Microsoft Word EÖ serbest is pdf
Yüklə 483,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
“AZƏRBAYCAN XƏZƏR DƏNİZ GƏMİÇİLİYİ” QSC
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT DƏNİZ AKADEMİYASI
____Gəmi elektroavtomatikası___________________ kafedrası
_Eleltrik ölçmələri_və vasitələri______________________________fənnindən
SƏRBƏST İŞ № 3
(sərbəst işin adı)
__________________________________________________________________
Qrup 070A
Nicat Yusifov
Müəllim
B/m Allahverdiyeva A.T
B A K I – 2022 il Obyektlər elektrik ölçüləri hamısı elektrik və maqnit miqdarıdır: cərəyan, gərginlik, güc, enerji, maqnit axını və s. Elektrik ölçmə cihazları, elektrik enerjisi olmayan miqdarları (temperatur, təzyiq və s.) Bu cür ölçmə üsulları kollektiv olaraq adlanır elektrik olmayan miqdarların elektrik ölçüləri. Elektrik ölçmə metodlarının istifadəsi, cihaz oxunmalarını uzun məsafələrə (telemetriya), idarəetmə maşınlarını və cihazlarını (avtomatik tənzimləmə) avtomatik olaraq yerinə yetirməyə imkan verir. riyazi əməliyyatlar ölçülmüş dəyərlər üzərində, idarə olunan proseslərin gedişini qeyd edin (məsələn, lentdə) və s. Oxuma cihazının növünə görə analoq və rəqəmsal cihazlar fərqlənir. Analog alətlərdə ölçülmüş və ya mütənasib dəyər oxu cihazının yerləşdiyi hərəkətli hissənin vəziyyətini birbaşa təsir edir. Rəqəmsal cihazlarda hərəkətli hissə yoxdur və ölçülmüş və ya mütənasib dəyər qeydə alınan ədədi ekvivalentə çevrilir. rəqəmsal göstərici ... Mikroprosessorlar, ölçü cihazlarının işini və dəqiqliyini əhəmiyyətli dərəcədə artıra bilər
əlavə funksiyalar ölçmə nəticələrinin işlənməsi. Araşdırma üçün kompleks obyektlər sensorlar, ölçü və qeyd cihazları, onların interfeysi (interfeysi) və idarəetmə qurğularının birləşməsindən ibarət olan avtomatik ölçmə sistemlərindən istifadə olunur. İstənilən fiziki kəmiyyətin ölçülməsi, vahid olaraq götürülmüş ölçü adlanan müvafiq fiziki kəmiyyətin dəyəri ilə fiziki təcrübə vasitəsi ilə müqayisə edilməsindən ibarətdir. Belə bir müqayisə ya müqayisə cihazı, ya da göstərici cihaz adlanan birbaşa oxu cihazı istifadə etməklə mümkündür. Sonuncu vəziyyətdə, ölçülən dəyər, ölçülməsi lazım olan cihazın miqyası ilə müəyyən edilir. Ölçmə nəticələrinin necə əldə olunmasından asılı olaraq birbaşa, dolayı və məcmu ölçülər arasında fərq qoyulur.
Ölçmə nəticəsi araşdırılan kəmiyyətin istənilən dəyərini birbaşa verirsə, belə bir ölçü saya aiddir birbaşa, məsələn, cərəyanı ampermetrlə ölçmək. Ölçülən kəmiyyət, müəyyən bir əlaqə ilə əlaqəli olan digər fiziki kəmiyyətlərin birbaşa ölçüləri əsasında müəyyən edilməlidirsə, bu ölçü dolayı bir elementin müqavimətinin ölçülməsi kimi elektrik dövrəsi bir voltmetr ilə gərginliyi və bir ampermetr ilə cərəyanı ölçərkən. Nəzərə alınmalıdır ki, dolayı ölçmə ilə, hesablanan tənliklərə daxil olan kəmiyyətlərin birbaşa ölçülməsində səhvlərin əlavə edilməsi səbəbindən, birbaşa ölçmə ilə dəqiqliklə müqayisədə dəqiqliyin əhəmiyyətli dərəcədə azalması mümkündür. Alətlərin və tədbirlərin tətbiq üsulundan asılı olaraq aşağıdakı əsas ölçü metodlarını ayırmaq adətdir: birbaşa, sıfır və diferensial. İstifadə edərkən birbaşa ölçmə(və ya birbaşa oxu) ölçülmüş dəyər, ölçmə cihazının oxunmasının birbaşa oxunması və ya müəyyən bir fiziki miqdarın ölçüsü ilə birbaşa müqayisə (ampermetr ilə cari ölçmə, metrlə uzunluq ölçülməsi) yolu ilə müəyyən edilir. Bu vəziyyətdə ölçmə dəqiqliyi göstərici cihazın dəqiqliyi ilə müəyyən edilir. Ölçərkən sıfır metodu nümunəvi (bilinən) bir kəmiyyətin (və ya təsirinin təsiri) ölçmə cihazı tərəfindən təyin olunan ölçülmüş kəmiyyətin (və ya
hərəkətinin təsirinin) dəyəri ilə
bərabərləşdirilir. Cihaz olmalıdır yüksək həssaslıq , Bu adlanır sıfır cihaz və ya sıfır - göstərici... Null metodunun ölçmə dəqiqliyi çox yüksəkdir və əsasən istinad standartlarının düzgünlüyündən və sıfır alətlərin həssaslığından asılıdır. Ən vacib sıfır elektrik ölçmə üsulları körpü və kompensasiyadır.
Bununla daha böyük dəqiqlik əldə edilə bilər diferensial üsullarölçülər. Bu hallarda, ölçülən dəyər tarazlığı tamamlamaq üçün deyil, bilavasitə saymaqla ölçülmüş və bilinən dəyərlər arasındakı fərq ölçülür. Dəyərləri az fərqlənən iki kəmiyyəti müqayisə etmək üçün diferensial metodlardan istifadə olunur. Ölçmə dəqiqliyi mümkün səhvləri ilə xarakterizə olunur. Bu səhvlər, hər bir xüsusi ölçü üçün, müəyyən bir dəyəri aşmamalıdır. Rəqəmsal ifadə üsulundan asılı olaraq, səhvlər mütləq və nisbi, göstərici qurğularla əlaqədar olaraq da verilir. Mütləq səhv ∆Аölçülənlər arasındakı fərqdir Və dan və ölçülən kəmiyyətin faktiki dəyərləri: ∆А = А - А(1) Məsələn, ampermetr göstərir A = 9 A -dan və cərəyanın həqiqi dəyəri A = 8.9 A., deməli, ∆А = 0.1 А.. Kəmiyyətin həqiqi dəyərini təyin etmək üçün ölçülmüş dəyərə düzəliş əlavə etməlisiniz - əks işarəsi ilə alınan mütləq səhv. Ölçmə dəqiqliyi ümumiyyətlə mütləq olaraq qiymətləndirilmir, ancaq nisbi səhv- faizlə ifadə olunan, mütləq xətanın ölçülmüş dəyərin həqiqi dəyərinə nisbəti: Və arasındakı fərqdən bəri A və Və dan adətən nisbətən kiçikdir, onda əksər hallarda belə hesab oluna bilər Cihazın səhvləri cihazın özünün çatışmazlıqlarından və xarici təsirlərdən qaynaqlanır. Yalnız cihazın özündən asılı olan azalmış səhv deyilir əsas səhv. Elektrik ölçmə cihazının icazə verilən əsas xətası onun dəqiqlik sinifini təyin edir. Dəqiqlik sinifinin təyin edilməsi, bu sinfə aid olan cihazların əsas icazə verilən səhvidir: 0.05; 0.1; 0.2; 0.5; 1; 1.5; 2.5; 4. Alətin müəyyən bir sinfə mənsub olması, bütün miqyaslı bölmələrdə alətin əsas səhvinin bu alətin dəqiqlik sinfi ilə müəyyən edilmiş dəyərdən artıq olmadığını göstərir (məsələn, 1 -ci sinif alətinin icazə verilən əsas xətası 1% -dir) ). Xarici şərtlərin normal səbəblərdən sapması əlavə səhvlər. Xarici maqnit və ya elektrik sahələrinə həssaslıqdan asılı olaraq elektrik ölçmə cihazları iki kateqoriyaya bölünür: 1 - qurğular daha az həssasdır və 2 - daha həssasdır. Hər hansı bir birbaşa oxu cihazı iki əsas hissədən ibarətdir: bir ölçmə mexanizmi və bir ölçmə dövrəsi (ölçmə dövrəsi). Təyinat ölçmə mexanizmi- verilən elektrik enerjisinin hərəkət edən hissənin hərəkətinin mexaniki enerjisinə və onunla əlaqəli göstəriciyə çevrilməsi. Ölçmə dövrəsiölçülmüş elektrik miqdarını (gərginlik, cərəyan, güc və s.) ölçü mexanizminə birbaşa təsir edən mütənasib bir kəmiyyətə çevirir. Məsələn, bir voltmetrdə ölçmə dövrəsi ölçü mexanizminin bobinindən və əlavə rezistordan ibarətdir. Ölçmə dövrəsinin müqaviməti sabit
olduqda, voltmetrin ölçmə mexanizmindəki cərəyan ölçülmüş gərginliyə mütənasibdir. Fərqli ölçüləri ölçmək üçün fərqli ölçü sxemləri ilə əlaqəli eyni ölçü mexanizmi istifadə edilə bilər. Ölçmə mexanizminin iş prinsipindən asılı olaraq bir neçə göstərici cihaz sistemi fərqlənir (maqnitoelektrik, elektromaqnit, elektrodinamik, induksiya və s.). Ölçmə mexanizmlərində maqnitoelektrik sistemi tork, mexanizm bobinindəki ölçülmüş birbaşa cərəyanın daimi bir maqnit sahəsi ilə qarşılıqlı əlaqəsi nəticəsində yaranır. Maqnitoelektrik sistemində iki əsas qurğu növü vardır: hərəkət edən bobinə malik cihazlar (hərəkət edən çərçivə) və hərəkət edən maqnitli qurğular və birinciləri ikincisindən daha çox istifadə olunur. Ölçmə mexanizminin maqnit dövrəsi, yumşaq maqnit materialdan hazırlanmış bir maqnit dövrəsi 2, qütb hissələri 3 və silindrik bir nüvə 4 tərəfindən əmələ gəlir. Maqnit induksiya vektorunun istiqamətləri arasındakı bucaq V hava boşluğunda və cərəyanda Mən uzunluqlu dirijorların aktiv hissəsində l hərəkət edən bobin 90 0. Buna görə də, hər bir keçiriciyə bir elektromaqnit qüvvəsi təsir edir: və mexanizmin hərəkət edən hissəsində - fırlanma anı: burada d, dönmə sayı ω və kəsişmə sahəsi S = olan bobin çərçivəsinin diametridir l d; k BP = ω S d - mütənasiblik əmsalı. Spiral yaylar tərəfindən yaradılan əks an bükülmə bucağı ilə düz mütənasibdir, yəni. M pr = k pr α, sonra anlar bərabər olduqda bobinin fırlanma bucağı M vr = M pr ölçülmüş cərəyanla düz mütənasibdir: İndüksiyon ölçmə sistemi fırlanan maqnit sahəsinin istifadəsinə əsaslanır. Kosmosda müəyyən bir şəkildə yönəldilmiş iki bobindəki sinusoidal cərəyanlar fazada üst -üstə düşmürsə, bu iki bobinin meydana gələn maqnit sahəsi müəyyən bir ox ətrafında fırlanacaq. Bu oxda kiçik bir materialdan hazırlanmış bir cisim varsa müqavimət , onda girdablı cərəyanlar görünəcək. Girdablı cərəyanların fırlanan bir maqnit sahəsi ilə qarşılıqlı təsiri, bədənin hərəkət etməyə başlayacağı bir tork yaradır. Bir induksiya ölçmə mexanizmində tork, iki AC elektromaqnitinin meydana gələn maqnit sahəsinin hərəkət edən hissəyə - alüminium diskə təsiri nəticəsində yaranır ki, bu sahə girdablı cərəyanlar yaradır. Elektromaqnitlər ölçülə bilən alternativ cərəyanlarla enerji alırlar. Buna görə də torkun dəyəri həm elektromaqnitlərdəki cərəyanların dəyərlərinə, həm də
aralarındakı faz
bucağına bağlıdır. İndüksiyon ölçmə
mexanizminin bu dəyərli xüsusiyyəti, alternativ cərəyan dövrələrində güc və enerjini ölçmək üçün cihazların qurulmasının əsasını təşkil edir. V elektrodinamik ölçü mexanizmləri iki bobinin cərəyanlarla qarşılıqlı təsiri bir tork yaratmaq üçün istifadə olunur. Bu sistemin ölçü mexanizmi əsasən sabit və hərəkətli bir bobindən ibarətdir. Qarşılaşma anı, hərəkətli bobinə cərəyan verməyə xidmət edən xüsusi yaylar tərəfindən yaradılır. Sonuncu, elektromaqnit qüvvələrinin təsiri altında, maqnit sahəsinin istiqaməti sabit bobinin sahəsinə (ümumi maqnit sahəsinin maksimum enerjisi) uyğun gəldiyi bir mövqe tutmağa meyllidir. Cihazın iki bobini olduğu üçün bu mexanizmin əhatə dairəsini əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirmək mümkündür. Cihazın məqsədindən asılı olaraq, miqyasının xarakteri də dəyişir. Bir voltmetrdə çox sayda döngəyə malik hər iki bobin ümumiyyətlə bir -biri ilə ardıcıl olaraq və əlavə bir rezistorla ardıcıl olaraq bağlanır. 0,5 A -a qədər olan cərəyanlar üçün elektrodinamik ampermetrlərdə, hərəkətli və sabit bobinlər ardıcıl olaraq bağlanır. Ölçülən cərəyanın I böyük bir dəyəri ilə, hərəkət edən və sabit bobinlər paralel olaraq bağlanır. Elektrodinamik qurğular həm birbaşa, həm də alternativ cərəyan dövrələrində ölçmə üçün uyğundur və hər iki halda da alətlərin miqyası eynidir
Ədəbiyyat: https://gtavrl.ru/az/elektrotehnicheskie- izmereniyai-pribory-osnovnye-ponyatiya-terminy-i- opredeleniya/
Yüklə 483,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|