73
Sotilgan mahsulot rentabelligi darajasining o’zgarishiga
quyidagi ikki omil
ta’sir qiladi:
1. O’rtacha sotish bahosining o’zgarishi; 2. 1 s mahsulot tannarxining
o’zgarishi.
Ushbu omillarning ta’sirini «Zanjirli bog’lanish»
usulidan foydalanib
aniqlash qulayroqdir.
Omillar ta’sirini aniqlashdan oldin «Shartli rentabellik darajasi» aniqla-
nadi. Buni quyidagi formuladan foydalanib, aniqlash mumkin:
0
0
1
Z
Z
P
Р
Ш
Shundan so’ng rentabellik darajasining o’zgarishiga omillar ta’sirini
aniqlash mumkin.
«O’rtacha sotish bahosi o’zgarishi»ning rentabellik darajasining
o’zgarishiga
ta’sirini aniqlash uchun shartli rentabellik darajasidan bazis
davridagi rentabellik darajasini chegirib tashlash kerak:
P
Z
Z
P
Z
Z
P
0
0
0
0
0
1
«1 s mahsulot tannarxi o’zgarishi»ning rentabellik darajasining
o’zgarishiga ta’sirini
aniqlash uchun hisobot yilidagi rentabellik darajasidan
shartli rentabellik darajasini chegirib tashlash kerak:
Z
Z
Z
P
Z
Z
P
0
0
1
1
1
1
Shu ikki omil ta’sirlarining yig’indisi sotilgan
mahsulotlar rentabelligi
darajasining umumiy o’zgarishiga teng kelishi kerak:
Z
P
PZ
Endi, yuqorida 63-jadvalda ma’lumotlardan foydalanib,
sotilgan
bug’doy bo’yicha uning rentabelligining omilli tahlilini ko’rib chiqamiz.
Rentayellik darajasiningumumiy o’zgarishi
114
,
0
177
,
0
5
,
32
0
,
4
0
,
35
2
,
6
5
,
32
2
,
32
2
,
36
0
,
35
0
,
35
2
,
44
0
0
1
1
1
1
Z
Z
P
Z
Z
P
=0,063 yoki 6,3 %
Demak, hisobot yilidagi rentabellik darajasi bazis yilidagi rentabellik dara-
jasiga 6.3 foizga oshgan.
Bahoning oshishi hisobiga rentabellik darajasi 16,6 foizga oshgan
114
,
0
280
,
0
5
,
32
0
,
4
2
,
32
0
,
9
2
,
32
2
,
32
2
,
36
2
,
32
2
,
32
2
,
41
0
0
1
1
1
1
Z
Z
P
Z
Z
P
=0,166 yoki16,6%
Tannarxning oshishi hisobiga rentabellik darajasi 10,3 foizga pasaygan
74
280
,
0
177
,
0
2
,
32
0
,
9
0
,
35
2
,
6
2
,
32
2
,
32
2
,
41
0
,
35
0
,
35
2
,
41
0
0
1
1
1
1
Z
Z
P
Z
Z
P
=-0,103 yoki 10,3 %
Nazorat savol va topshiriqlar
1. Moliyaviy barqarorlik koeffisenti
qanday aniqlanadi va uning
mazmunini tushuntiring
2. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni moliyalashtirish manbalarini
bayon qiling
3. Yalpi foydaning o’zgarishiga o’rtacha sotish bahosi o’zgarishining
ta’sirini aniqlash usulini tushuntiring .4. O’rtacha sotish bahosi
o’zgarishining rentabellik darajasining o’zgarishiga ta’sirini aniqlash tartibini
tushuntiring
Mustaqil ish topshiriqlari.
Bug’doyni sotishdan olingan yalpi foyda dinamikasini tahlilini 63-jadvaldagi
malumotlar asosida zanjirli bog’lanish usulini qo’llab,amalga
oshiring va
foydani ko’paytirish imkoniyatlarini ko’rsatib,xulosa yozing.Bunda quyidagi
bog’lanish ko’rsatkichlaridan foydalanib,tahlilni bajaring.
I.
II.
III.
IY.
Tavsiya etiladigan qo’shimcha adabiyotlar:
1.Qudratov T.,Fayziyeva N. Qishloq xo’jalik korxonalari faoliyatining tahlili.
Darslik. Samarkand-2010yil.
2.Qudratov T.,Fayziyeva N. Korxonalar faoliyatining tahlili va nazorati.
Darslik.- T.: Voris nashriyoti, 2012 yil
Dostları ilə paylaş: