Microsoft Word ihyo ilm ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
92
134. Abu Bakr ibn ash-Shaxir Umardan (r.a.) qilgan rivoyatlarini bir juz’i. Abu Dovud Oishadan (r.a.) shunga o‘xshash hadis rivoyat 
qilgan. 
Iso (a.s.) shunday deganlar: «Gavharlarni to‘ng‘izlarning bo‘yniga osmanglar». Albatta, 
hikmat (ilm) gavhardan yaxshiroqdir. Kim uni yomon ko‘rsa, to‘ng‘izdan ham 
yomonroqdir. Shuning uchun: «Har bir bandaga aqlining me’yoriga ko‘ra o‘lchab va 
fahmining mezoniga ko‘ra tortib ber. Toki sen uning yomonligidan salomat bo‘lasan va u 
ham sendan foyda oladi. Aks holda me’yorlar turlicha bo‘lgani uchun inkor paydo 
bo‘ladi», deyilgan. 
Bir olimdan bir narsa haqida so‘rashganida, javob bermadi. Shunda so‘rovchi: «Siz 
Rasulullohning (sollallohu alayhi vasallam): «Kimki foydali bir ilmni yashirsa, qiyomat 
kunida olovdan bo‘lgan yugan bilan yuganlanadi»,
135
deganlarini eshitmaganmisiz?» 
dedi. Olim: «Yuganni qo‘yaver va (yo‘lingdan qolmay) ketaver. Agar (so‘zimni)
anglaydigan bir odam kelsa va undan ilmni yashirsam, o‘shanda meni yuganlayversin», 
deb javob qildi.
Zero, ilmni buzadigan va unga zarar beradigan kishidan ehtiyot qilish lozimligini bildirib, 
Alloh taolo:
«Aqlsizlarga mollaringizni berib qo‘ymangiz»,
(Niso surasi, 4-oyat), deya 
marhamat qilgan. Loyiq kishiga bermaslikdagi zulm noloyiq kishiga berishdagi zulmdan 
kam emasdir. She’r: 
O‘tlab yurgan qo‘ylarga dur-Marjon sochmoq nechun? 
So‘ngra esa shartmikin unga qo‘riqchi bo‘lish? 
Ilmu hikmat qadrini johillar qaydan bilsun, 
Hayvon bo‘yniga ilmoq durru gavhar-abas ish! 
 
Allohning lutfi ila gar iltifot etsa latif, 
Yo‘llarimda uchrasa ilmu hikmat ahlidan. 
Unga zarur ilm tarqatib qozonsam muhabbatin, 
Aks holda ilm-yashirin, benasibdur bahridan. 
 
Kim johilga ilm o‘rgatsa, uni qilibdi zoe’, 
Kim tolibdan ilm ayasa, o‘shadir eng betole’!
135. Ibn Moja Abu Saiddan zaif isnod ila rivoyat qilgan. 
Yettinchi vazifa:
Zehni past talabaga o‘ziga munosib bo‘lgan ochiq ilmlarni o‘rgatish 
lozim. Ilmning nozik jihatlarini berkitganini unga aytmaslik kerak. Chunki bunday so‘z 
uning ochiq ilmlardagi rag‘batini kamaytiradi, qalbiga tashvish soladi va o‘ziga nisbatan 
baxillik qilingan, degan gumonga olib boradi. Zero, hamma odam o‘zini daqiq ilmlarni 
olishga loyiq deb o‘ylaydi. Har kim o‘z aqlining mukammalligi xususida Alloh taolodan 
rozi bo‘lgandir. Eng ahmoq va aqli zaif kishi o‘z aqlini mukammal deb xursand bo‘lgan 
kishidir. Bundan ma’lum bo‘ladiki, avom tabaqasidan kimki shariat zanjiriga bog‘lanib, 
salaflardan o‘tib kelgan aqidalarni ta’vil va tashbeh qilmasdan qalbiga joylashtirgan va 
shu bilan yurish-turishini chiroyli qilib olgan hamda aqliga bundan ko‘proq narsani 

---

Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy