XAVFSIZLIK VA SOG’LIQNI SAQLASH MUTAXASSISNING ROLI VA MAJBURIYATLARI
Xavfsizlik bo’yicha mutaxassislarning vazifa va majburiyatlari ular band bo’lgan ish o’rinlariga hamda ular ishlaydigan joydagi xavf xatar faktorlarining turlariga bog’liq. Xavfsizlik bo’yicha mutaxassislarning roli va majburiyatlarini o’rganish(tadqiq etish) asosida (Kon,Timmons va Bessi,1991) quyidagi harakatlar tez-tez bajariladigan harakatlar sifatida belgilandi:
Baxtsiz hodisani tekshirish (taftish qilish): guvoh ko’rsatmasi va baxtsiz hodisa yuz bergan joydagi tekshirishlar asosida baxtsiz hodisa bilan bog’liq bo’lgan fakt va sabablarni aniqlash.
Shoshilinch (favqulodda) yordam komandasi bilan ishlash:yong’in, baxtsiz hodisa va boshqa ofatlarda tez yordam beradigan yuqori malakali xodimlarni tashkil qilish, o’rgatish va muvofiqlashtirish.
Atrof- muhitni muhofaza qilish: zararli moddalarning havoga suvga va tuproqqa o’rinsiz (yoqimsiz) chiqishiga olib keladigan xavf-xatarni tan olish baholash va boshqarish.
Ergonomik tahlil va modifikatsiya (o’zgartirish):insonning fiziologik (psixologik) xususiyatlarini, qobiliyati (iste’dod) lari va cheklashlarni tushunish asosida ish o’rnini loyihalash yoki o’zgartirish.
Yong’inga qarshi himoya: nazorat, asboblarning joylashishi va olov bostirish tizimi (sistemasi) dizayni bilan yong’in xavfini bartaraf qilish yoki qisqartirish.
Xavfni tan olish: zararlanish (shikastlanish), kasallik va moddiy zarar keltiradigan sharoit va harakatlarni aniqlash.
Xavfli materiallarni boshqarish: xavfli himikatlar va boshqa zararli mahsulotlar baxtsiz hodisa, yong’in va odamlarning shu moddalar bilan zararlanishining oldini oladigan qilib saqlanishi va foydalanilishiga ishonch hosil qilish.
Sog’liq uchun xavfli faktorlarni nazorat qilish: sog’liqqa zararli yoqimsiz ta’sirlarning, masalan, shovqin, kimyoviy ta’sir, radiatsiya va biologik xabarlarni tan olish, baholash hamda boshqarish.
