Mehdiyeva səADƏt faziL qızı “Abşeron yarımadasında sənaye tullantıları ilə çirklənmiş torpaqların ekoloji vəziyyəti və onların yaxşılaşdırılması
Yüklə 0,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mövzunun aktuallığı. Son zamanlar Abşeron yarımadası və Xəzər dənizinin
karbohidrogen ehtiyatlarının mənimsənilməsinin səviyyəsi xeyli artmışdır. Odur ki, neft və təbii qaz hasilatının gələcək inkişaf perspektivləri ekoloji vəziyyətin əhəmiyyətli dərəcədə hərtərəfli tədqiqinin vacib və zəruri olduğunu göstərir. Ədəbiyyatlarda göstərildiyi kimi Abşeron yarımadasında 160 ildən artıq bir dövr ərzində neft-qazçıxarma sənayesinin inkişafı ətraf mühitin çirklənməsi nəzərə alınmadan həyata keçirilmiş, bu isə təbii mühitin, eləcə də, landşaftların özünübərpa prosesini pozmuş, onun bir sıra deqradasiyaedici təsirə malik olan inqridiyentlərlə çirklənməsinə səbəb olmuşdur. Statistik məlumatlara görə hazırda Abşeron yarımadasında neftlə çirklənmiş ərazilərin ümumi sahəsi 33,3 min ha təşkil edir. Ən çox çirklənmiş sahələr Balaxanı, Bibiheybət, Suraxanı, Sabunçu, Ramana və Binəqədi ərazilərində yerləşir ki, onların da təmizlənməsinə, rekultivasiyasına böyük ehtiyac vardır. Abşeron yarımadasının müasir ekoloji şəraiti böhranlı vəziyyətdədir. Belə ki, yarımada 100 ildən artıqdır ki, kəskin antropogen təzyiqə məruz qalmışdır. Təbii ehtiyatların kütləvi istifadəsi, hasil edilən xammalın emalı, çoxsahəli sənaye obyektlərinin ekoloji baxımdan yanlış yerləşdirilməsi, nəqletmə üçün kommunikasiya xətlərinin qənaətbəxş vəziyyətdə olmaması, bərk və maye halında tullantıların geniş
4 yayılması yarımadanı başdan-başa ekoloji cəhətdən gərgin əraziyə çevirmişdir [7]. Sənaye istehsalının miqyasına görə Abşeron Azərbaycan Respublikasının ən iri sənaye rayonudur. Onun payına bütün respublikanın sənaye istehsalı məhsullarının 70%-dən çoxu, quruda neft çıxarmanın 60%-i, neft emalının hamısı, bütün neft- kimya, maşınqayırma və metallurgiyanın 80%-dən çoxu, elektrik enerjisi istehsalının 30%-i, meşə və ağac emalının 75%-dən çoxu, yeyinti sənayesinin 40%-dən çoxu, yüngül sənayenin 50%-i, tikinti materialları sənayesinin 70%-i düşür. Bütün bunlar göstərir ki, Abşeron yarımadası ekosisteminin təxirəsalınmaz bərpa işlərinə böyük ehtiyac vardır. Abşeron yarımadasında yuxarıda qeyd olunan antropogen təsirlərə məruz qalaraq texnogen pozulmuş və çirklənmiş torpaqların torpaqların ekoloji vəziyyətinin öyrənilməsi və onun yaxşılaşdırılması istiqamətində kompleks tədbirlər planının işlənməsi və həyata keçirilməsi bu günün aktual problemlərindən biridir. Magistr dissertasiyasının mövzusu da həmin aktual ekoloji problemlərin araşdırılmasına həsr edilmişdir.
Yüklə 0,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|