Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

D-t 5010-«Milliy valyutadagi pul mablag‘lari» scheti
K-t 9390-«Bosh¢a operatsion daromadlar» scheti 
Aniqlangan kamomad quyidagi provodka bilan kassirdan undirib olinishi kerak: 
D-t 4630 «Moddiy zararni ¢oplash bo‘yicha xodimlarning ¢arzlari» scheti
K-t 5010 «Milliy valyutadagi pul mablag‘lari» scheti
Agar korxonaning valyuta schyotida mablag‘lar bo‘lsa, naqd valyutadan foydalanish 
zaruriyati vujudga kelishi mumkim. Naqd valyutani hisobga olish uchun alohida 5020-«Chet el 
valyutasidagi pul mablag‘lari» schyoti ochiladi. Naqd xorijiy valyuta harakatining hisobi kassa 
daftarida yuritiladi. Bu daftarda xorijiy valyuta muomalalarining hajmiga qarab taxmindan bir necha 
betlar ajratiladi. Bankdan naqd xorijiy valyutaning olinishi quyidagi provodka bilan 
rasmiylashtiriladi: 
D-t 5020-«Chet el valyutasidagi pul mablag‘lari» scheti 
K-t 5210-«Mamlakat ichidagi valyuta schyotlari» scheti 
Safar xarajatlari uchun hisobdor shaxslarga berilsa: 
D-t 4220-«Xizmat safari uchun berilgan bo‘naklar» scheti 
K-t 5020-«Chet el valyutasidagi pul mablag‘lari» scheti 
Kassa intizomiga amal qilish mashuliyati xo‘jalik yurituvchi sub’ekt rahbari, bosh buxgalter 
va kassirga yuklanadi. Kassa intizomining muntazam buzilishida aybdor bo‘lgan shaxslar 
javobgarlikka tortiladi. 
Kassadagi pul mablag‘lari mavjudligi va harakati to‘g‘risidagi axborotlar quyidagi 
schyotlarda umumlashtiriladi: 5010-«Milliy valyutadagi pul mablag‘lari», 5020-«Xorijiy valyutadagi 
pul mablag‘lari». Pul mablag‘larining mavjud qoldig‘i va kassaga kirim qilinishi bu schyotlarning 
debetida, chiqimi esa kreditida aks ettiriladi. 5000-«Kassadagi pul mablag‘larini hisobga oluvchi 
schyotlar» (5010, 5020) bo‘yicha amaliyotda ko‘proq uchraydigan schyotlar korrespondentsiyalarini 
keltiramiz:
№ 
Xo‘jalik muomalalari mazmuni 
Schyotlar korrespon-
dentsiyasi 
Debet 
Kredit 
1 
Mahsulot, tovar, ish va xizmatlar naqd pulga sotilganida 
5010, 
5020 
9010-
9030 
2 
Bankdagi tegishli schyotlardan pul mablag‘lari kassaga kelib 
tushganda (ish haqi, pensiya, mukofot va h.k. berish uchun) 
5010, 
5020 
5110-
5530 
3 
Hisobdor shaxslar olingan bo‘nakning ishlatilmagan qismini 
qaytarganda
5010, 
5020 
4220-
4290 
4 
Ta’sischilar korxonaning ustav kapitaliga o‘z ulushlarini naqd pul 
shaklida qo‘shganda
5010, 
5020 
4610 
5 
Pul mablag‘lari kassadan bankdagi schyotlarga qaytarilganda
5110-
5530 
5010, 
5020 
6 
Aktsionerlardan ularga tegishli aktsiyalar sotib olinganda
8610, 
8620 
5010, 
5020 
7 
Qimmatli 
qog‘ozlarni 
sotib 
olish 
xarajatlari 
to‘langanda 
(maslahatchilar, brokerlar haqi) 
9690 
5010, 
5020 
8 
Hisoblangan ish haqi va boshqalar (mukofotlar va h.k.) kassadan 
to‘langanda
6710 
5010, 
5020 
9 
Hisobdor shaxslarga pul berilganda
4220-
4290 
5010, 
5020 
10 Ijro varaqalari bo‘yicha har xil summalar berilganda
6990 
5010, 
5020 
5010 va 5020 schyotlarning kredit oborotlari 1-ASK jurnal-orderda, oy boshi va oxiriga 
qoldiqlari hamda debet oborotlari esa bu jurnal orderning orqa tomonidagi vedomostida hisobga 

---

olinadi. Jurnal-orderga yozuvlar har kuni yoki 2-3 kunda bir marta kassir hisoboti asosida yoziladi. 
1-ASK jurnal-orderga kassir hisoboti asosida pul sarfining umumiy jami 5010 schyotning krediti 
bo‘yicha bir marta yozilib, debetlanuvchi schyotlar jami summalari esa tegishli grafalarga yozib 
chiqiladi. 
1-ASK jurnal-orderda 5010 schyot bilan korrespondentsiyalanuvchi har bir schyot uchun 
debet oborotlari yoziladigan alohida grafalar ajratilgan. Korrespondentsiyalanuvchi barcha schyotlar 
debet oborotlarining yig‘indisi 5010 schyotning kredit oborotiga teng bo‘ladi. 
Quyidagi misolda 20 yil 1-2 martga tuzilgan kassir hisobotining 1-ASK jurnal-orderda aks 
ettirilishini ko‘rsatamiz. 
«Qangli» agrofimasi 
V Ye D O M O S T
(1-ASK jurnal-orderning orqa tomoni) 5010 schyotning debeti bo‘yicha boshqa schyotlar 
kreditidan. 
Oy boshiga qoldiq 175 so‘m. 
Q
at
or
ra
qa
m
i 
Sana (yoki qaysi
davr uchun) 
91
10
-«
T
ay
yo
r 
m
ah
su
-l
ot
la
rn
i 
so
ti
sh
da
ng
da
ro
m
ad
la
r»
51
10
-«
H
is
ob
-k
it
ob
» 
sc
hy
ot
i 
55
30
- 
«B
an
kd
ag
i 
m
ax
su
s 
sc
hy
ot
la
r»
42
20
-«
X
iz
m
at
sa
fa
ri
ga
be
ri
lg
an
bo
‘n
ak
la
r»
va
b
os
hq
a 
sc
hy
ot
la
r 
bo
‘y
ic
ha
Ja
m
i 
S
hu
ju
m
la
da
n,
sa
vd
od
an
tu
sh
ga
n 
pu
l. 
1. 
01-02.03. 
150 
15650 580 
3500 
- 
16730 150 
va 
h.k 
29 
Mart oyida jami 
715 
48650 
1210 
710 
- 
51285 
715 
1 aprelga qoldiq 180 so‘m
Jurnal-order va vedomost 2 aprel 2005 yilda yopildi. 
4 aprel 2005 yil oborot summalari Bosh daftarga o‘tkazildi va qoldiq solishtirib ko‘rildi. 
Bosh buxgalter Sobirov A. 
Bajaruvchi Yusupova D. 
«Qangli» agrofirmasi 
1 – ASK jurnal-order 
5010 schyotning krediti bo‘yicha boshqa schyotlar debetiga. 
Mart 2007 yil. 
Q
at
or
r
aq
am
i 
Sana 
(yoki 
qaysi 
davr 
uchun) 
51
10
-«
H
is
ob
-k
it
ob
sc
hy
ot
i»
67
10
-«
M
eh
na
t 
ha
qi
bo
‘y
ic
ha
xo
di
m
ll
ar
bi
la
n 
hi
so
b-
ki
to
bl
ar
» 
42
20
-«
X
iz
m
at
sa
fa
ri
ga
be
ri
lg
an
bo
‘n
ak
la
r»
47
20
-«
X
od
im
la
rg
a 
be
ri
lg
an
q
ar
zl
ar
» 
H
am
m
as
i 
(№
50
10
sc
hy
ot
ni
ng
k
re
di
ti
) 
S
hu
ju
m
la
da
n,
sa
vd
od
an
tu
sh
ga
n 
pu
l 
1. 
01.03. 
800 
15000 
2800 
100 
16180 
150 
va h.k. 29 mart 
oyida 
jami 
3600 
45600 
44000 
200 
51280 
715 
Ushbu registr kassa muomalalarini yil davomida (qo‘shimcha varaqlardan foydalanib) aks 
ettirib borish uchun mo‘ljallangan. 1-ASK jurnal-order daftar ko‘rinishida tikiladi. Jurnal-orderning 
ustki va oxirgi betidagi «Rasshifrovka» degan bo‘limida pul mablag‘larining hisobot oyida va yil 
boshidan belgilangan maqsadlarda foydalanilganligi to‘g‘risida mahlumotlar keltiriladi. 

---

Chizma. Kassadagi pul mablag‘larini hisobga olish chizmasi 
Bu registrga kassa muomalalari korrespondentsiyalanuvchi schyotlar bo‘yicha kassir 
hisobotlaridan, ularning qabul qilinishiga qarab yozib boriladi. Bunda buxgalter tomonidan kassir 
hisobotida va kassa orderlarida belgilab chiqilgan, bir xildagi korrespondentsiyalanuvchi schyotlar 
muomalalari bo‘yicha yig‘indisi oldindan jamlanadi. Oy oxirida 1-ASK jurnal-orderi va 
vedomostning jamlangan summalari hisoblanib, boshqa tegishli hisob registrlari bilan taqqoslanadi. 
1-ASK jurnal-orderning mahlumotlari tekshirib chiqilganidan so‘ng Bosh daftarga (18-ASK shakl) 
o‘tkaziladi, vedomostning jami esa kassa bo‘yicha debet oborotlarni nazorat qilish uchun ishlatiladi.