majbur etuvchi kuch (yoki kuchlanish) fazasining o'zaro bog'lanishini
aniqlaylik. Buning uchun mexanik va elektr tebranish sistemalaridagi
plastinka orqali vibrator kulisasiga biriktiramiz (2.14- rasm). Vibrator
ishlaganda kulisa yordamchi plastinka (oq) va prujina orqali burama
Bu kuch ta'sirida burama mayatnik (qora plastinka) majburiy
tebranishlar qiladi. Kuzatishlarning ko'rsatishicha, burama mayatnik
plastinkasi bilan yordamchi plastinkaning tebranishlari fazalari bo'yicha
bir-biriga to'g'ri kelmaydi. Oq plastinka majbur etuvchi, qora
plastinka esa majburiy tebranishlar qiladi. Tajribaning ko'rsatishicha,
majburiy tebranishlar fazasi majbur etuvchi tebranishlar fazasiga to'g'ri
kelmaydi.
Majbur etuvchi kuch tebranishlari va majburiy tebranishlar tezligi
orasidagi fazalar farqini
𝜑 bilan belgilab,
𝜗 = 𝜗
𝑚
𝑠𝑖𝑛(𝜔𝑡 + 𝜑)
munosabatni yozish mumkin.
Tebranish konturidagi tokning majburiy tebranishlari fazasi bilan
majbur etuvchi kuchlanish tebranishlari fazasi orasidagi bog'lanishni
aniqlaylik. Buning uchun 35-a rasmda tasvirlangan tajribani tahlil qilamiz.
Ossillografning o'ng tomonidagi kirish klemmalariga majbur etuvchi
kuchlanish generatoridan, chapki klemmalarga esa tebranish konturi
rezistoridan kuchlanish berilgan. Bu kuchlanish tok kuchiga proporsional
(и = iR), binobarin, ikkinchi ossillogramma — konturdagi tok kuchining
ossilogrammasi.
Bu ossilogrammalarni o'rganish shuni ko'rsatadiki, ular fazalari bo'yicha
siljigan (2.13-b rasm). Demak,
• konturdagi tokning majburiy tebranishlari bilan majbur etuvchi
Dostları ilə paylaş: