Mexnat muxofazasi bo'yicha o'zbekiston respublikasining mehnat kodeksi haqida

3. Korxonalarda mehnat muhofazasiga oid ishlarni tashkil qilish

Korxonalar ma’muriyati va muhandis-texnik xodimlarning asosiy vazifalari mehnat haqidagi qonunlar majmui hamda “Xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasi qoidalari” bilan belgilanadi. Ishlab chiqarishda shikastlanish va kasb kasalliklarini kamaytirish hamda ularning oldini olishga oid mehnat muhofazasi bo’yicha ishlarni amalga oshirish, tadbirlariga umumiy rahbarlik hamda bu ishga javobgarlik korxona rahbari uning o’rinbosari-bosh muhandis zimmasiga yuklatiladi.

Korxona rahbari:
-ishlab chiqarishda shikastlanish va kasb kasalliklarining oldini oluvchi tashkiliy texnik tadbirlarni rejalashtirishga;
-ana shu tadbirlar uchun o’z vaqtida mablag’ ajratishga va ularni o’tkazishga doir ruyxatlarni tasdiqlashga hamda mehnat sharoitini mustahkamlash va sog’lomlashtirish uchun ajratilgan mablag’ning to’g’ri sarflanishini nazorat qilib borishga;
-mehnat muhofazasiga doir jamoa shartnomalari va bitimlarining bajarilishini taminlashga;
-mehnat va dam olish tartibi, ayollar hamda o’smirlar mehnatini muhofaza qilish haqidagi qonunlarga amal qilishga;
-kasaba uyushmasi texnik nazoratchilari va jamoatchi nazoratchilar hamda mahalliy kasaba uyushmasi qo’mitasi komissiyasinimng mehnat muhofazasiga doir buyruqlarini bajarishga;
-ishlar va kasblarning ayrim turlari uchun xavfsizlik yo’llari bo’yicha yo’riqnomalarni tasdiqlashga;
-ishchi-xizmatchilarni o’z vaqtida amaldagi me’yorlarga muvofiq korjoma, maxsus poyafzal, yakka tartibdagi himoya vositalari va maxsus oziq-ovqatlar bilan taminlashga majbur.
Bosh muhandis:
-hamma sexlar va bo’linmalar boshliqlarining xavfsizlik yo’llari hamda ishlab chiqarish sanitariyasiga doir qonun chiqaruvchi me’yorlar va qoidalarni bajarishlarini muntazam ravishda nazorat qilib borish;
-amaldagi xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasi qoidalari hamda mavjud ishlab chiqarish sharoitiga muvofiq, kasblar va ishlar turlari bo’yicha xavfsiz ishlash yo’llari hamda usullariga doir yo’riqnomalarni ishlab chiqarishga qo’llanishiga rahbarlik qilish;
-xavfsiz ishlash usullari, yo’l-yo’riqlarini o’rganish yuzasidan o’quv ishlari olib borilishini nazorat qilish;
-ishchilarning dastlabki va davriy tibbiy ko’riklardan o’tkazilishini nazorat qilish;
-xavfsiz ishlash usullarining ommaviy tadbiq qilinishi, xavfsizlik xonalarida ma’ruzalar, suhbatlar o’tkazilishi, xavfsizlik yo’llariga oid plakatlar va ogohlantiruvchi yozuvlar tayyorlanishini nazorat qilish;
-kasaba uyushmasi tashkiloti bilan birgalikda mehnat muhofazasi, xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasiga oid ishlarning holatini tekshirish hamda mehnat muhofazasi yuzasidan qabul qilingan qarorlarning ishchilar tomonidan bajarilishini nazorat qilish;
-zamonaviy tuzilishdagi to’siq texnikasi, syermehnat jarayonlarni avtomatlashtirish, shamollatish va sanitariya-maishiy uskunalarni joriy etish;
-mehnat muhofazasi, ishlab chiqarish madaniyati va texnik estetika bo’yicha tajriba almashish ishiga rahbarlik qilish;
-ishchilarga o’z vaqtida sifatli korjoma, maxsus poyafzal va yakka tartibdagi himoya vositalari berilishini nazorat qilish;
-xavfsizlik yo’llari, ishlab chiqarish sanitariyasiga doir amaldagi qoidalarga, kasaba uyushmasi texnik nazoratchisi va jamoatchi nazoratchilarning mehnat muhofazasiga doir buyruqlarga amal qilinishini nazorat etish;
-belgilangan muddatlarda ishlab chiqarishda ro’y byyergan shikastlanish to’g’risidagi hisobotlarni, mehnat sharoitini sog’lamlashtirishga ajratilgan mablag’larning sarflanishini nazorat qiladi.
Bosh mexanik, enyergetik:
-binolar inshootlar, enyergotizmlar, turli uskunalarni profilaktik ko’zdan kechirish va reja asosida tuzatishlarning to’g’ri tashkil etilishi hamda o’z vaqtida o’tkazilishiga, shuningdek, tuzatish ishlarining xavfsiz bajarilishiga;
-kranlar va boshqa turdagi yuk ko’tarish mexanizmlari hamda dastgohlari, mexanik uskunalardan bosim ostida ishlaydigan bak, suv isitish qozonlari, apparatlar, idishlar hamda uskunalarni o’z vaqtida texnik tekshiruvdan o’tkazilishiga;
-nomenklaturadagi tadbirlarga doir bitimga muvofiq mehnat muhofazasiga oid tashkilish-texnik tadbirlarning o’z vaqtida amalga oshirilishiga javobgarlik;
-elektr jihozlari, kuch va yoritish elektr tarmoqlari, elektr taqsimlash uskunalari, yashindan himoyalagichning soz holatda bo’lishini muntazam nazorat qilishga;
-shamollatish qurilmalari va isitish tizimlarining tegishli holatda bo’lishini nazorat qilishga mas’ul.
Sex boshliqlari, ustalar:
-ishchilarning mehnat muhofazasi, xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasiga doir qoida hamda me’yorlarga amal qilishlarini taminlashga, xavfli va zararli mehnat sharoiti bilan bog’liq ishlarni bajarishda ehtiyotkorlik choralarining bajarilishini nazorat qilishga;
-mehnat muhofazasi, xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasiga doir amaldagi qoidalar hamda me’yorlarga muvofiq, xavfsiz ishlash yo’llari va usullari yuzasidan yo’riqnomalar ishlab chiqarishda qatnashishga;
-barcha ishchilarga xavfsiz ishlash yo’llari va usullarini o’rgatishga, shuningdek, o’z tasarrufidagi bo’linma ishchilariga xavfsizlik bo’yicha yo’riqnomalar berishga majbur.
Mehnat muhofazasi, xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasiga doir ishlarni tashkil qilishga javobgar bo’lgan mehnat muhofazasi muhandisi zimmasiga quyidagi vazifalar yuklatilgan:
-boshlang’ich yo’l-yo’riqlarni berish;
-amaldagi qonunlarning, vazirliklar va idoralarning qarorlari hamda farmoyishlarining, shuningdek, xavfsizlik yo’llariga doir qoida va me’yorlarning sexlar, bo’limlar rahbarlari tomonidan bajarilishini nazorat qilish;
-yo’riqnomalar ishlab chiqishda qatnashish hamda ularning to’g’ri qo’llanilishini tekshirish;
-buyruq va farmoyishlar loyihalarini tayyorlash;
-mehnat sharoitini yaxshilashga doir tadbirlar ishlab chiqish, tashkiliy-texnik tadbirlar rejalari loyihalarini ishlab chiqish va ularning bajarilishini nazorat qilish;
-mehnat muhofazasi va xavfsizlik yo’llariga oid mukammal to’siqlar va saqlovchi uskunalarni ishlab chiqishda ilmiy-tekshirish institutlari va ilg’or korxonalarning shu sohadagi takliflarini ishlab chiqarishga joriy etishda qatnashish;
-korxonani qishki va yozgi sharoitda ishlashga tayyorlash tadbirlarini ishlab chiqishda qatnashish hamda ularning amalga oshirilishini nazorat qilish;
-jamoa shartnomasida ko’zda tutilgan mehnat sharoitlarini sog’lomlashtirish va yengillashtirish tadbirlarini bajarilishini tekshirish;
-binolar, uskunalar, apparatlar, uskunalarni qurish, qayta qurish, kapital tuzatish loyihalarini ko’rib chiquvchi va ularni foydalanishga qabul qilib oluvchi komissiyalarda qatnashish;
-ishchilarga yo’l-yo’riq berish hamda muhandis-texnik xodimlar va ishchilarning xavfsizlik yo’llari kursida o’qitilishini tashkil etish;
-dastlabki va davriy tibbiy tekshiruvlarning o’z vaqtida o’tkazilishini nazorat qilish;
-ish xonalaridagi ko’rinadigan joylarga mehnat muhofazasi, xavfsizlik yo’llari va ishlab chiqarish sanitariyasiga doir amaldagi hamma qarorlar, qoida va me’yorlardan bir nusxadan olib qo’yish;
-xavfsizlik yo’llari xonalarini jihozlash, xavfsizlik yo’llariga doir stendlar tashkil etish, plakatlar va ogohlantiruvchi yozuvlarni osib qo’yish;
-ishlab chiqarish bilan bog’liq ko’ngilsiz hodisalarning ro’y berish sabablarini tekshirishda qatnashish hamda ularni bartaraf etish, oldini olish tadbirlarini ishlab chiqish;
-ishlab chiqarish bilan bog’liq ko’ngilsiz hodisalarni hisobga olib va qayd qilib borish, ishlab chiqarishda shikastlanishlarni tahlil qilish;
-xavfsizlik yo’llari ishlarini yaxshi yo’lga qo’ygan xodimlarni taqdirlash hamda xavfsizlik yo’llari talablari va qoidalarini buzganlarni qonunda belgilangan tartibda javobgarlikka tortish to’g’risida korxona rahbariyatiga takliflar berish.
Xavfsizlik yo’llari bo’yicha muhandis ushbu huquqlarga ega:
-xavfsizlik yo’llari talablari va qoidalarining buzilishlarini bartaraf etish haqida bo’linmalar, bo’limlar rahbarlariga ko’rsatmalar berish (bunday ko’rsatmalar faqat korxona rahbari yoki bosh muhandis (texnik rahbar) tomonidan bekor qilinishi mumkin;)
-ishlovchilarning hayoti va sog’ligi uchun yaqqol xavf paydo bo’lganda bo’limlar, dastgohlar va uskunalarda ishlashni taqiqlab qo’yish yoki to’xtatish hamda bu hakda darhol korxona rahbariyatiga ma’lum qilish;
-xavfsizlikni ta’minlay olmaydigan, talabga javob byermaydigan uskunalar, asboblar, moslamalarni foydalanishdan chiqarib tashlash choralarini ko’rish;
-sexlar, bo’linmalar rahbarlaridan ishlab chiqarish bilan bog’liq bo’lgan ko’ngilsiz hodisalarni muntazam ravishda hisobga olib borishni va o’z vaqtida tekshirishni talab qilish;
-ishlab chiqarish bo’limining rahbari bilan birgalikda, talablar va qoidalarni buzganlarni vaqtincha ishdan chetlatish.
Xavfsizlik yo’llari bo’yicha muhandis bevosita korxonaning boshlig’i va bosh muhandisga bo’ysunadi. U o’z ishini mahalliy kasaba uyushmasi qo’mitasi, mehnat muhofazasi bo’yicha komissiya, shuningdek, Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi sanoat texnik nazoratchilari bilan hamkorlikda amalga oshiradi.