Maye mexanikasi Maye mexanikasi elmi və onun mexanikada rolu

Hidromufta, sxemi, iş prinsipi,
növləri və xarakteristikası

Hidromufta iki kürəkli maşından ibarət bir mexanizmdir. Hidro­mufta iki valı elastik birləşdirən, sadə hidrodinamik ötür­mədir. Vallar arasındakı məsafə 3 ÷ 10 mm olur. Hidro­muf­tada nasosun işçi çarxı aparan valda, turbinin çarxı isə aparılan valda yerləşdirilir. Nasosun dövrlər sayi turbinin dövrlər sayından çoxdur (çarxların diametri eyni olur). Yəni . Odur ki, na­sos çarxında mərkəzdənqaçma qüvvəsi təzyiq çox olur. Turbin çarxında isə az olur. Bu təzyiqlər fərqinə görə maye nasosdan turbinə və əksinə hərəkət edir. Yəni mayenin dövrü hərəkəti tə­min olunur. Nasos və turbin çarxı arasında heç bir qurğu ol­madığı üçün hidromuftada olur.

Hidromuftanın ötürmə ədədi

f.i.ə.

N₁ - nasos çarxının; N₂ - turbinin gücü
.
Hidromuftanın sürüşməsi
.
Əgər sürüşmə
S = (0,02÷0,06) olsa mufta yaxşı işləyir.
.

Şəkil__Nasoslar_kimi_hidromuftada_sınaqdan_çıxarılaraq_xarak­te­ristikası_qurulur._Hidromuftanın_xarakteristikası_Şəkil'>Şəkil

Nasoslar kimi hidromuftada sınaqdan çıxarılaraq xarak­te­ristikası qurulur.

Hidromuftanın xarakteristikası Şəkildəki kimidir

-in qiymətinə uyğun gələn momentə işçi momenti deyilir.
-a bəzən tormozlama momenti də deyilir. Hidromuf­ta­nın bir çox üsullarla tənzimləyirlər. ən yaxşı üsul həcmi üsul­dur. Bu üsulda muftada olan mayenin həcmini dəyişdirməklə istənilən dövrlər sayını və momenti ötürmək olur.

Şəkil


Hidrotransformator sxemi.
Iş prinsipi, növləri və xarakteristikası

Hidrotransformator momenti artırmaq üçün istifadə olu­nur. Lakin hidrotransformator vasitəsilə momenti artırmaq, azaltmaq və istiqamətini dəyişmək olar.

Bunun üçün nasos və turbin çarxından başqa əlavə bir çarx qoyulur ki, buna da reaktor deyilir. Reaktor adətən nasosdan qabaq turbindən sonra qoyulur. Əks hal da ola bilər. Reaktor nasosdan qabaq turbindən sonra qoyulduqda momenti artırıb azaltmaq olur. Reaktorun olması nəticəsində turbin çarxının giriş və çıxışında hərəkət miqdarı momenti deyilir. Bu da ötürülən burucu momentinin dəyişməsinə səbəb olur.

Şəkil

Hidrotransformatorun burucu momenti ötürmə ədədi transformasiya əmsalı

.
Bu cür yüksək transformasiya əmsalını almaq üçün hidrotransformatordan bir neçə turbin çarxı və bir neçə reaktor qoyulur. Buna da pilləli hidrotransformator deyilir.
Hidrotransformatorun f.i.ə.
,
.
Hidrotransformatorda n₁ = const olmaq şərti ilə nasoslar kimi sınaqdan çıxarıb onun xarakteristikasını qururlar. Hidrotransformatorun xarakteristikası təqribən Şəkildəki kimidir.
A nöqtəsinə kimi hidrotransformator burucu momenti artıraraq ötürür. M₃ reaktorun momentidir. A nöqtəsində


Şəkil

Reaktor nasos və turbin çarxı ilə bir yerdə fırlanır. Hidro­transformator hidromufta kimi işləyir. A nöqtəsindən sonra hid­ro­transformator burucu momenti azaldaraq ötürür

M₂ = M₁ – M₃
i> 1 -dən sonra hidrotransformatorun sürətləndirici kimi işləyir.
Hidrotransformator, hidromufta və başqa rejimlərdə işlədikdə onu f.i.ə. əmsalı az olur. Odur ki, hidrotransformatoru necə bir burucu momenti artıran qurğu kimi işlətmək lazımdır.
Son vaxtlarda hidrodinamik ötürmə ilə mexaniki ötürməni birləşdirərərk kombinasiyalı ötürmə yaradılır.