Mehdiyeva səADƏt faziL qızı “Abşeron yarımadasında sənaye tullantıları ilə çirklənmiş torpaqların ekoloji vəziyyəti və onların yaxşılaşdırılması
“Bibiheybət” NQÇİ-ə ərazisində aparılmış rekultivasiya
Yüklə 0,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3.3.2.“Bibiheybət” NQÇİ-ə ərazisində aparılmış rekultivasiya
işləri haqqında. “Bibiheybətneft” NQÇİ-nin ərazisi ekoloji baxımdan antropogen təsirlərə daha çox məruz qalan, spesifik çirklənmə xüsusiyyətlərinə malik çoxlu yaşayış məntəqələri olan, neft-qaz hasilatı ilə seçilən bir zonadır. Bibiheybət zonasında ekoloji vəziyyətin kəskinləşməsində ətraf yaşayış massivlərində formalaşan tullantılar da böyük rol oynayır. Hazırda 50,0 min nəfər
65 əhalisi olan Badamdar və Bibiheybət qəsəbəsində formalaşan təsərrüfat-məişət çirkab axınlarının, bərk məişət tullantılarının son utilizasiya sahəsi Xəzər dənizi və qurudulmuş sahə olan Bibiheybət buxta ərazisidir. Bərk məişət tullantıları mədəndaxili ərazilərə, 32-ci kanal vasitəsilə təmizlənmədən Xəzər dənizinə axıdılır. Kanalizasiya şəbəkəsi ilə əhatə olunmamış yaşayış məntəqələrinin nizamsız axınları ərazidə çirkab gölməçələrin, bərk-məişət tullantıları isə qanunsuz zibilxanaların formalaşmasına səbəb olmuşdur. “Bibi-Heybətneft” NQÇİ-nin mədən sahəsində mövcud köhnə kommunikasiya xətlərinin, mühəndis qurğu və avadanlıqlarının sökülməsi və yenidən qurulması, lay, təsərrüfat-məişət suları axıdılan kanalizasiya sistemlərinin yaradılması, neft, lay suları, təsərrüfat-məişət tullantıları ilə çirklənmiş torpaqların rekultivasiya edilərək reabilitasiya olunması işləri yerinə yetirilir. İşlərin son mərhələsi kimi 32-ci kanalın sonunda təmizləyici qurğunun tikintisi, hasilat nəticəsində neftlə birlikdə alınan lay sularının qapalı sistemdə təkrar laylara vurulması nəzərdə tutulmuşdur. Bu sahədə ARDNŞ-in müxtəlif idarələri tərəfindən bərpa proqramı daxilində qüllələrin sökülməsi, quyuların qapalı sistemə keçirilməsi ilə əlaqədar texnoloji boru kəmərlərinin və tutumların tikintisi, ləğv olunmuş quyuların standartlara uyğun konservasiyası, mədən daxili yolların təmiri və digər işlər kompleks şəkildə, planlı olaraq həyata keçirilmişdir. Azərbaycanda torpaqların neftdən təmizlənməsi Ekologiya idarəsinin 20 m 3 /saat
istehsal gücünə malik torpaq təmizləmə qurğusunda, neft şlamının emal olunması EKOL Mühəndislik Xidmətləri QSC-nin gücü 35 m 3 /saat Alfa-Laval şlam emalı qurğusunda həyata keçirilmişdir. Bundan əlavə tədqiqatçıların, EKOL şirkətinin və Ekologiya İdarəsinin alim və mütəxxəsisləri tərəfindən yaradılmış gücü saatda 15 ton olan “MS-1” mobil torpaq təmizləmə qurğusundan istifadə olunmuşdur. Qurğularda təmizləmə prosesindən sonra alınmış torpaq kütləsi davamlı bioremediasiya nəticəsində yararlı torpaq kütləsinə çevrilir. Qısa müddət ərzində ARDNŞ tərəfindən “Bibi-Heybətneft” NQÇİ-nin ərazisində ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması üçün nəzərdə tutulmuş neft, lay suları, qazma şlamı və təsərrüfat-məişət tullantıları ilə yararsız hala salınmış 526 hektar
66 torpaq sahəsinin 2011-ci ilə qədər 206 ha-ı rekultivasiya olumuşdur. Bunun da 35 ha- ı “Azneft” İstehsalat Birliyi, 44 ha-ı EKOL MMCİ-i və 127 ha-ı isə Ekologiya İdarəsi tərəfindən rekultivasiya olunmuşdur. “Bibi-Heybətneft” NQÇİ-nin ərazisində rekultivasiya işləri ilə yanaşı ətraf mühitə mənfi təsirin azaldılmasi məqsədi ilə açıq tipli sənaye, məişət çirkab sularının və lay sularının axıdıldığı kanallar yenidən qurularaq uzunluğu 1642 metr olan qapalı tipli dəmir-beton kanalla əvəz edilmişdir. Ekologiya İdarəsi tərəfindən “Bibi-Heybətneft” NQÇİ-nin rekultivasiya olunmuş ərazilərində qırx iki min üç yüzdən artıq ağac və kol bitkiləri əkilmişdir. Rekultivasiya edilmiş sahələrin mühafizə olunması məqsədilə 5500 metr dəmir-beton hasar çəkilmişdir. Bibiheybət zonasında salınmış yaşıllıqların lazımi səviyyədə inkişafını təmin etmək üçün “damcı suvarma” texnologiyası tətbiq edilir [19]. Yüklə 0,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|