Qarz mablag‘larining samarali qiymati. Qarz kapitali qiymati to‘g‘risida gap yuritayotganda,
quyidagi muhim holatni hisobga olish lozim. Aksiyadorlarga to‘lanadigan daromadlardan farqli
ravishda, qarz kapitali bo‘yicha to‘lanadigan foizlar, mahsulotni
ishlab chiqarish xarajatlariga kiritiladi. Shunday qilib, soliq to‘lagandan keyingi qarz kapitali qiymati natijaviy daromadlilik (yoki
soliq to‘lagungacha bo‘lgan qiymat)dan pastroq bo‘ladi.
Bunday moliyaviy o‘ziga xoslikni aks ettirish maqsadida, qarz kapitalining samarali qiymati
tushunchasi kiritilgan va u quyidagicha hisoblanadi:
, (4.13)
Bu yerda: T – soliq stavkasi.
Kapitalning o‘rtacha o‘lchangan qiymati Korxona uchun umumiy qiymatni baholashdagi so‘nggi qadam bo‘lib, turli xil manbalardan jalb
qilingan mablag‘larni birlashtirish xizmat qiladi. Ushbu umumiy qiymatni – kapitalning o‘rtacha
o‘lchangan qiymati deb ham atashadi.
Kapitalning o‘rtacha o‘lchangan qiymatini hisoblash quyidagi formula bo‘yicha amalga oshiriladi:
, (4.14)
Bu yerda: W
d
, W
p
va W
e
– tegishli tarzda qarz mablag‘lari, imtiyozli aksiyalar va shaxsiy kapital
(oddiy aksiyalar va taqsimlanmagan daromad) ulushi;
C
d
, C
p
va C
e
– kapitalni tegishli qismlarining qiymati;
T – daromad solig‘i stavkasi.
Masalalar 4.1-masala. Soliq stavkasi 30% bo‘lganda, yiliga 13%lik kreditning samarali qiymatini
hisoblang.
yechim: Qarzning samarali qiymati quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:
Bu yerda: i – kredit foiz stavkasi;
T – daromad solig‘i stavkasi.
Hisob-kitob quyidagicha amalga oshiriladi: S
k
= 13x(1-0,3) = 9,1%
To‘g‘ri javob: 9,1% 4.2-masala. Korxona bitta oddiy aksiyasining joriy narxi 50 ming so‘mga teng. Keyingi yilda
kutilayotgan dividend kattaligi 5 ming so‘m. Bundan tashqari korxona dividendlarning yillik 4%
o‘sishini rejalashtirgan. Korxona oddiy kapitali qiymatini aniqlang.
yechim: Quyidagi formuladan foydalanamiz:
Bu yerda: S
ye
– shaxsiy kapital qiymati;
R – bitta aksiyaning bozor narxi;
D
1
– investitsiyaviy loyihaning 1 yilida korxona tomonidan beriladigan dividend;
g – dividendlarning prognoz qilingan yillik o‘sishi.
Quyidagiga ega bo‘lamiz:
