Microsoft Word etno kitab son srift 12
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ETNOPSİXOLOGİYA
175 tədqiqatçılar qoyun, qoç və at formasındakı məzar daşı adətinin Orta Asiya və Şamanizmdən gəldiyini bildirirlər. Qədim türk inancına əsasən keçmişdə, ev tikərkən, ən böyük dirəyə və ya çadırın ortasına at qanı və ya südü çəkilirdi. Dağ, meşə və alov ruhlarına dua edəndə qırmızı at saçı istifadə olunurdu. At olan evə şeytan girməz, at pis ruhları qovar. İslamdan əvvəlki inanclarda və İslam inancında yuxuda at görmək müsbət qəbul edilirdi və yuxu görənin arzularının çin olması və evlənəcəyi demək idi. Quyruğu kəsik at görmək isə yuxu görənin öləcəyi demək idi. Ağacı mübarək və müqəddəs saymaq inancı çox-çox qədimlərə, səmavi dinlərdən daha əvvəllərə gedib çıxır:Ağacı mübarək və müqəddəs saymaq inancı çox-çox qədimlərə, səmavi dinlərdən daha əvvəllərə gedib çıxır. Bəzi ağacların yay-qış bütün fəsillər boyu yaşıl qalması, insan ömründən daha uzun olması, mövsümdən mövsümə özünü yeniləyə bilməsi inaclarda da əksini tapır. Qədim Türklər “kosmik ağac” və ya “həyat ağacı” adlan- dırdıqları Ağacı bir zamanlar dünya mərkəzinin simvolu sayıblar. Mifologiyada həyat ağacı müxtəlif formalarda təsvir edilir. Onun Yer üzünün mərkəzindən yüksəldiyi və budaqlarının səmanın ən yüksək qatlarına qədər çatdığı deyilir. Köklərinin Yerin altına, gövdəsinin Yer üzünə, budaqlarının isə Göyə uzanması fərziyyəsi onun haqqında “dünyanın oxu” fikrini yaradıb və “həyat ağacı göyün dirəyidir” deyiblər. Şamanlar Göyə doğru mistik səfərlərində bu Ağacı nərdivan kimi istifadə etdiklərini və onun sayəsində Tanrıya çatdıqlarını söyləyiblər. Kosmik ağac dedikləri bu həyat ağacını ölümsüz edən əsas xüsusiyyət onun yay-qış hər zaman canlı qalması, yəni yarpaqlarının tökülməməsi, həmişə yaşıl qalması, çiçək açması, meyvəli olmasıdır. Onun köklərinin ölümsüzlük suyu içdiyinə inanılıb. Həyat ağacı yaradılış, dünyaya gəlmə və ölümsüzlük fikirlə- rinin vəhdətidir. Dünya mifologiyasında fərqli mədəniyyətlərdə həyat ağacını bəsləyən ölümsüzlük suyu ilə yanaşı onu qoruyan ilan, əjdaha və aslan kimi heyvanların da adları çəklilir. Həyat |