kuch ̅2 w2 po‘lat o‘zak va havo orqali tutashgan, tarqalgan magnit oqimi Ф2S ni hosil qiladi (4.7-rasm).
4.7-rasm. Yuklama rejimidagi transformator sxemasi
Xulosa
Bu oqim asosiy magnit oqimiga qarama-qarshi yo‘nalgani uchun uni, shuningdek, elektr yurituvchi kuch E1 ni ham kuchsizlantirmoqchi bo‘ladi. U holda transformator elektrik muvozanat holatining buzilishiga yo‘l qo‘yiladi. Ammo birlamchi chulg‘amning magnitlovchi kuchi ̅1w1 shunday o‘zgaradiki, natijasida transformatorning muvozanat holati saqlanib, o‘zakdagi asosiy magnit oqimi Ф miqdor jihatidan o‘zgarishsiz qoladi. Bu holda magnitlovchi kuchlar muvozanati quyidagicha ifodalanadi:
1w1 + ̅2 w2 = ̅0 w1 yoki ^̅1 w1 = ̅0 w1 - ̅2 w2 _(4.9)
Demak, birlamchi tokning magnitlovchi kuchi ikkilamchi tokning magnitsizlash ta’sirini kompensatsiyalaydi. Agar (4.9) ifodaning ikkala tomonini wг ga bo‘lsak, magnitlovchi kuchlar tenglamasidan toklar tenglamasiga o‘tish mumkin:
(4.10)
Bu yerda
muvozanatlovchi birlamchi tokning tashkil etuvchisi hisoblanadi. Shuning uchun bu kattalik ikkilamchi tok deyiladi. U holda birlamchi tok
1 = ̅0 - ̅ ₂ (4.11)
Ya’ni salt ishlash toki bilan keltirilgan ikkilamchi tokning geometrik yig‘indisiga teng. Yuklama toki I2 noldan boshlab, tok I1 esa salt ishlash toki I1 dan boshlab ortadi. Salt ishlash toki nominal tokning I0 = (2,5‚10%) • I1nom ulushini
tashkil etadi. Taxminiy hisoblashlarda ̅ deyish mumkin.
Yuklama toki I2 ning o‘zgarishi bilan tok I1 ning tashqi ta’sirsiz o‘z-o‘zidan o‘zgarishi transformatorning o‘z-o‘zidan rostlanishi deyiladi. U holda ikkilamchi zanjirning yuklama rejimidagi elektr muvozanati tenglamasi Kirxgofning ikkinchi qonuniga binoan
Ū2 = ̅2 - Ū R 2 - ̅2S ,

Bu yerda: Ū2 — ikilamchi chulg‘am uchlaridagi kuchlanish; I2 x R2 = ŪR2 ikkilamchi chulg‘amdagi kuchlanishning aktiv pasayishi; E2s - tarqalgan magnit oqimi Ф2S tufayli induksiyalangan EYuK.
F2S ikkilamchi chulg‘amdagi kuchlanishning induktiv pasayuvi ŪL 1 = ̅2 · XL2 bilan kompensatsiya qilinadi, u holda
Ū2 = ̅2 + Ū R 2 + ŪL 2 (4.12) Ū2 = ̅2 + ̅2 R2 + ̅2 XL 2
(4.8), (4.11) va (4.12) tenglamalar yordamida transformatorning yuklama rejimidagi vektor diagrammasini qo‘shib quramiz.
Foyalanilgan adabiyotlar:
1. Salimov J.S., Pirmatov N.B. Elektr mashinalari. –T.: “O’zbekiston faylasuflari milliy jamiyati” nashryoti, 2011. –408 b.
2. Bose, B. (2006). Power Electronics and Motor Drives, Elsevier, ISBN 978-0-12-088405-6, San Diego, USA
3. Salimov J.S., Pirmatov N.B. Transformatorlar va avtotransformatorlar. O’quv qo’llanma -T.: «VEKTOR-PRESS», 2010. – 224 b.
4. Мажидов С. Электр машиналари ва электр юритма. Ўқув қўлланма. –Т.: Ўқитувчи, “Зиё-Ношир” КШК, 2002. – 360 б.