Microsoft Word Materiallar Full Mənim gənclərə xüsusi
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
Yüklə 10,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1этап
- II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- MÜASİRAZƏRBAYCANTƏHSİLİNDƏ VALİDEYNVƏ MÜƏLLİM ARASINDA KOMMUNİKATİV MÜNASİBƏTLƏR
- ŞƏXSİYYƏTİN FORMALAŞMASINDA İNCƏSƏNƏT VƏ PSİXOLOGİYANIN ƏHƏMİYYƏTİ Lamiyə HEYDƏROVA
|
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 461
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan Первый тип урока – это урок формирования новых знаний. Этот урок решает комплекс задач, поставленных учителем путём сочетания разных методов, технологий и средств. Формами проявления такого урока являются: урок-путешествие, урок-экскурсия, урок-исследование, проблемный и мультимедийный урок. При данной форме организации применяются как объяснительно-иллюстративные, так и частично поисковые, исследовательские методы обучения, дискуссии, разнообразные источники знаний, кинофрагменты, программы телевидения, интернет-технологии, другие технические средства обучения и контроля. Также широко используются разнообразные формы работы такие как: групповая, звеньевая, фронтальная, индивидуальная, парная. На таких уроках создаются большие возможности для решения познавательных задач, высказывания предложений реализации творческого потенциала, словом создаются условия для полного развития личности учащегося. Следующий тип урока это урок – открытия нового знания. На данном уроке используются следующие формы обучения: урок-путешествие, урок-практикум, урок – деловая или ролевая игра, урок-сочинение, комбинированный урок.
Далее выделяется урок обобщения, который способствует более глубокому усвоению знаний, высокому уровню обобщения, систематизации. Такие уроки обычно проводятся после изучения крупных тем программы или в конце учебной четверти, года. К ним можно отнести и итоговые уроки. На уроке повторения и систематизации знаний учащиеся включаются в различные виды деятельности. Проводятся беседы, дискуссии, практикуется самостоятельное выполнение заданий, решение задач. На этих уроках, наряду с беседой включаются краткие сообщения учащихся, выступления с устными ответами, посвященные разбираемому вопросу. Не каждый преподаватель решится на проведение такого вида урока. Ученик, в свою очередь, должен стать более активным участником учебного процесса. У талантливого педагога ученики на таком уроке становятся союзниками по решению проблем урока. Если интегрированный урок проходит в форме обсуждения или праздника, то необходима подготовка в несколько этапов:
Ниже, из опыта педагогической практики в школах города Баку, привожу фрагмент интегрированного урока во 2 классе (Русский язык З. Исмайлова, Д. Ахвердибекова, 2001; §20 стр. 94-95): Ученикам предлагаем прочитать текст “Зимние страницы” Олега Тихомирова. Сначала читает учитель: Зима уже плотно укутала всё снежным покрывалом. Оно особенное – волшебное. Если затянуто небо сизой мглой – покров из белого становится серым, тяжелым. А выглянет в морозный денёк ясное солнышко – и на чисто- белой скатерти, что соткана из легких снежинок, заиграют яркие искры. Деревья стоят голые. Лишь ели и сосны надели нарядные шапки из снега. Но бывает, налетит колючий ветер, посрывает, посдувает их уборы. А назавтра глядишь – вновь на макушках шапки нахлобучены. В лесу тихо. Только в самый мороз стволы потрескивают. … В городских дворах и парках мальчишки и девчонки носятся на коньках – раскраснелись, им не страшна никакая стужа. Возле домов на снегу много разных точек, черточек, крестиков – одним словом, следов. Их оставили те, кто живут с нами в городе – вороны, воробьи, голуби, кошки, собаки. Вместе разбирают незнакомые слова: Мгла – непрозрачный воздух (от тумана, пыли, дыма) Соткать – Быть составленным, состояться из чего-либо. Нахлобученные – спускающийся низко на лоб. Стужа – Сильный холод, мороз. Затем читают ученики. –А сейчас прослушаем отрывок из симфонии Петра Ильича Чайковского “Времена года. Декабрь”. (Прослушиваем композицию) –Что вы представляете, когда слушаете это произведение? –Возьмем альбомы и нарисуем ваши впечатления о прочитанном рассказе и прослушанной композиции. Во время рисования прослушиваем композицию еще раз. Лучшие работы выделяем и передаем их на выставку. Затем проводится работа в группах. Ученики делятся на 5 групп. Каждой группе раздаются карточки с вопросом, чтобы ученики по-своему описала приход зимы. 1 группа – “Чем вам нравиться зима? ”
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 462
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 2 группа – “Почему зима белая?” 3 группа – “Каким видом спорта можно заниматься зимой?” 4 группа – “Какую сказку про зиму вы знаете?” 5 группа – “Почему зимой так мало птиц?” Представитель каждой группы отвечает на вопросы. Лучший ответ вывешивается на доске и оценивается. Из всего вышеизложенного следует то, что интегрированные уроки представляют собой достаточно сложную систему. Для того чтобы эффективно, профессионально использовать их на практике необходимо знать теоретические аспекты интегрированного обучения, а также усвоить особенности их использования в начальной школе. Так как нет однозначного понимания сущности интеграции, авторы, занимающиеся данной проблемой, предла- гают разные варианты ее решения. Несмотря на отсутствие единого подхода к проблеме, процесс интеграции - это новый современный подход на пути к модернизации образования, ведущий к созданию предпосылок в формировании целостного представления об окружающей действительности у учащихся начальных классов.
MÜASİRAZƏRBAYCANTƏHSİLİNDƏ VALİDEYNVƏ MÜƏLLİM ARASINDA KOMMUNİKATİV MÜNASİBƏTLƏR
mnesibova@qu.edu.az
Azərbaycan Respublikası müstəqilliyini qazandığı gündən etibarən bütün sahələrdə islahatlara başlamışdır. Bir çox sahələrdə olduğu kimi, təhsil sistemində də böyük islahatlar aparılır. Aparılan islahatların vacib təekib hissəsindən biri də valideynlərin və ümumiyyətlə məktəb ətrafında formalaşmış ictimaiyyətin məktəb həyatında rolunu artırmaq və uşaqların təhsil-tərbiyə prosesində iştirak etməyə cəlb etmək və inkişaf etdirməkdi. Valideynlərin və ictimaiyyətin cəlb edilməsi ilə, ilk növbədə şagirdin aldığı təhsilin səviyyəsini artırmaq, məktəbin bir çox problemlərini yerli əhalinin köməyi ilə həll edilməsi və ümumiyyətlə demokratik cəmiyyət quruculuğu naminə ictimaiyyətin fəallaşmasına nail olmaq mümkündür. Pedaqoji əmək ictimai fəaliyyətin xüsusi sahəsidir. Burada bilik, bacarıq, peşəkarlıqla yanaşı etik normalara riayət edilməsi nəticəsində formalaşan müəllim nüfuzunun da böyük rolu vardır. Çünki başqa mütəxəssislərdən fərqli olaraq müəllim canlı, şüurlu, faktlara və hadisələrə öz fərdi münasibəti olan insanlarla işləyir. Müəllim şagirdlər, öz həmkarları və valideynlər arasında yüksək nüfuza malik olduqda onun pedaqoji fəaliyyətinin uğurlu olduğunu söyləmək olar. Müəllimin nüfuzu onun mənəvi statusudur. Nüfuz insanın ictimai proseslərin gedişi təcrübəsində əldə etdiyi mənəvi ləyaqətə söykənən digərlərinə təsir etmək qüvvəsidir. Pedaqoji nüfuz müəllimin mənəvi-etik və psixoloji-pedaqoji hazırlığından çox asılıdır. Müasir dövrdə təhsildə tətbiq olunan yeni yanaşmalar, yeni texnologiyalar sistemi valideynlər tərəfindən elədə xoş qarşılanmır. Onlar təsildə həyata keçirilən islahatlar haqqında kifayət qədər məlumatlı olmadığından müasir dərsin təşkili məsələlərinə müxtəlif münasibətlər nümayiş etdirirlər. Buna görə də valideynlərlə iş müəllimin fəaliyyətində xüsusi yer tutmalıdır.Müəllim hər bir valideyinə fərdi yanaşmalı, onun yaşını, təhsil səviyyəsini, cəmiyyətdəki mövqeyini nəzərə almalıdır. Təlim prosesinin keyfiyyətli alınması valideynlərdən də çox asılıdır. Şagird məktəbdə müəllimlə ünsiyyətdə olur, keyfiyyətli dərs öyrənir. Valideyn uşaqla elə ünsiyyət qurmalıdır ki, bu təlimə müsbət təsir göstərsin. Valideyn nə qədər çox məktəblə, müəllimlə əlaqə saxlayarsa, bu, təlimin keyfiyyətinə müsbət təsir göstərər. Müəllimlər də valideynlərlə üç formada- fərdi, qrup və kütləvi iş aparmalıdırlar. Ən geniş yayılmış forma isə kütləvi işlərdir. Buraya valideyn iclasları, açıq qapı günləri daxildir. Dərs zamanıda şagirdlərin fəal, cəld, zirək olmasında müəllimin rolu nə qədər böyükdürsə, valideynlərin rolu da heç də az deyil. Valideynlərin pedaqoji mühitdə tez-tez iştirakı vəziyyəti asanlaşdırır. Dərs prosesində övladlarının necə əməkdaşlıq etdiyini, iş bölgüsü apardığını, liderliyə can atmalarını, müstəqil fikir yürütmə bacarığını, yeni təlim texnologiyalarından bacarıqla istifadə etdiklərini görür və nəticədə təhsildə olan yenilikləri dəyərləndirir. Müəllim valideynlərlə görüş təşkil psixoloqların, təlimdə daha uğurlu nəticələr əldə etmiş şagirdlərin valideynlərinə versə, valideynlər arasında təcrübə mübadiləsinə zəmin yaratmış olar. Bu isə valideynlərin birbirindən bəhrələnməsinə şərait yaradır. Valideynlərlə görüş zamanı sadəcə problemləri deyil, ən gözəl xəbərləri də çatdırmaq lazımdır. Çünki valideynlər digərlərinin yanında onun övladının bütün problemlərinin ittiham kimi söylənəcəyindən və bunun səbəbini valideyn diqqətsizliyində görüləcəyini bilərək bu cür görüşlərdən yayınmağa çalışar. Buna görə də hər bir şagirdin fərdi olaraq nəyə qadir olduğu haqqında məlumat verilməlidir. Belə olduqda müəllimlərlə, məktəblə sıx əlaqə saxlamağa can atarlar. Valideyn və müəllimlərin sıx əməkdaşlığı vasitəsilə şagirdlərin təlim-tərbiyəsinin faydalılığını artırmaq, onların təhsilə marağını stimullaşdırmaq əhəmiyyət kəsb edir. Dərs prosesində iki tərəf olur. Öyrədən və öyrənən. Burada müəllim həm öyrədən, həmdə öyrənən olur. Məktəblə əlaqə saxlamaqla valideyn özü də öyrədənə və öyrənənə çevrilə bilər. Əgər valideyn şagirdlə əlaqə yaradarkən onunla səmimi və yaradıcı mövqe tutarsa bu iş keyfiyyətli olar. II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 463
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan Unutmamaq lazımdır ki, uşaqların təlim-tərbiyəsi evdən başlayır və valideynlər öz övladlarının ilk müəllimləridir. Məktəblə valideynlərin müntəzəm, sıx əlaqəsi uşağın təlim-tərbiyəsinin uğurlu nəticəsi üçün əsas şərtdir. Uşağın xoşbəxt insan kimi yetişməsi üçün məktəblə ailənin birgə işi həlledici amildir. İstər məktəbdaxili, istərsə də sinifdəndənxaric işlərdə valideynlərin həvəskarlığı, can yandırması və fəal köməyi çox vacibdir. Valideynlər məktəbin fəaliyyət planı və dərs cədvəli il tanış olmalı, evi məktəbin işi ilə həmahəng etməyə çalışmalıdır. Məktəb şagirdlərin uğur və problemlərini müntəzəm olaraq valideynlərlə birlikdə müzakirə edir. Valideyn-müəllim görüşləri və toplantıları, şagirdlərin ümumi vəziyytini ətraflı təhlil etmək, məktəbin işi və qayğıları ilə mütəmadi tanış olmaq və nəticədə vacib məsələləri vaxtında həll etməyə kömək edir.
ŞƏXSİYYƏTİN FORMALAŞMASINDA İNCƏSƏNƏT VƏ PSİXOLOGİYANIN ƏHƏMİYYƏTİ Lamiyə HEYDƏROVA BSU-MLK lamiyaheydarova@hotmail.com
Ümummilli Lider Heydər Əliyev: "Gəncləri paklıq, saflıq, yüksək əxlaq, yüksək mənəviyyat ruhunda tərbiyə etməliyik". Bildiyimiz kimi müasir dövrümüzdə təlim-tərbiyə anlayışı həm forma həm də mahiyyət etibarilə dəyişilib. Belə ki, artıq heç kimə sirr deyil ki, şəxsiyyətin formalaşmasında tərbiyəolunanın şəxsi maraq və meyllərinin birbaşa nəzərə alınması vacib şərtlərdəndir. Bu baxımdan incəsənət və psixologiyanın da təsiri danılmazdır. İncəsənətin bir çox sahələri olduğunu nəzərə alsaq, hər bir sahənin öz təsirindən və əhəmiyyətindən də danışmaq olar. Düşünürəm ki, musiqinin, təsviri sənətin imkanları da müasir təlim-tərbiyədə daha genişdir. İlk olaraq incəsənətlə müalicənin tarixi çox qədimlərə gedir. Ən bariz nümunə Qədim yunanlar rəssamlığın, teatrın, musiqinin, rəqsin insan orqanizminə təsirini öyrənirdilər. Məsələn: Pifaqor, Aristotel, Platon musiqinin terapevtik və proflaktik təsirindən danışırdılar. Bununla əlaqədar Pifaqorun evritimiya nəzəriyyəsi də vardır. Bu nəzəriyyəyə əsasən insan müsiqi dinləmə, rəqs etmə, yeriş zamanı və danışma tərzində öz ritmini saxlamalıdır. Onun mikrostrukturu kainat ilə hormoniyada olmalıdır. Hazırda da "art terapiyanı" tam harmoniyada keçirtmək əsas qaydalardan biridir. Qeyd etmək azımdır ki, art terapiya metodu psixoterapiyada ən cavan metodlardan biridir. İlk dəfə bu terapiyanı 1938-ci ildə Adrian Hill vərəm dispanserində xəstələr üzərində tətbiq etmişdir. Onun 1945-ci ildə nəşr etdirdiyi “Təsviri sənət xəstəliklərə qarşı” kitabı uzun müddət psixiatr və psixoloqların masaüstü kitablarından biri oldu. Kitabda orqanizmin bərpası prosesində şəkil çəkmə prosesinin müsbət təsirini göstərən emperik təcrübələr verilmişdir. Zamanla bu növ terapiya çox geniş yayıldı və demək olar ki sərhədsiz tətbiq sahəsinə sahibdir. Bu terapiyanı istənilən qrup insanlarla və məqsədlərlə istifadə etmək olar. Tədris müəssisələrindən başlayaraq, psixiatrik klinikalara qədər auditoriyaya sahib olan art terapiyanı müxtəlif incəsənət növləri ilə keçirtmək mümkündür. Art terapiya emosiyalar üzərində bir eksperimentdir. Ona görə də ilk olaraq gizlənmiş emosional problemlər art terapiyada asanlıqla üzə çıxır. Emosional yaşamlar kağız üzərində simvollar şəklində ifadə olunur. Art terapevtin əsas işi bu simvolları açmaqdır. Bu baxımdan şəxsiyyətin formalaşması prossesinin nə qədər rəngarəng və geniş olduğu diqqət mərkəzindədir. Çünki bu prossesdə pedaqogika ilə yanaşı psixologiya elmi də əsasdır. Müasir dövrdə psixologiya insan haqqında ən mühüm elmlərdən biri kimi diqqəti cəlb edir. Təsadüfü deyildir ki, hazırda insan həyatı və fəaliyyətinin elə bir sahəsi yoxdur ki, psixologiya elmi ora nüfuz etməsin. Psixologiyanın konkret fəaliyyətlə bağlı olan və yüksək praktik əhəmiyyət daşıyan mühüm xüsusi sahələrindən biri pedoqoji psixologiyadır. Pedaqoji psixologiya təlim, tərbiyə və pedaqoji fəaliyyətin psixoloji problemlərini araşdırır. Pedaqoji psixologiyanın həll etməli olduğu ən mühüm problemlər uşaqların həyatının hər bir senzitiv dövrünü aşkara çıxarmaq və həmin dövrdə onların inkişafı üçün lazım olan bütün imkanları müəyyənləşdirməkdən, təlim və inkişafın qarşılıqlı əlaqəsini aşkara çıxarmaqdan, təlim və tərbiyənin ümumi və yaşla bağlı olan cəhətlərini, əlaqəsini aşkara çıxarmaqdan, təlim və tərbiyənin səmərəliliyini təmin edən psixoloji qanunauyğunluqları araşdırmaqdan və s. ibarətdir. Müasir dövrdə psixologiyanın diqqəti daha çox cəlb edən sahələrindən biri sosial psixologiyadır. Sosial psixologiya birgə fəaliyyət və ünsiyyət prosesində müəyyən sosial qrupda şəxsiyyətlərarası münasibətlər sistemini, həmin münasibətlər sisteminin bütünlüklə qrupun, eləcə də ayrı-ayrı fərdin psixologiyasındakı inikasını öyrənən elm sahəsidir. Bu cür biliklər tərbiyənin psixoloji cəhətdən düzgün təşkili üçün və şəxsiyyətin formalaşması üçün zəruridir. Hazırda tədris müəssisələrində aparılan işlərin daha da təkmilləşdirilməsi lazımdır. Belə ki, indi Amerika, İngiltərə, Rusiyada art terapiya assosiasiyaları fəaliyyət göstərir. Bir çox proyektiv metodlar, art terapiya növləri bu assosiasiyaların dəstəklədiyi məktəblər tərəfindən tətbiq edilib. İlk dəfə İngiltərədə Art terapiya Assosiasiyası tərəfindən təsviri sənət metodlarının orta məktəblərdə tətbiqi layihəsi keçirilmişdir. Moskvada və Sankt-Peterburqda art terapiya məktəbləri açılmışdır. Rusiyada art terapiya psixiatriya və psixoterapiya çərçivəsində inkişaf etmişdir. II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 464
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan Art terapiyanın musuqi-terapiya, foto-terapiya, izoterapiya, oyun terapiya, qum-terapiya, rəqs-terapiya, maska-terapiya və s. növləri var. Art terapiyada ən çox “Mandala”, “Mövcud olmayan heyvan”, “Mən kiməm?”, “Avtoportret”,”, “Vəziyyə- tim”, “Kollektiv avtoportret”, “Ailə gerbi", “Güzgü”, “Xeyir və şər” “Əhval-ruhiyyəm" və s. adlı çalışmalar istifadə olunur. Düşünürəm ki, şəxsiyyətin formalaşmasında bu metodun da əhamiyyəti vacibdir. Həqiqətən də gənclərimizi paklıq, saflıq, yüksək əxlaq, yüksək mənəviyyat ruhunda tərbiyə etməli və güclü dövlətimiz üçün çalışmalıyıq. TƏHSİLDƏ QİYMƏTLƏNDİRMƏ VƏ MONİTORİNQ
AMEA, Şərqşünasliq İnstitutu
Hazırda ümumi təhsil sahəsində aparılan islahatların əsas məqsədi cəmiyyətin ehtiyac və tələbləri nəzərə alınmaqla təhsilin keyfiyyətini yüksəltmək, onun inkişafını təmin etməkdir . Bununla əlaqədar təhsilin keyfiyyətini şərtləndirən amillərə, ilk növbədə, təhsilin məzmununa, müəllim hazırlığına və qiymətləndirmə sistemlərinə yenidən baxılması zərurəti vardır. Müstəqil Azərbaycan Respublikasında bütün sahələrdə olduğu kimi, təhsil sahəsində də müasir tələblər baxımından məqsədyönlü islahatlar aparılır. Səmərəli ideyaların, yeni texnologiyaların insan fəaliyyətinin bütün sahələrinə, o cümlədən təhsilə, təlim-tərbiyə prosesinə tətbiq olunması müasir cəmiyyətin xarakterik xüsusiyyətlərindəndir. Təhsildə yeni təlim və informasiya texnologiyalarından istifadə yeni pedaqoji ideyaların yaranmasına və psixoloji-pedaqoji tədqiqatların aparılmasına səbəb oldu. Yeni qiymətləndirmə sisteminin fəaliyyət mexanizmini başa duşmək üçün qiymətləndirmə və monitorinq anlayışlarının mahiyyətini bilmək lazımdır. Qiymətləndirmə - məqsədindən, iştirakçıların işinin xüsusiyyətlərindən, qiymətləndirilən sahələrdən, onların işinin xarakterindən asılı olaraq çoxcəhətli və mürəkkəb prosesdir. Təhsildə qiymətləndirmə mexanizmi elə qurulmalıdır ki, o, təhsil- tərbiyə prosesini daha da yaxşılaşdırmağa imkan versin. Qiymətləndirmə müəllimin öyrətmə, şagirdin öyrənmə və təhsilin idarə olunması prosesində əhəmiyyətli rola malikdir. Umumi təhsil sahəsində həyata kecirilən yeni qiymətləndirmə sistemi umumi təhsildə butun fəaliyyətləri qiymətləndirən və onların muəyyən olunmuş muvafiq standartlar istiqamətində inkişaf etməsini təmin edən bir mexanizm kimi duşunulmuşdur. Burada butun fəaliyyətlər dedikdə şagirdin, muəllimin, təhsil muəssisəsinin, təhsili idarəetmə strukturlarının və nəhayət olkənin umumi təhsil sisteminin fəaliyyəti nəzərdə tutulur. Bu iyerarxiyada aparıcı həlqə şagirdin təlim fəaliyyətinin nəticələridir, qalan butun fəaliyyətlər bu nəticələrin alınmasına xidmət edir və bu nəticələrdə əks olunur. Buna gorə də yeni qiymətləndirmə sisteminin əsasını şagird təlim fəaliyyətlərinin ardıcıl və sistemli şəkildə qiymətləndirilməsi təşkil edir.Yeni qiymətləndirmə sisteminin əsasında şagirdlərin təlim fəaliyyətlərininardıcıl və sistemli şəkildə qiymətləndirilməsi, nəticələrin təhlili və muvafiqqərarların qəbul edilməsi dayanır. Şagird nailiyyətinin qiymətləndirilməsiməktəbdaxili, milli və beynəlxalq olmaqla üç istiqamətdə aparılır. Beləliklə, yeni qiymətləndirmə cox geniş və əhatəli bir proses olmaqla təhsil sahəsində butun fəaliyyətlərin "Azərbaycan Respublikasının ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramları (kurikulumları)" sənədində muəyyən olunmuş tələblər istiqamətində təkmilləşdirilməsinə və bununla da butovlukdə təhsilin keyfiyyətinin idarə olunmasına xidmət edir. Təhsildə monitorinq – təhsil sistemi və ya onun ayrı-ayrı komponentlərinin idarəetmənin informasiya təminatı baxımından vəziyyətlərinin müəyyənləşdirilməsinə və onların inkişafının proqnozlaşdırılmasına yönələn məlumatların toplanması və işlənməsi prosesinin izlənməsinin diaqnostikası və korreksiyası sistemidir. Monitorinqin məqsədi məktəbdə təlim-tərbiyə işinin vəziyyəti barədə informasiyanın toplanması, görülən işlərin təhlili nəticələrinin ümumiləşdirilməsi, proqnozların və inkişaf perspektivlərinin müəyyən edilməsidir.Monitorinq nəticəsində həyata keçirilən pedaqoji fəaliyyətlər qiymətləndirilir, faktiki nəticələrin məqsədlərə uyğunluğu müəyyən edilir. Adətən, faktiki nəticələr qarşıya qoyulmuş məqsədlərdən bir qədər fərqli alınır. Əsas məsələ bu fərqin dərəcəsini, istiqamətini və səbəblərini müəyyən etməkdir. Daxili quruluşuna görə monitorinq üç mühüm idarəetmə komponentini birləşdirir: məktəbin fəaliyyətinin müxtəlif sahələrinə nəzarət, onların ekspertizası, idarəetmənin informasiya ilə təminatı sistemi. Bu üç sistem olmadan məktəbdə monitorinqin təşkili mümkün deyildir. Monitorinqin real idarəetmə amili olması üçün o, vahid bir fəaliyyət sistemi kimi təşkil olunmalıdır. Bunun üçün isəkonkret situasiyadan asılı olaraq onun müxtəlif forma və üsullarının birləşdirilməsinin optimal variantı seçilməlidir. Monitorinq problemi "müəllim-şagird" sistemi üçün xüsusilə aktualdır. "Müəllim- şagird" sistemində monitorinq dedikdə, şagirdin bilməyə, öyrənməyə doğru irəliləməsini müşahidə etməyə imkan verən fasiləsiz nəzarətedici hərəkət və fəaliyyətlərin məcmusubaşa düşülür. Deməli, monitorinq daxili idarəetmə prosesi olub təhsilin keyfiyyətinə davamlınəzarəti həyata kecirməyə imkan verir. O, təhsil fəaliyyətinin guclu və zəif tərəflərini uzə cıxararaq gozlənilən nəticələri əldə etmək ucun praktik təkliflərləcıxış edə bilər. Monitorinq dedikdə yalnız təkliflər deyil, problemlərin həll edilməsi ucun konkret addımların da atılması nəzərdə tutulur. Monitorinqin uc əsas komponenti var:
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 465
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan * Məlumatın toplanması * Məlumatın təhlili * Görülən tədbirlər Təhsil keyfiyyətinin monitorinqi yalnız etibarlı məlumatların toplanması sayəsində həyata kecirilə bilər. Məlumatların təhlili elə həyata kecirilməlidir ki, bu təhlil problemlərin aradan qaldırılması ucun lazımi tədbirlərin həyata kecirilməsinə komək etsin. Bura təhsili idarə edənlərə problemləri muəyyən etmək ucun etibarlı gostəricilərin (indikatorların) muəyyənləşdirilməsi aiddir. Bu gostəricilər (indikatorlar) empirik nəticələrdir və reallığı əks etdirir. Monitorinq nəticəsində gorulən tədbirlərə ehtiyat tədbirləri, islahedici tədbirlər və gucləndirici tədbirlər aiddir. Göründüyü kimi, qiymətləndirmə və monitorinq anlayışları bir-birilə əlaqəli, daha doğrusu biri (qiymətləndirmə) digərinə (monitorinqə) xidmət edən anlayışlardır. Qiymətləndirmə faktiki vəziyyətin, monitorinq isə vəziyyətin dəyişmə dinamikasının, başqa sozlə, prosesin qiymətləndirilməsidir. Monitorinq faktiki vəziyyətin muntəzəm şəkildə qiymətləndirilməsi nəticəsində alınan informasiyanın toplanması və təhlil edilməsi yolu ilə həyata kecirilir. Təhsildə monitorinq və qiymətləndirmənin ən boyuk fərqi ondan ibarətdir ki, monitorinqin nəticələrindən proses davam edərkən prosesin səmərəliliyində, müəyyən duzəlişlərin edilməsində istifadə etmək mümkündür. Belə ki, monitorinq- fəaliyyətin hazırkı vəziyyətini (status) muəyyən edir. Qiymətləndirmə isə fəaliyyətin təsirini muəyyənləşdirdiyi ucun monitorinq məqsədilə onunnəticələrindən yalnız novbəti dərs illərində və ya novbəti qiymətləndirmə proqramının həyata keçirilməsi zamanı istifadə etmək olar.Aaparılan araşdırmalar nəticəsində müəyyənləşdirilmişdir ki, təhsilin keyfiyyətinin monitorinq sistemi təhsilin vəziyyəti haqqında müntəzəm informasiya verən, təhsil prosesinin və onun reallaşdırılması şəraitinin təshihi vasitəsilə vaxtında təsir göstərməyə imkan verən mühüm idarəetmə mexanizmidir.
Yüklə 10,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|