Microsoft Word Bojxona nazariyasi doc
Bojxona siyosatini tarkibi va mohiyati
Yüklə 392,64 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1.3 Bojxona siyosatini tarkibi va mohiyati Respublikada mamlakatning ichki va tashqi siyosatining tarkibiy qismi bo’lib hisoblanuvchi yagona bojxona siyosati amalga oshiriladi. Bojxona siyosatining asosiy maqsadlari respublika bojxona hududida samarali bojxona nazoratini hamda tovar ayirboshlashni tartibga solishni ta`minlashdan, iqtisodiyotning rivojlanishini rag’batlantirishdan, ichki bozorni himoyalashdan iboratdir. Bojxona siyosatini amalga oshirishda amaldagi qonunchilik va bojxona ishi to’g’risidagi qonun hujjatlaridan foydalaniiladi. Bojxona ishi respublikaning bojxona chegarasi orqali tovarlar va transport vositalarini olib o’tish, boj to’lovlarini undirish, bojxona rasmiylashtiruvi, bojxona nazoratini amalga oshirish tartibi va shartlardan hamda bojxona siyosatini amalga oshirishning boshqa vositalaridan iboratdir. 12 Bojxona ishi respublika bojxona organlari tomonidan amalga oshiriladi. Respublikaning quruqlikdagi hududi, hududiy va ichki suvlari hamda ular ustadagi havo bo’shlig’i bojxona hududini tashkil etadi. Respublika hududida erkin bojxona zonalari va erkin omborlar bo’lishi mumkin, ularning hududdari, agar qonun hujjatlarida boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo’lsa, respublika bojxona hududidan tashqarida joylashgan deb qaraladi. Bojxona hududi sarhadlari, shuningdek erkin bojxona zonalari va erkin omborlarning chegaralari respublikaning bojxona chegarasi hisoblanadi. Bojxona ishida respublikaning bojxona organi bojxona deklarasiyasini va boshqa hujjatlarni qabul qilib olayotgan kuni amalda bo’lgan qonun hujjatlari qo’llaniladi, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno. Bojxona chegarasi orqali tovarlar va transport vositalari qonunga xilof ravishda olib o’tilgan taqdirda, tovarlar va transport vositalari bojxona chegarasi orqali olib o’tilgan kuni amaldagi qonun hujjatlari qo’llaniladi. Agar respublikaning xalqaro shartnomasida bojxona haqidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bo’lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo’llaniladi. Quyidagi asosiy elementlar mavjud bo’lib, ularni tushuntirib o’tamiz: Tovarlar – har qanday ko’char mol – mulk, shu jumladan valyuta va valyuta boyliklari, elektr, issiqlik energiyalari va energiyaning boshqa turlari, shuningdek intelektual mulk ob`ektlari, oldi–sotdi yoki ayirboshlash oboekti hisoblanuvchi bajarilgan ishlarning, ko’rsatilgan xizmatlarning natijalari; 13 Deklarant – tovarlarni olib o’tuvchi, tovarlar va transport vositalarini o’z nomidan deklarasiyalovchi, ko’rsatuvchi va taqdim etuvchi shaxs nomidan ish olib borayotgan bojxona brokeri; Tovarlar va transport vositalarini bojxona chegarasidan olib o’tish – tovarlar yoki transport vositalarini har qanday usulda, shu jumladan xalqaro pochta jo’natmalarini yuborish, quvur transportidan hamda elektr uzatish liniyalaridan foydalanish yo’li bilan bojxona hududiga olib kirish yoki olib chiqish harakatlarini amalga oshirish. Shunday harakatlar jumlasiga quyidagilar kiradi: - Tovarlar va transport vositalari bojxona hududiga olib kirilganda, shu jumladan erkin bojxona zonalari va erkin omborlar hududidan olib kirilganda – bojxona chegarasidan amalda o’tish; - Tovarlar yoki transport vositalari bojxona hududidan olib chiqilganda, shu jumladan erkin bojxona zonalari va erkin omborlar hududiga olib chiqilganda – bojxona deklarasiyasini taqdim etish va tovar yoxud transport vositalarini olib chiqish maqsadini amalga oshiriga bevosita qaratilgan o’zga harakatni bajarish. Iqtisodiy siyosat choralari – tovarlar va transport vositalarini respublikaga olib kirish hamda respublikadan olib chiqishga doir cheklovlar bo’lib, ular kvota belgilashni, lisenziyalashni, shuningdek respublika iqtisodiyotining jahon xo’jaligi bilan o’zaro hamkorligini tartibga solib turuvchi boshqa choralarni o’z ichiga oladi. Tovarlar va transport vositalarini olib o’tuvchi shaxs – tovarlar va transport vositalarining mulkdorlari, ularni sotib oluvchilar, egalari yoxud ular bilan Kodeksda nazarda tutilgan harakatlarni o’z nomidan amalga oshirish uchun qonun hujjatlariga muvofiq yetarli bo’lgan boshqacha tarzda ishtirok etuvchi shaxslar. 14 Tashuvchi – tovarlarni amalda olib o’tuvchi yoxud transport vositalaridan foydalanish uchun mas’ul shaxs. Dastlabki qaror – tovarning tasnifi, uning boj qiymati, qaysi mamlakatda tayyorlanganligi, bojxona to’lovlarining miqdoriga hamda bojxona ishiga oid boshqa masalalarga taalluqli bo’lgan bojxona organi chiqargan qaror. Bojxona rasmiylashtiruvi – tovarlar va transport vositalari ustidan bojxona nazoratini ta`minlash maqsadida bojxona organlarining mansabdor shaxslari, amalga oshiradigan operasiyalar majmui. Respublikaning bojxona chegarasi orqali olib o’tiladigan, shu jumladan tovar sifatida olib o’tiladigan transport vositalari bojxona organlari belgilaydigan joylarda to’xtaydi. Bu talab bajarilmagan taqdirda bojxona organlari trasport vositalarini qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda majburlab to’xtatishga haqli. Transport vositalarini to’xtatib turish muddati bojxona nazorati va bojxona rasmiylashtiruvi manfaatlariga zid tarzda qisqartirishi mumkin emas. Transport vositalarini to’xtatib turish joylaridan jo’natib yuborish bojxona organining ruxsati bilan amalga oshiriladi. Transport vositalarining respublika bojxona chegarasidan o’tish joyi va vaqti tashuvchi tomonidan tegishli bojxona organi bilan kelishib olinadi. Bojxona ta`minlovi – bojxona organlari, plombalar, muhrlar bosish, raqamli, harfli va boshqa markalar, qiyoslash belgilarini qo’yish, shtamplar bosish yo’li bilan amalga oshiriladigan tovarlar va transport vositalarini, binolar va boshqa joylarni qiyoslash vositasi. Bojxona siyosatini mohiyatini olib borishdan oldin uning asosiy tushunchasini anglab olish lozim. 15 Bojxona siyosati – bu ichki va tashqi iqtisodiy manfaatlarni amalga oshirishda bozor munosabatlari sharoitida siyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy o’arakterga ega bo’lgan maqsadlarni yo’naltiruvchi qonunchilik, ijro va nazorat me`yorlari tizimidir. Ushbu berilgan tushuncha yuk siyosatini umumiy holda ifodalab beradi. Aniq asoslash uchun bojxona siyosatini davlatning ichki va tashqi siyosati sifatida qismlarga ajratib tushuntirib o’tamiz. Bojxona siyosati o’z ichiga aniq maqsadlarni, tamoyil va vazifalarni olgan konsepsiyasiga asoslanadi. Bojxona tamoyillari xalqaro tajribalar bazasi ostida ishlab chiqiladi va Xalqaro savdo tashkiloti (XST) hujjatlariga kiritiladi. Mamlakat Prezidentining ichki va tashqi siyosati bazasi ostida ham ishlab chiqariladi va to’liq unga asoslanadi. Davlatning ichki va tashqi siyosati bilan bojxona siyosati uzviy bog’liqligi aniq faktdir. Birinchidan, bojxona siyosati davlatning ichki siyosatini tarkibiy elementi bo’lib hisoblanadi. Bojxona siyosati qurollarini qo’llagan holda, tarif va notarif cheklashlarni amalga oshirishni, bir qator ichki siyosatni asosiy vazifalarni hal qilishga chaqiradi: - milliy iqtisodiyotni har tomonlama tartibga solish; - ichki bozorni himoya qilish; - tarkibiy tuzilishni amalga oshirish; - byudjetni foyda yoki daromad qismini to’ldirish. Bojxona siyosati qurollari yoki uning tarkibiy elementlarini zaiflashuviga yo’l qo’yilsa, milliy iqtisodiyotga shuningdek iqtisodiy manfaatlarga katta zarar yetishi mumkin va mamlakat iqtisodiy- ijtimoiy islohotlarini amalga oshirilishini to’xtatib qo’yishi mumkin. Ikkinchidan, bojxona siyosati ichki siyosatning tarkibiy qismi sifatida huquqni himoyalovchi va davlat manfaatlarini, korxonalar 16 manfaatlarini, xo’jalik birlashmalari manfaatlarini, shu bilan birga yuridik va jismoniy shaxslar huquqlarini himoya qiluvchi bo’lib hisoblanadi. Ushbu siyosat ichki bozorni tashqi tovarlardan va buzishga olib keluvchi destruntil elementlardan himoya qilishga qaratilgan. Bojxona siyosatining huquqni himoya qilish bazasi tarkibiga bojxona nazorati elementini kiritish mumkin, qaysiki unga tegishli bo’ladi: - nazorat zonalarini va nazoratni tashkil etish maqsadida, ekspert va mutaxassislarni jalb etish; - bojxona maqsadida zarur bo’lgan huquqiy hujjatlarni tekshirish; - tovar va transport vositalarini tekshiruvchi, hisob va hisobotlar teshiruvi, huquq va omborxonalar tekshiruvi va boshqalar; - tanlov prinsipini bojxona nazoratida qo’llagan holda zarar etkazmasdan taftish o’tkazish. Uchinchidan, bojxona siyosati mamlakatning tashqi siyosatining tarkibiy qismi sifatida Davlat ta`minotiga va tashqi iqtisodiy manfaatlariga xizmat qiluvchi tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshirishga yordam beruvchi bo’lib hisoblanadi. Yüklə 392,64 Kb. Dostları ilə paylaş:
|