Mediator team Fiziologiya Klinika

□■
trombotsitlar agregatsiyasi – qon subendotelial toʻqima kollagenlari bilan aloqa qilganda boshlanadi

□■
aynan, qon subendotelial kollagenlar bilan aloqa qilganda, XII faktor aktivlanadi va ichki koagulatsiya 
mexanizmlari boshlanadi.
 
Vaskular silliq mushaklar
Tomir devorining silliq mushaklari koagulatsiyada (
vazokonstriksiya bilan
) muhim rol oʻynaydi. 
Vazokonstriksiya silliq mushaklar jarohati bilan boshlanadi va trombotsitlar chiqaradigan 
serotonin, 
prostaglandin hamda noradrenalin
kabilar tomonidan davom etadi (yengillashadi).
 
Nega harakatdagi qon quyilmaydi (quyuqlashmaydi)? 

Normada harakatdagi qon suyuq holatda boʻlib, quyuqlashmasligini bilamiz. Yuqorida normada qon ivishiga 

yoʻl qoʻymaydigan bir qancha faktorlar haqida gaplashdik, endi shularni umumlashtiramiz:
 

---

Zebo Iskandarova. Aziza Zaynutdinova. Mirmuhsin Axtamov
. | 
MEDIATOR team
 
1. Qon aylanish tezligi
Yurak nasos kabi qonni tomirlar ichida harakatlanishini taʼminlaydi, bu esa qonning suyuq boʻlishiga yordam 
beradi. Agar qandaydir sharoit sababli qon aylanish tezligi susaysa, intravaskular qon ivishiga sabab boʻlishi 
mumkin.
 
2. Endoteliyning yuza effekti
□■
Endoteliyning silliq yuzasi trombotsitlar adgeziyasini ingibirlaydi va shu yoʻl bilan ichki mexanizmlarni 
oldini oladi.

□■
Endoteliy ichki yuzasida joylashgan 
glikokoliks 
(mukopolisaxaridlar) endoteliy yuzasiga manfiy zaryadni 
beradi, natijada ivish faktorlari va trombotsitlarni oʻzidan "itarilishiga" olib keladi.

□■
normal endoteliy subendotelial qavat va qon oʻrtasida bariyer hisoblanadi. 

□■
Endoteliy hujayralari trombinni bogʻlovchi oqsil (Trombomodulin) ishlab chiqaradi, bu esa trombinni 
"jarayondan chiqarish" orqali ivish mexanizmini sekinlashtiradi.