Механика кириш

f₂ — okulyar fokus masofasi, a₀ — eng yaxshi ko’rish masofasi (25sm).
Hozirgi vaqtda juda ko’p optik asboblar yasalgan va ular ko’plab sohalarda ishlatiladi. Misol sifatida geodeziyada ishlatiladigan optik asboblarni nomlarini keltiramiz: nivelir, teodolit, fototeodolit va boshqalar.
Nivelir yordamida yer sirtidagi biror nuqta balandligini boshqa aniq nuqta yoki boshlang’ich nuqta balandligiga yoki dengiz sathiga nisbatan aniqlanadi.
Optik diapazonga to’g’ri keladigan elektr magnit to’lqinlarining
(  10^8  3.4 *10^3 м) energetik parametrlarini o’lchash bilan shug’ullanadigan
optikaning bo’limiga fotometriya deyiladi. Soddaroq qilib aytganda, ko’zga ko’rinadigan yorug’lik ta’sirlarini o’lchash bilan shug’ullanadigan optikaning bo’limi fotometriya deyiladi. Fotometriya – yorug’lik energiyasining oqimi, yorug’lik kuchi, yoritilganlik, ravshanlik, yorituvchanlik kabi fizik kattaliklar bilan ish ko’radi.
Ko’zga ko’rinadigan yorug’lik nurlari spektral tarkibigagina bog’liq bo’lmay, ko’zning yorug’lik spektriga bo’lgan sezgirligi (ko’rish funksiyasi U) ga ham bog’liq. SHu sababli ko’zning nisbiy spektral sezgirligi degan tushuncha kiritilib, bu tushuncha matematik shaklda

K_ 
U _
^U макс
(6.1)

kabi yoziladi, bunda K_ - ko’zning nisbiy sezgirligi, U _макс - ko’zning ma’lum to’lqin uzunligidagi nurga bo’lgan maksimal ko’rish funksiyasi. Normal ko’z uchun

  5.55*10^7 м  5550нм to’lqin uzunligida K_  1.
YOrug’lik oqimi F deb biror yuzadan vaqt birligi ichida o’tuvchi yorug’lik energiyasini ko’rsatuvchi fizik kattalikka aytiladi, ya’ni :


Ф  ^Q , (6.2)
t

bunda Q – yorug’lik energiyasi, t – vaqt. YOrug’lik oqimining birligi lyumen (Lm) bo’lib, u 1 kd li yorug’likning 1 steradian fazoviy burchak bo’yicha yuborilgan oqimidir:

Ф  4I  1кд *1стр 1кд * 4  12.5Лм . (6.3)

YOrug’lik kuchi I:


I  ^dФ . (6.4)
d

YOrug’lik oqimi bir tekis tarqalgan holda


I  ^Ф

(6.5)

bo’ladi.
Yorug’lik kuchi birligi Sobiq Ittifoq metrologiya ilmiy tekshirish institutining

fotometrik laboratoriyasida yasalgan yorug’lik etalonining ¹
60см²
yuzasidan normal

yo’nalishda chiqayotgan yorug’lik kuchining ¹
60
qismiga teng. Bu birlikka kandela

(kd) deyiladi. Bu yorug’lik kuchining yangi etaloni bo’lib, xalqaro bir shamning (eski etalonning) yorug’lik kuchi 1.005 kd ga teng.
YOritilganlik yuza birligiga perpendikulyar tushayotgan yorug’lik oqimi bilan xarakterlanadi, ya’ni


  ^Ф . (6.6)
S_n
YOritilganlik birligi lyuks (Lk) bo’lib, u 1m2 yuzaga tekis perpendikulyar tushayotgan 1 Lm oqimga mos keladigan yoritilganlikdir:


1люкс(Лк)  ^{1люмен(Лм)} . (6.7)
1м²

Ravshanlik deb, yuza birligidan yuzaga kelgan perpendikulyar yo’nalishda har bir kvadrat metridan 1 kd yorug’lik kuchi beradigan yuzaning ravshanligi olinib,

ravshanlik birligi - 1 ^кд
_м2
bo’ladi. Demak, ravshanlik